Yeşilçam sinemalarının Taçsız Hükümdarı: Ayhan Işık kimdir?

Ideast

New member
Siyah beyaz Yeşilçam sinemalarının Taçsız Hükümdarı Ayhan Işık, kısa hayatına sığdırdığı onlarca sinemayla, Türk beşerinin kalbindeki yerini koruyor.

”Sezercik”, “Acı Hayat”, “Küçük Hanım”, “Otobüs Yolcuları”, “Üç Tekerlekli Bisiklet” ve “Kanun Namına” isimli üretimlerin da ortalarında bulunduğu epeyce sayıda sinemanın başrolünde yer alan Ayhan Işık, vefatının akabinde geçen 42 senede, gerisinde bıraktığı unutulmaz üretimlerle anılıyor.

Asıl ismi Ayhan Işıyan olan sanatçı, 5 Mayıs 1929’da İzmir’de Selanik göçmeni bir ailenin altıncı çocuğu olarak dünyaya geldi.

1967’de Ses mecmuası için kaleme aldığı bir yazıda, kendisinin “büyük kent çocuğu” olduğunu belirten sanatçı, ömür kıssasını şu sözlerle anlatmıştı:

“Ailemin en küçük çocuğuydum. Üç kız, iki erkek kardeşim vardı. Dört aylık bir bebekken İstanbul’a göç etmişiz. aslına bakarsan, annem ve babam, İzmir’e Selanik’ten gelmiş. Yunan işgali üzerine, Osmanlı İmparatorluğu’nun bu hoş kentini terk edip ‘muhacir’ olmuşlar. İstanbul’da Saraçhanebaşı’ndaki babamın büyük saraç dükkanı hala gözümün önündedir.

Altı yaşındayken babasız kaldım. İlkokulu Bomonti’deki 44. Okul’da bitirdim. Ortaokula başladığım günlerde Babıali’ye geldim. Zira okula gidebilmek İçin çalışmak zorundaydım. Gazete ve mecmualarda kıssa ve kapak fotoğrafları çizmeye başlamıştım. Birinci kazandığım parayı güya dünmüş üzere hatırlarım; 14 lira. Meskene koşup anneme verdiğim bu muştuyu hiç unutmam. Yaz tatilinde Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası’nda kırık şişe kontrolörlüğü yaptım. Haftada 25 lira alıyordum. Vapurla gidip gelirken boş durmuyor, mecmuaların ısmarladıkları ve illüstrasyon denilen renkli fotoğrafları çiziyordum. Şirket-i Hayriye’nin 63 numaralı Sütlüce vapuru, güya benim fotoğraf atölyem olmuştu.”


”ARTİST” MÜSABAKASINDA BİRİNCİ OLDU

Lisede Yetenekli İz, Salah Birsel ve Rıfat Ilgaz’ın öğrencisi olan unutulmaz sanatçı, senarist Safa Önal, karikatürist Ferruh Doğan ve ressam, karikatürist Semih Balcıoğlu’nun ise okul arkadaşıydı.

bir süre İstanbul Darphanesi’nde ressamlık da yapan Işık, 1953’te İstanbul Devlet Hoş Sanatlar Akademisi Fotoğraf Kısmı’ndan mezun oldu. Akademi’de Bedri Rahmi Eyüboğlu’ndan dersler alan Işık’ın buradaki periyot arkadaşları ise Fikret Otyam, Altan Erbulak, Remzi Raşa, Adnan Varınca, Nedim Günsür, Orhan Peker ve Turan Erol’du.

Ayhan Işık, akademiye devam ederken, yazı işleri müdürlüğünü Sezai Solelli’nin yaptığı, o periyodun tek sinema mecmuası olan Yıldız mecmuasına ressam olarak girdi. Solelli’nin teşvikiyle mecmuanın 1951’de açtığı “artist” müsabakasına katılan sanatçı, Belgin Doruk ile birinci oldu ve 22 yıl kamera karşısında Doruk ile çalıştı.

Arkadaşlarının Hollywood starı Clark Gable’a benzettiği Ayhan Işık, müsabakadaki derecesinin akabinde, Işıyan soyadını “Işık” olarak değiştirdi.

Usta sanatçı, birinci defa beyazperdede yönetmenliğini ve senaristliğini Münir Hayri Egeli’nin üstlendiği, 1951 üretimi “Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan” sinemasındaki yardımcı rolüyle gözüktü.

Ömer Lütfi Akad ile 1950’de çalışmaya başlayan Işık, Akad’ın Türk sinemasında geçiş periyodunu bitiren ve sinemacılar periyoduna geçiş yapıtı olarak kabul edilen 1952 üretimi, “Kanun Namına” sinemasındaki rolüyle büyük beğeni kazandı.

