Ali Ekber YILDIRIM
Üretimle ilgili rastgele bir sorun olmamasına karşın fiyat siyaseti niçiniyle şekerde kriz yaşanıyor. Marketler fabrikalardan kâfi ölçüde şeker alamadıklarını bu niçinle tüketiciye hudutlu ölçüde şeker satabildiklerini belirtirken, özel dal ve kooperatif şeker fabrikaları Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş(Türk Şeker)’nin fiyat siyasetinden kaynaklı bir sorun yaşandığını tez ediyor. Türk Şeker yetkilileri ise, özel dal fabrikalarının artırım yapmaları niçiniyle şekerde sorun yaşandığını argüman ediyor.
Üretimde sorun yok
Türkiye’de şekerpancarına dayalı bir şeker üretimi var. Toplamda 33 şeker fabrikası pancar işleyerek şeker üretiyor. Bu fabrikaların 15’i devlete, 12’si özel kesime ve 6 tanesi ise kooperatiflere ilişkin. Türkiye’de yıllık ortalama 3 milyon ton civarında şeker üretiliyor. 2020 yılında 23 milyon ton şekerpancarı üretilirken 2021’de bu üretim , Türkiye İstatistik Kurumu’nun varsayımına göre yüzde 15,3 oranında azalarak 19.5 milyon tona geriledi. Lakin bugün yaşanan şeker krizinin pancar üretiminden kaynaklanmıyor. Büsbütün şeker fiyatı siyasetinden kaynaklanıyor. Şekerpancarı üretimindeki kaybın tesirlerinin yılbaşından daha sonra hissedilmesi bekleniyor.
Fiyatlar 2 yıldır baskı altında tutuluyor
Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi ve Kayseri Şeker İdare Konseyi Lideri Hüseyin Akay, şeker üretiminde bir sorun olmadığını belirterek yaşanan sorunu şu biçimde özetledi: “Üretim kaynaklı bir sorun yok. Şekerpancarı üretimindeki düşüşün tesirleri yılbaşından daha sonra lakin hissedebiliriz. Şu anda kooperatif fabrikaları, özel bölüm ve kamuya ilişkin şeker fabrikaları şeker üretimine devam ediyor. Lakin iki yıldan bu yana Türk Şeker’in fiyat siyaseti ile ilgili değerli bir sorun yaşanıyor. Türk Şeker artan maliyetlere karşın şeker fiyatını arttırmayarak fiyatları baskı altında tutuyor. Türk Şeker fiyat artırmadığında oluşan ziyan Hazine tarafınca karşılanıyor. Lakin bizlerin ziyanı devlet tarafınca karşılanmıyor. Bu niçinle biz artan maliyetleri fiyatlara yansıtmak zorundayız. Kamu fabrikaları meblağları artırmayınca, kooperatif fabrikaları ve özel dal fabrikaları ziyan etmemek için artan maliyetleri fiyata yansıtarak evvel yüzde 25, çabucak sonrasında doğalgaz ve güç başta olmak üzere öbür masrafların artması ile yüzde 16 daha artırım yaptı. bu biçimdece özel dalın sattığı şekerin çuvalı 305 liraya yükseldi. Türk Şeker ise çuvalını 210 liradan satmaya devam ediyor. bu biçimde olunca piyasada Türk Şeker’in eserine büyük talep olmaya başladı. Türk Şeker bu talebi karşılayamadığı için piyasada şeker problemi varmış üzere bir görünüm ortaya çıktı. Yani şeker ölçüsü ile ilgili problem yok. Fiyat siyaseti niçiniyle Türk Şeker’e ağır talep var, özel bölüm ve kooperatif fabrikalarının şekerine ise talep yok denecek kadar az. Türk Şeker maliyetleri fiyata yansıtsa bu sorun çözülür.”
Türk Şeker’e göre; ıstırap yok
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.(Türk Şeker) Genel Müdürü Mücahit Alkan şekerle ilgili bir kriz olmadığını fakat özel kesimin yüksek fiyat siyaseti niçiniyle kendilerinin ürettiği şekere ağır talep oluştuğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:” Şu anda şekerde bir badire yok. Biz bu mevzuda bir basın bülteni de yayınladık. Fiyatlama farkından dolayı bize yönelik bir talep artışı yaşanıyor. Biz de elimizden geldiğince bunu karşılamaya çalışıyoruz. Biliyorsunuz Türk Şeker her yıl bilançosunu kapattığında nazaranv ziyanları gündem oluyor. Geçmiş senelerda bilhassa 2015’e kadar birtakım şeker firmaları hayli önemli kârlar elde etmişler. Bizim maliyetimize nazaran bir fiyat belirlendiğinde özel kesimin maliyeti daha düşük olduğu için epey paralar kazanmışlar. 2015’ten daha sonra Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatı ile özel bölümün maliyetleri dikkate alınarak bir fiyat siyasetine geçildi. Türk Şeker olarak maliyetleri de dikkate alarak bir fiyat siyaseti uygulanıyor. Bu cumartesi günü Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı sonucu ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olduk. Sayın bakanımızla görüşüyoruz, gerekli bilgilendirmeleri yapıyoruz. Önümüzdeki günlerde bu mevzuda bir adım atılacak.”
