ahmetbeyler
Active member
Gitgide büyük bir global sorun haline gelen iklim değişikliğinin sömürgecilikle de teması olduğunu söylesem her taşın altında emperyalizm, kapitalizm ya da sömürgecilik aramakla suçlanacağımı biliyorum. Jenerasyonumun mensuplarına fazlaca sık yapılır oldu bu, son senelerda bilhassa. “Her taşın altında aramak” tipinden bir yaklaşımım yoksa da bu olguların her türlü uğursuzlukta önemli hisseleri olduğuna alışılmış ki inanırım.
Birinci kere yer alıyor
Ancak bu defa “iklim değişikliğiyle sömürgecilik içinde bağ var” diyen ben ya da benim gibiler değiliz. Bizim esasen bildiğimiz bu gerçeğe Milletlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) bu ay yayınlanan, “küresel ısınmanın gezegenimiz üstündeki tesirine ilişkin” altıncı (son) raporunda değiniliyor. Sömürgecilik terimi IPCC’nin tarihinde birinci sefer bir raporda yer alıyor yani. Takdir edersiniz ki çok kıymetli bir gelişme bu. IPCC, 1990’dan beri iklim değişikliği temalı bilimsel raporlar üretiyor. Lakin 30 yılı aşkın faaliyetinde iklim değişikliği ile sömürgecilik içindeki irtibatları hiç gündeme getirmemişti.
Rapora bakılırsa sömürgecilik, iklim değişikliğinin tesirlerini şiddetlendiriyor. Bilhassa, hem tarihi birebir vakitte süregelen sömürgecilik biçimleri, muhakkak insan kümelerini ya da bölgeleri iklim değişikliğinin tesirlerine karşı daha da savunmasız kılıyor. IPCC, raporda iklim değişikliğini sömürgecilikle ilişkilendirerek, dünyadaki hükümetlere, siyaset yapıcılara, sömürgeciliğin tesirlerine değinmeden iklim değişikliğinin tesirlerini anlamanın kolay olmayacağı iletisini iletiyor.
Bu defa yerliler yazdı
Bu son rapor şu açıdan da değerli; evvelki raporlar, yerli kümelerden ya da Batılı olmayan uluslardan müelliflerin eksikliği niçiniyle eleştiriliyordu. Bu niçinle son raporda, muharrirlerin yaklaşık yüzde 44’ü, evvelki rapordaki yüzde 37’ye kıyasla “gelişmekte olan ülkelerle, ekonomileri geçiş sürecinde olan ülkelerden” oluşmuş. Antropoloji, tarih, ideoloji, bilim, iktisat de dahil olmak üzere farklı disiplinlerden geliyorlar. Raporu yazan bu insanlara bakınca anlıyoruz ki tahminen de birinci sefer “ormanın tarihini aslan yazmamış” oluyor.
IPCC’nin 2014’te beşinci raporunu tamamlamasından bu yana iklim değişikliği ile sömürgecilik içindeki irtibatları gösteren bir literatür gelişti. Örneğin, Potawatomi kabilesinden filozof, beraberinde iklim adaleti uzmanı Kyle Whyte, yerli halkın topraklarına el konulması ile etrafa verilen ziyan içindeki kontakları yazdı uzun uzun.
Bilim de sömürgecilikten doğdu
Araştırmalar, iklim biliminin emperyalizm ile sömürgeciliğe dayandığına ait de fazlaca sayıda delil sunuyor. Tarihçi Deborah R. Coen, çağdaş iklim değişikliği biliminin temel ögelerinin kökenlerinin 19. yüzyıl Habsburg İmparatorluğu’nun emperyal hırslarına dayandığını kanıtladı. Coen’e bakılırsa mesela, bilim erkeklerinın mahallî fırtınaların gelişimi ile atmosferik dolanım içindeki ilgiyi anlamalarına yardımcı olan Habsburg emperyalist siyasetiydi.