Sanatçı, Akad’ın 1953’te “Katil” ve “Öldüren Şehir”, 1955’te “Kardeş Kurşunu”, 1970’te ise “İngiliz Kemal Lawrence’e Karşı” sinemalarında de rol aldı. Işık, Osman Seden’le birlikte de 1957’de “Bir Avuç Toprak” sinemasını çekti.


1959’DA HOLLYWOOD’UN KAPISINI ARALADI

Hollywood imallerinde da rol almak isteyen başarılı oyuncu, 1959’da ABD’ye giderek birtakım sinemalarda küçük roller üstlendi ve sinema konusunda araştırmalarda bulundu. Türkiye’ye döndükten daha sonra, setteki oyuncuların hakları ve disiplini konusunda prensipli bir davranış sergileyen Işık’ın bu duruşu, Türk sinemasındaki biroldukca yapımcıya da örnek oldu.

1960’lı yılların başında Vedat Türkali’nin kaleme aldığı “Otobüs Yolcuları” sinemasıyla 1961’de bir daha Yeşilçam’a dönen Ayhan Işık’ın, Belgin Doruk’la rol aldığı 1961 imali “Küçük Hanım” sineması seyirci tarafınca çok beğenildi.

İzleyenlerin “Taçsız Kral” ismini taktığı Işık, Yeşilçam yıldızlarının 1970’lerde sahneye çıkma ve plak doldurma modasına uyarak, 1972’de Münir Nurettin Selçuk’tan ders aldı ve klasik Türk müziği kısmında sahne denemeleri yaparak 45’lik bir plak doldurdu.

Usta oyuncu, çeşitli reklam sinemalarında de rol aldı, 1975’ten daha sonra ise oyunculuğun yanı sıra üretimci, senarist ve direktör olarak Türk sinemasına katkıda bulundu.


”SİNEMA BİR SANAT, SİNEMACI DA BİR SANATÇIDIR”

Sanatçı, 1976’da başrolünde yer aldığı ve direktör koltuğuna oturduğu “Örgüt” isimli sineması çekti. Tıpkı senelerda İtalyan yapımcılarla çektiği ve başrolünü Klaus Kinski ile paylaştığı “La Mano Che Nutre La Morte” ve “Le Amanti Del Mostro” sinemalarını yaptı. Bu sinemalar, İtalya’nın yanı sıra Avrupa’nın kimi ülkelerinde vizyona girse de Türkiye’de sansür niçiniyle seyirciyle buluşamadı.

Yeşilçam’da çoklukla tuttuğunu koparan, mert, bıçkın mahalle delikanlısı karakterlerine hayat veren Türk sinemasının “Taçsız Kral”ı hayatı boyunca 200’e yakın sinemada rol aldı.

Ayhan Işık, Türk sinemasında yaşanan meşakkatlere ait yaptığı bir açıklamada, şunları söylemişti:

“1958’de Hollywood’a gittim. Orada yaklaşık bir yıl boyunca bizim mesleğin ne tıp kurallara bağlı olarak yürütüldüğünü gözlemledim. Dışarıda sinema oyuncularına emekleri karşılığında vadeli senetler vermek üzere tuhaf uygulamalar yoktur, çalışma ve dinlenme saatleri titizlikle denetim altına alınmıştır. Sendika bütün çalışmaları denetler. Piyasada hak ihlali yaratacak işlerin yapılmasına pürüz olur.

Şayet ki Yeşilçam’ın gelecekte genç insanları zalimce yiyip yutan dev bir sömürü düzeneğine dönüşmesini istemiyorsak, ne yapıp edip bir ‘Sinema Kanunu’ çıkartmalı, önemli bir sendika kurmalı ve bütün işçinin, daha mesleğe birinci adımını atar atmaz sigortalandırılması için gereken yasal baskıyı patronlar üzerinde kurmalıyız. Ben kendi adıma sinema setlerinin bu ülkede hem oyuncu hem direktör tıpkı vakitte öteki teknik elemanlar için birer zulüm çekme yeri değil de profesyonel bir iş alanına dönüşmesi için elimden her ne gelirse yapacağım. Sinemacılık asla çağdaş bir kölelik sistemine dönüşmemelidir. Sinema bir sanat, sinemacı da bir sanatçıdır. Buna yakışır muamele görmelidir.”



TÜRKAN ŞORAY’LA OYNADIĞI SİNEMADA ÖNEMLİ BİR BAYAN HAYRAN KİTLESİ OLUŞTURDU

Edebi yapıtların sinema uyarlamalarında da rol alan sanatçı, 1961’de Vedat Türkali’nin kitabından uyarlanan “Otobüs Yolcuları”, 1965’te Kemal Tahir’in “Namusum İçin”, 1969’da ise Peyami Safa’nın “Cingöz Recai” yapıtının sinema uyarlamasında rol aldı.

