Asya Kaplan Sivrisineğine karşı uzun vadeli ve etraf dostu bir tahlil geliştirmek için çalışmalar yürüten Dr. Öğr. Üyesi İyison, artan sivrisinek problemine ve bu cinsin özelliklerine ait soruları yanıtladı.
İyison, bu cinsin Türkiye’de birinci sefer 2011’de Trakya’da, 2017’de Karadeniz bölgesinde görüldüğüne işaret ederek, invaziv bir çeşit olduğu için ortama çabuk adapte olup orada çoğalabildiğini anlattı.
Asya Kaplan Sivrisineğinin İstanbul’a nasıl geldiğine ait İyison, “Coğrafi pozisyon prestijiyle deniz ve hava yollarıyla burası geçiş noktası. Göçmen, mülteci hareketliliğinden, turizmin yaygın olmasından, iklim değişikliğinden dolayı bu taraflara gerçek gelebiliyorlar.” değerlendirmesini yaptı.
“Bir haftada çoğalan tipleri var”
Dr. Öğretim Üyesi İyison, bu tıbbın nematod, parazit ve virüs taşıyabildiği için çeşitli rahatsızlıklara yol açabildiğine dikkati çekerek, “Sarıhumma, dang humması, zika, chikungunya ve batı nil virüsü üzere hastalıkların taşınmasında tesirli bir tıp. Giysilerin üzerinden ısırabiliyor. Alerjik tepkiye yol açabiliyor. Kaşıntı yapıyor ve geçmesi de güç oluyor.” dedi.
Asya Kaplan Sivrisineğinin yumurtalarını su birikintilerine bıraktığını anlatan İyison, “Yumurta bıraktığı yerler duru sular. Örneğin, bir kovada birkaç gün su kalırsa oraya çabucak yumurta bırakabilirler. Bu niçinle vatandaşların meskenlerinin etrafında su bırakmaması lazım. Dereler, açık alandaki su birikintileri, su kanalları, bidonlar, havuzlar bu sivrisineklerin yumurtalarını bırakabileceği yerler içinde. Yumurtalar vakit içinde gelişiyor, gelişmelerinin akabinde onlar da yine yumurta bırakıyorlar. 1 hafta içerisinde çoğalan tipleri var. Bir seferde yaklaşık 50 yumurta bırakabiliyorlar.” bilgisini verdi.
İstanbul’un 25 noktasında bu çeşide rastlandı
İyison, Düzce Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Müdafaa Kısmı’ndan Ali İstek Ede ve Sevcan Öztemiz’in 2019-2020 yılları içinde İstanbul’un 27 noktasında sivrisinek ile invaziv aedes cinslerinin bulunma oranlarının belirlenmesi emeliyle çalışma yürüttüğünü aktararak, “Sarıyer, Kilyos, Beşiktaş üzere 25 noktada bu tıp sivrisineğe rastlanmış. Belediyelerin ilaçlama yapması gerekiyor. Bu çalışmalardan dolayı sivrisineklerin nerede olduklarını biliyorlar, oralara ilaçlama yaparlarsa fazlaca düzgün olur. Beşerler da meskenlerinin etrafında, kapalı ya da açık alanlarda su bırakmayarak en büyük adımı atmış olurlar. Büyük su birikintilerinin olduğu yerlere de hayli gitmemeleri gerekiyor. Konutlara sineklik taktırmak da yarar sağlar.” diye konuştu.
Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison, kendilerinin de Asya Kaplan Sivrisineğine yönelik moleküler biyoloji çalışması yürüttüklerini, pestisitlere karşı da vakit içerisinde direnç kazanan bu tiplerin biyolojik uğraşla nasıl yok edilebileceğini araştırdıklarını anlattı.
Çalışma kapsamında aedes çeşitlerini toplayacaklarını, çabucak sonrasında DNA’sını izole ederek dizilemeye göndereceklerini ve bu sayede Türkiye’deki cinsin genomunu öğreneceklerini belirten İyison, ayrıyeten öbür cinslerle farkını, dirençlik geni olup olmadığını ve bu genleri nasıl etkileyebileceklerini araştıracaklarını kelamlarına ekledi.