Şeker stoku argümanlarına cevap
Bu değerlendirmenin şekere artırım olarak algılanmasının yanlış olacağını belirten Alkan: “Bir adım atılacak. Fakat bu şeker fiyatları artacak diye algılanmamalı. Elimizdeki datalar, maliyetler hepsi pahalandırılacak ve bir adım atılacak. Bu da büsbütün sayın Bakanımızın yetkisinde olan bir durum. Ama kimilerinin argüman ettiği üzere “elindeki şekeri tutuyor, yüksek fiyatla satsın” diye bir durum muhakkak kelam konusu değil. Biz o denli bir şey yapsak şekerin kilosu 12- 13 liraya çıkar. Gelen herkese istediği kadar şekeri verelim dersek o da olmaz. Zira Türk Şeker’in piyasayı regüle etme, düzenleme bakılırsavi var. Elimizdeki şekerin hepsini kısa müddette piyasaya verirsek gelecek döneme kadar piyasayı nasıl regüle edeceğiz? Piyasayı regüle etmek için elimizde aşikâr bir ölçü şekerin olması gerekiyor. Bizim şu anda şeker fiyatımız 5 kiloluk ambalajda 26 lira 50 kuruş. Lakin özel fabrikalar tıpkı şekeri 35- 40 liraya satıyor. Bu niçinle bizim eserimize talep yükseldi. Biz yalnızca perakende satılan şeker gereksinimini karşılamıyoruz endüstrinin de gereksinimini karşılıyoruz. Diyoruz ki, gereksiniminin üçte birini bizden al, kalanını piyasadan alarak dengeleyebilirsiniz. Fakat şu anda argüman edildiği üzere piyasada bir şeker sorunu yok.” bilgisini verdi.
Üretimle ilgili rastgele bir sorun olmamasına karşın fiyat siyaseti niçiniyle şekerde kriz yaşanıyor. Marketler fabrikalardan kâfi ölçüde şeker alamadıklarını bu niçinle tüketiciye hudutlu ölçüde şeker satabildiklerini belirtirken, özel dal ve kooperatif şeker fabrikaları Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş(Türk Şeker)’nin fiyat siyasetinden kaynaklı bir sorun yaşandığını tez ediyor. Türk Şeker yetkilileri ise, özel dal fabrikalarının artırım yapmaları niçiniyle şekerde sorun yaşandığını argüman ediyor.
Üretimde sorun yok
Türkiye’de şekerpancarına dayalı bir şeker üretimi var. Toplamda 33 şeker fabrikası pancar işleyerek şeker üretiyor. Bu fabrikaların 15’i devlete, 12’si özel kesime ve 6 tanesi ise kooperatiflere ilişkin. Türkiye’de yıllık ortalama 3 milyon ton civarında şeker üretiliyor. 2020 yılında 23 milyon ton şekerpancarı üretilirken 2021’de bu üretim , Türkiye İstatistik Kurumu’nun varsayımına göre yüzde 15,3 oranında azalarak 19.5 milyon tona geriledi. Lakin bugün yaşanan şeker krizinin pancar üretiminden kaynaklanmıyor. Büsbütün şeker fiyatı siyasetinden kaynaklanıyor. Şekerpancarı üretimindeki kaybın tesirlerinin yılbaşından daha sonra hissedilmesi bekleniyor.