Sanatçı, mesleğinde ayrıyeten Metin Erksan, Ertem goreç, Halit Refiğ ve Memduh Ün üzere kıymetli direktörlerle de çalıştı. Sergilediği rollerle biroldukça mükafata paha görülen Işık, 1954’te Türk Sinemaları Şenliği’nde, 1962’de Ses mecmuasının, 1965’te ise Artist mecmuasının açtığı müsabakada “En Başarılı Erkek Oyuncu” seçildi.

Türkan Şoray’la oynadığı sinemalarla önemli bir bayan hayran kitlesi oluşturan Ayhan Işık hakkında Şoray, “Çok disiplinliydi. Her vakit bize onu örnek gösterirlerdi. örneğin saat 8’de sette olunacaksa, o 8’e 5 kala sette olurdu. Yani hepimiz ondan ders aldık. Oyunculukta her şeydilk evvel disiplinin kıymetli olduğunu Ayhan Işık’tan öğrendik. olağanüstü bir fiziği vardı. Kişiliğiyle de seyirciyi epeyce etkiledi. Onu fazlaca erken, genç yaşlarda kaybetmemiz Türk sineması için büyük bir kayıp oldu. Daha hayli hoş sinemalar yapabilecek yaştaydı. O birikimdeydi. Hepimiz için acı oldu.” sözlerini kullanmıştı.


İŞİNE SAYGILI BİR OYUNCUYDU

Son derece tavırlı olmasıyla bilinen, sıhhatine hayli dikkat eden, dakik ve işine saygılı bir oyuncu olarak gösterilen sanatkarın, 1970’li senelerda yazmaya başladığı ve vefatından daha sonra tefrika halinde yayımlanan “yaşamım” isimli hatırat kitabı ile yazıp, çizdiği “Aşka İnanmıyorum” isimli fotoğraflı romanı bulunuyor.

Özel hayatında gösterdiği itina ve eşine olan sevgisini her fırsatta lisana getiren sanatkarın, Gülşen Işık ile evliliğinden 1962’de Serap ismini verdiği kızı dünyaya geldi.

Eşi Gülşen Işık, TRT Arşiv’de yer alan Haldun Dormen’le gerçekleştirdiği söyleşide şunları anlatmıştı:

“17 yıl evli kaldık. Sinemada yaşadığı sorunları her vakit konuta getirirdi. Baştan sona bana anlatırdı. daha sonra rahatlar ve uyurdu bu biçimdelikle. Ben sabaha kadar uyuyamazdım. Üretimci olduktan daha sonra problemler daha da fazlalaştı. Yazıhanede gidip, sinema çektiği vakit içinder ona yardım ediyordum. Her sinema çekiminde sabah 8’den akşam 8’e kadar yazıhanede otururduk. Herkesle ben muhatap olurdum. Yerine nazaran yumuşak, yerine bakılırsa sert bir tanesiydi. Çok farklı roller oynadığı için konutta de hayli farklı hallerde olurdu. kimi vakit rolünün etkisinde kalırdı.”



SADRİ ALIŞIK İLE DOSTLUĞU

1951’de bir sinema setinde tanışan usta oyuncu Sadri Alışık ile Ayhan Işık, uzun yıllar birlikte çalıştı.

Bilhassa “Küçük Hanım” serisiyle dostlukları pekişen ikilinin bağları vakit içerisinde olgunlaştı ve Işık’ın vefatına kadar hiç kopmadı. Türk sinemasında örnek gösterilen dostlukları kararı ikili, “Yeşilçam’ın Bıçkın Delikanlıları” olarak anıldı. Sadri Alışık Kültür Merkezi tarafınca uzun yıllar, Ayhan Işık ismine özel mükafatlar verildi.

“Bir Yudum İnsan – Ayhan Işık” isimli belgeselde sanatçı Çolpan İlhan, Ayhan Işık için şu değerlendirmede bulunmuştu:

“Bir görünen star Ayhan vardı, bir de dost, arkadaş, sevecen, bize yakın Ayhan Işık vardı. Star Ayhan Işık, starlığın bütün özelliklerini taşıyan ve ondan asla ödün vermeyen, her şeyin en düzgününü yapan, her mevzuda hayli dikkatli prensipleri olan ve sinemayı epeyce seven, mesleğinde en ufak bir taviz vermeden oyunculuğun onurunu her vakit düzgün taşımış bir stardı. Bence Türk sinemasında Ayhan Işık bir efsaneydi. Onunla Türk sineması bir hayli şey kazanmıştır.”

Ayhan Işık, 13 Haziran 1979’da İstanbul’da Bebek’teki konutunun balkonunda istirahat ettiği sırada beyin kanaması geçirdi. Üç gün ağır bakımda kaldıktan daha sonra 16 Haziran 1979’da çabucak hemen 50 yaşındayken ömrünü kaybetti.

Cenaze merasimine, sanat dünyasından biroldukca isimle, sevenleri ağır iştirak gösterdi. Sanatkarın cenazesi, Şişli Mescidi’nde kılınan namazın akabinde Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verildi.
 
Üst