İyison, bu cinsin Türkiye’de birinci sefer 2011’de Trakya’da, 2017’de Karadeniz bölgesinde görüldüğüne işaret ederek, invaziv bir çeşit olduğu için ortama çabuk adapte olup orada çoğalabildiğini anlattı.
Asya Kaplan Sivrisineğinin İstanbul’a nasıl geldiğine ait İyison, “Coğrafi pozisyon prestijiyle deniz ve hava yollarıyla burası geçiş noktası. Göçmen, mülteci hareketliliğinden, turizmin yaygın olmasından, iklim değişikliğinden dolayı bu taraflara gerçek gelebiliyorlar.” değerlendirmesini yaptı.
“Bir haftada çoğalan tipleri var”
Dr. Öğretim Üyesi İyison, bu tıbbın nematod, parazit ve virüs taşıyabildiği için çeşitli rahatsızlıklara yol açabildiğine dikkati çekerek, “Sarıhumma, dang humması, zika, chikungunya ve batı nil virüsü üzere hastalıkların taşınmasında tesirli bir tıp. Giysilerin üzerinden ısırabiliyor. Alerjik tepkiye yol açabiliyor. Kaşıntı yapıyor ve geçmesi de güç oluyor.” dedi.
Asya Kaplan Sivrisineğinin yumurtalarını su birikintilerine bıraktığını anlatan İyison, “Yumurta bıraktığı yerler duru sular. Örneğin, bir kovada birkaç gün su kalırsa oraya çabucak yumurta bırakabilirler. Bu niçinle vatandaşların meskenlerinin etrafında su bırakmaması lazım. Dereler, açık alandaki su birikintileri, su kanalları, bidonlar, havuzlar bu sivrisineklerin yumurtalarını bırakabileceği yerler içinde. Yumurtalar vakit içinde gelişiyor, gelişmelerinin akabinde onlar da yine yumurta bırakıyorlar. 1 hafta içerisinde çoğalan tipleri var. Bir seferde yaklaşık 50 yumurta bırakabiliyorlar.” bilgisini verdi.
İstanbul’un 25 noktasında bu çeşide rastlandı
İyison, Düzce Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Müdafaa Kısmı’ndan Ali İstek Ede ve Sevcan Öztemiz’in 2019-2020 yılları içinde İstanbul’un 27 noktasında sivrisinek ile invaziv aedes cinslerinin bulunma oranlarının belirlenmesi emeliyle çalışma yürüttüğünü aktararak, “Sarıyer, Kilyos, Beşiktaş üzere 25 noktada bu tıp sivrisineğe rastlanmış. Belediyelerin ilaçlama yapması gerekiyor. Bu çalışmalardan dolayı sivrisineklerin nerede olduklarını biliyorlar, oralara ilaçlama yaparlarsa fazlaca düzgün olur. Beşerler da meskenlerinin etrafında, kapalı ya da açık alanlarda su bırakmayarak en büyük adımı atmış olurlar. Büyük su birikintilerinin olduğu yerlere de hayli gitmemeleri gerekiyor. Konutlara sineklik taktırmak da yarar sağlar.” diye konuştu.
Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison, kendilerinin de Asya Kaplan Sivrisineğine yönelik moleküler biyoloji çalışması yürüttüklerini, pestisitlere karşı da vakit içerisinde direnç kazanan bu tiplerin biyolojik uğraşla nasıl yok edilebileceğini araştırdıklarını anlattı.
Çalışma kapsamında aedes çeşitlerini toplayacaklarını, çabucak sonrasında DNA’sını izole ederek dizilemeye göndereceklerini ve bu sayede Türkiye’deki cinsin genomunu öğreneceklerini belirten İyison, ayrıyeten öbür cinslerle farkını, dirençlik geni olup olmadığını ve bu genleri nasıl etkileyebileceklerini araştıracaklarını kelamlarına ekledi.