Kanatlı bölümüne ait değerlendirmelerde bulunan Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, kanatlı bölümünde, 412 damızlık ve kuluçkahane, 7 bin 807 ticari etlik, 2 bin 837 ticari yumurtacı olmak üzere toplam 10 bin 992 işletme ve 20 bin 222 kümeste üretim yapıldığını bildirdi.
Dalda yaklaşık 500 bin kişinin (üretici, çiftçi, esnaf, ilaç, yem, yan sanayi, nakliye, pazarlama dahil) istihdam edildiğini, 2 milyon kişinin bu kesimden geçimini sağladığını belirten Bayraktar, kesimin yıllık cirosunun 5,5 milyar lira civarında olduğunu, 2020 yılı kanatlı eti ve eserleri ihracatının ise 511 milyon dolar civarında seyrettiğini aktardı. Broiler üretiminde bir yanda sayıları 18 civarında olan entegre firmaların öbür yanda ise o entegre firmalara fason üretim gerçekleştiren ve sayıları 14 bini bulan irili ufaklı yetiştirici işletmelerin yer aldığını söyleyen Bayraktar, “Yani bir taraf işin üretim ayağını oluştururken öbür taraf tedarik, kesim, pazarlama ve finans ayağını oluşturuyor. Son 1,5-2 yılda gerek Irak pazarında yaşanan meseleler gerekse pandemiye bağlı talep daralması dalı meşakkate soktu.” tabirlerini kullandı.
“Fiyatlardaki artışa karşın üretici istediği geliri elde edemedi”
Son günlerde salgında olağanlaşmanın sağlanması, yaz ayıyla bir arada mangal döneminin açılması ve turizmde hareketlenmenin marketlerde tavuk eti mamüllerinin meblağlarında artışa niye olduğuna dikkati çeken Bayraktar, buna karşın üreticilerin istedikleri gelirleri elde edemediklerini vurguladı.
Üretim maliyetlerinin arttığını, üreticilerin sahip oldukları kümeslerle tesislerin her geçen gün eskidiğini, varlıklarının değersizleştiğini belirten Bayraktar, şunları kaydetti: “Örneğin 5 milyon liralık yatırımla kurulan bir kümes en az 10 yılda kendini amorti etmesi gerekirken elde edilen gelire bakılırsa bu 25 yıla kadar yükselmiştir. Biroldukça kümes yüksek maliyet ve sürdürülemez gelir niçiniyle borçlarını ödeyememiş, işletmesini kapatmış yahut borç karşılığı bankaya vermek zorunda kalmıştır. Ayakta kalmaya çalışan işletmeler ise bu türlü daha fazla devam edemeyeceklerini anlatmaktadır. Bu durum bölüme yeni işletmelerin girmesini de engellemektedir. Birfazlaca teşebbüsçü bölümde karlılık olmadığı için yatırım yapmaktan vazgeçmişlerdir.”
“Fiyatlar üretici lehine revize edilmeli”
Üretime ait meselelerin giderilmemesi durumunda tüketicinin makul fiyatlarla tavuk eti almasının gün geçtikçe zorlaşacağını vurgulayan Bayraktar, Türkiye İstatistik Kurumu’nun temmuz ayı bilgilerinin de tavuk eti üretiminde yaşanan sıkıntıları teyit ettiğini bildirdi. Bayraktar, kanatlı eti üretiminin temmuzda geçen yılın tıpkı ayına göre yüzde 7,1 azaldığını, ocak-temmuz devrindeki azalmanın yüzde 2,2 olarak gerçekleştiğini söz etti.
Sıkıntıların bu biçimde devam etmesi durumunda hem üretim hem tüketim birebir vakitte ihracat ayağında önemli problemler yaşanabileceğine dikkati çeken Bayraktar, üreticilerin beklentilerini şu biçimde aktardı: “Üreticinin tavuk başına alacağı fiyat sürdürülebilir düzeye getirilmelidir. Ocak ayı beklenmeden fiyatlar hemen üretici lehine revize edilmelidir. Kontratta belirlenen üretici fiyatları, şeffaf bir biçimde üreticiye sürdürülebilir bir gelir sağlayacak, performansa dayalı belirli bir metodolojiye bağlı olarak belirlenmelidir. Bu mevzuda paydaşlarca oluşturulacak komitece bir çalışma yapılmalıdır. Üretici örgütleri etkin hale getirilmeli, daha fazla üreticinin örgüte üye olması için teşvik edici siyasetler hayata geçirilmelidir. Son günlerde yaşanan yetişmiş eleman ezasına tahlil bulunmalıdır. Kesim masaya yatırılmalı, üretim, pazarlama, dış ticaret olmak üzere kısa, orta ve uzun vadeli atılacak adımlar belirlenmeli, bu adımlar titizlikle takip edilmelidir.”