Fiyatlar 2 yıldır baskı altında tutuluyor
Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi ve Kayseri Şeker İdare Konseyi Lideri Hüseyin Akay, şeker üretiminde bir sorun olmadığını belirterek yaşanan sorunu şu biçimde özetledi: “Üretim kaynaklı bir sorun yok. Şekerpancarı üretimindeki düşüşün tesirleri yılbaşından daha sonra lakin hissedebiliriz. Şu anda kooperatif fabrikaları, özel bölüm ve kamuya ilişkin şeker fabrikaları şeker üretimine devam ediyor. Lakin iki yıldan bu yana Türk Şeker’in fiyat siyaseti ile ilgili değerli bir sorun yaşanıyor. Türk Şeker artan maliyetlere karşın şeker fiyatını arttırmayarak fiyatları baskı altında tutuyor. Türk Şeker fiyat artırmadığında oluşan ziyan Hazine tarafınca karşılanıyor. Lakin bizlerin ziyanı devlet tarafınca karşılanmıyor. Bu niçinle biz artan maliyetleri fiyatlara yansıtmak zorundayız. Kamu fabrikaları meblağları artırmayınca, kooperatif fabrikaları ve özel dal fabrikaları ziyan etmemek için artan maliyetleri fiyata yansıtarak evvel yüzde 25, çabucak sonrasında doğalgaz ve güç başta olmak üzere öbür masrafların artması ile yüzde 16 daha artırım yaptı. bu biçimdece özel dalın sattığı şekerin çuvalı 305 liraya yükseldi. Türk Şeker ise çuvalını 210 liradan satmaya devam ediyor. bu biçimde olunca piyasada Türk Şeker’in eserine büyük talep olmaya başladı. Türk Şeker bu talebi karşılayamadığı için piyasada şeker problemi varmış üzere bir görünüm ortaya çıktı. Yani şeker ölçüsü ile ilgili problem yok. Fiyat siyaseti niçiniyle Türk Şeker’e ağır talep var, özel bölüm ve kooperatif fabrikalarının şekerine ise talep yok denecek kadar az. Türk Şeker maliyetleri fiyata yansıtsa bu sorun çözülür.”
Türk Şeker’e göre; ıstırap yok
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.(Türk Şeker) Genel Müdürü Mücahit Alkan şekerle ilgili bir kriz olmadığını fakat özel kesimin yüksek fiyat siyaseti niçiniyle kendilerinin ürettiği şekere ağır talep oluştuğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:” Şu anda şekerde bir badire yok. Biz bu mevzuda bir basın bülteni de yayınladık. Fiyatlama farkından dolayı bize yönelik bir talep artışı yaşanıyor. Biz de elimizden geldiğince bunu karşılamaya çalışıyoruz. Biliyorsunuz Türk Şeker her yıl bilançosunu kapattığında nazaranv ziyanları gündem oluyor. Geçmiş senelerda bilhassa 2015’e kadar birtakım şeker firmaları hayli önemli kârlar elde etmişler. Bizim maliyetimize nazaran bir fiyat belirlendiğinde özel kesimin maliyeti daha düşük olduğu için epey paralar kazanmışlar. 2015’ten daha sonra Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatı ile özel bölümün maliyetleri dikkate alınarak bir fiyat siyasetine geçildi. Türk Şeker olarak maliyetleri de dikkate alarak bir fiyat siyaseti uygulanıyor. Bu cumartesi günü Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı sonucu ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olduk. Sayın bakanımızla görüşüyoruz, gerekli bilgilendirmeleri yapıyoruz. Önümüzdeki günlerde bu mevzuda bir adım atılacak.”
Şeker stoku argümanlarına cevap
Bu değerlendirmenin şekere artırım olarak algılanmasının yanlış olacağını belirten Alkan: “Bir adım atılacak. Fakat bu şeker fiyatları artacak diye algılanmamalı. Elimizdeki datalar, maliyetler hepsi pahalandırılacak ve bir adım atılacak. Bu da büsbütün sayın Bakanımızın yetkisinde olan bir durum. Ama kimilerinin argüman ettiği üzere “elindeki şekeri tutuyor, yüksek fiyatla satsın” diye bir durum muhakkak kelam konusu değil. Biz o denli bir şey yapsak şekerin kilosu 12- 13 liraya çıkar. Gelen herkese istediği kadar şekeri verelim dersek o da olmaz. Zira Türk Şeker’in piyasayı regüle etme, düzenleme bakılırsavi var. Elimizdeki şekerin hepsini kısa müddette piyasaya verirsek gelecek döneme kadar piyasayı nasıl regüle edeceğiz? Piyasayı regüle etmek için elimizde aşikâr bir ölçü şekerin olması gerekiyor. Bizim şu anda şeker fiyatımız 5 kiloluk ambalajda 26 lira 50 kuruş. Lakin özel fabrikalar tıpkı şekeri 35- 40 liraya satıyor. Bu niçinle bizim eserimize talep yükseldi. Biz yalnızca perakende satılan şeker gereksinimini karşılamıyoruz endüstrinin de gereksinimini karşılıyoruz. Diyoruz ki, gereksiniminin üçte birini bizden al, kalanını piyasadan alarak dengeleyebilirsiniz. Fakat şu anda argüman edildiği üzere piyasada bir şeker sorunu yok.” bilgisini verdi.