Dalda yaklaşık 500 bin kişinin (üretici, çiftçi, esnaf, ilaç, yem, yan sanayi, nakliye, pazarlama dahil) istihdam edildiğini, 2 milyon kişinin bu kesimden geçimini sağladığını belirten Bayraktar, kesimin yıllık cirosunun 5,5 milyar lira civarında olduğunu, 2020 yılı kanatlı eti ve eserleri ihracatının ise 511 milyon dolar civarında seyrettiğini aktardı. Broiler üretiminde bir yanda sayıları 18 civarında olan entegre firmaların öbür yanda ise o entegre firmalara fason üretim gerçekleştiren ve sayıları 14 bini bulan irili ufaklı yetiştirici işletmelerin yer aldığını söyleyen Bayraktar, “Yani bir taraf işin üretim ayağını oluştururken öbür taraf tedarik, kesim, pazarlama ve finans ayağını oluşturuyor. Son 1,5-2 yılda gerek Irak pazarında yaşanan meseleler gerekse pandemiye bağlı talep daralması dalı meşakkate soktu.” tabirlerini kullandı.
“Fiyatlardaki artışa karşın üretici istediği geliri elde edemedi”
Son günlerde salgında olağanlaşmanın sağlanması, yaz ayıyla bir arada mangal döneminin açılması ve turizmde hareketlenmenin marketlerde tavuk eti mamüllerinin meblağlarında artışa niye olduğuna dikkati çeken Bayraktar, buna karşın üreticilerin istedikleri gelirleri elde edemediklerini vurguladı.
Üretim maliyetlerinin arttığını, üreticilerin sahip oldukları kümeslerle tesislerin her geçen gün eskidiğini, varlıklarının değersizleştiğini belirten Bayraktar, şunları kaydetti: “Örneğin 5 milyon liralık yatırımla kurulan bir kümes en az 10 yılda kendini amorti etmesi gerekirken elde edilen gelire bakılırsa bu 25 yıla kadar yükselmiştir. Biroldukça kümes yüksek maliyet ve sürdürülemez gelir niçiniyle borçlarını ödeyememiş, işletmesini kapatmış yahut borç karşılığı bankaya vermek zorunda kalmıştır. Ayakta kalmaya çalışan işletmeler ise bu türlü daha fazla devam edemeyeceklerini anlatmaktadır. Bu durum bölüme yeni işletmelerin girmesini de engellemektedir. Birfazlaca teşebbüsçü bölümde karlılık olmadığı için yatırım yapmaktan vazgeçmişlerdir.”
“Fiyatlar üretici lehine revize edilmeli”
Üretime ait meselelerin giderilmemesi durumunda tüketicinin makul fiyatlarla tavuk eti almasının gün geçtikçe zorlaşacağını vurgulayan Bayraktar, Türkiye İstatistik Kurumu’nun temmuz ayı bilgilerinin de tavuk eti üretiminde yaşanan sıkıntıları teyit ettiğini bildirdi. Bayraktar, kanatlı eti üretiminin temmuzda geçen yılın tıpkı ayına göre yüzde 7,1 azaldığını, ocak-temmuz devrindeki azalmanın yüzde 2,2 olarak gerçekleştiğini söz etti.
Sıkıntıların bu biçimde devam etmesi durumunda hem üretim hem tüketim birebir vakitte ihracat ayağında önemli problemler yaşanabileceğine dikkati çeken Bayraktar, üreticilerin beklentilerini şu biçimde aktardı: “Üreticinin tavuk başına alacağı fiyat sürdürülebilir düzeye getirilmelidir. Ocak ayı beklenmeden fiyatlar hemen üretici lehine revize edilmelidir. Kontratta belirlenen üretici fiyatları, şeffaf bir biçimde üreticiye sürdürülebilir bir gelir sağlayacak, performansa dayalı belirli bir metodolojiye bağlı olarak belirlenmelidir. Bu mevzuda paydaşlarca oluşturulacak komitece bir çalışma yapılmalıdır. Üretici örgütleri etkin hale getirilmeli, daha fazla üreticinin örgüte üye olması için teşvik edici siyasetler hayata geçirilmelidir. Son günlerde yaşanan yetişmiş eleman ezasına tahlil bulunmalıdır. Kesim masaya yatırılmalı, üretim, pazarlama, dış ticaret olmak üzere kısa, orta ve uzun vadeli atılacak adımlar belirlenmeli, bu adımlar titizlikle takip edilmelidir.”