Dahası, çağdaş iklim bilimcilerinin dayandığı tarihi meteorolojik dataların birden fazla, sömürgeci güçler tarafınca üretildi. 19. yüzyılın ortalarındaki İngiliz gemilerinin seyir defterlerinden bilim adamları tarafınca çıkarılan datalar de diğer bir örnek. O datalar Britanya İmparatorluğu tarafınca sömürgeleştirilen topraklardaki insanların topraklarının, sularının sömürülmesini hızlandırma uğraşının birer ispatı durumunda.
IPCC’nin iklim değişikliği ile sömürgecilik içindeki bu cins irtibatları kanıtlamasının siyasal sonuçlarının ne olacağı konusu çabucak hemen net değil. Fakat, en azından sömürgeciliğin iklim değişikliğindeki rolü konusunda emin olmamıza yaradığı kesin.
Her şey politiktir dediğimizde kızıyorlar bir de.
Hem sınıfsal hem politiktir. Ben de diyorum lakin IPPCC de bu biçimde söylüyor.
niye palavra söylesin ki?
Birinci kere yer alıyor
Ancak bu defa “iklim değişikliğiyle sömürgecilik içinde bağ var” diyen ben ya da benim gibiler değiliz. Bizim esasen bildiğimiz bu gerçeğe Milletlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) bu ay yayınlanan, “küresel ısınmanın gezegenimiz üstündeki tesirine ilişkin” altıncı (son) raporunda değiniliyor. Sömürgecilik terimi IPCC’nin tarihinde birinci sefer bir raporda yer alıyor yani. Takdir edersiniz ki çok kıymetli bir gelişme bu. IPCC, 1990’dan beri iklim değişikliği temalı bilimsel raporlar üretiyor. Lakin 30 yılı aşkın faaliyetinde iklim değişikliği ile sömürgecilik içindeki irtibatları hiç gündeme getirmemişti.
Rapora bakılırsa sömürgecilik, iklim değişikliğinin tesirlerini şiddetlendiriyor. Bilhassa, hem tarihi birebir vakitte süregelen sömürgecilik biçimleri, muhakkak insan kümelerini ya da bölgeleri iklim değişikliğinin tesirlerine karşı daha da savunmasız kılıyor. IPCC, raporda iklim değişikliğini sömürgecilikle ilişkilendirerek, dünyadaki hükümetlere, siyaset yapıcılara, sömürgeciliğin tesirlerine değinmeden iklim değişikliğinin tesirlerini anlamanın kolay olmayacağı iletisini iletiyor.
Bu defa yerliler yazdı
Bu son rapor şu açıdan da değerli; evvelki raporlar, yerli kümelerden ya da Batılı olmayan uluslardan müelliflerin eksikliği niçiniyle eleştiriliyordu. Bu niçinle son raporda, muharrirlerin yaklaşık yüzde 44’ü, evvelki rapordaki yüzde 37’ye kıyasla “gelişmekte olan ülkelerle, ekonomileri geçiş sürecinde olan ülkelerden” oluşmuş. Antropoloji, tarih, ideoloji, bilim, iktisat de dahil olmak üzere farklı disiplinlerden geliyorlar. Raporu yazan bu insanlara bakınca anlıyoruz ki tahminen de birinci sefer “ormanın tarihini aslan yazmamış” oluyor.
IPCC’nin 2014’te beşinci raporunu tamamlamasından bu yana iklim değişikliği ile sömürgecilik içindeki irtibatları gösteren bir literatür gelişti. Örneğin, Potawatomi kabilesinden filozof, beraberinde iklim adaleti uzmanı Kyle Whyte, yerli halkın topraklarına el konulması ile etrafa verilen ziyan içindeki kontakları yazdı uzun uzun.
Bilim de sömürgecilikten doğdu
Araştırmalar, iklim biliminin emperyalizm ile sömürgeciliğe dayandığına ait de fazlaca sayıda delil sunuyor. Tarihçi Deborah R. Coen, çağdaş iklim değişikliği biliminin temel ögelerinin kökenlerinin 19. yüzyıl Habsburg İmparatorluğu’nun emperyal hırslarına dayandığını kanıtladı. Coen’e bakılırsa mesela, bilim erkeklerinın mahallî fırtınaların gelişimi ile atmosferik dolanım içindeki ilgiyi anlamalarına yardımcı olan Habsburg emperyalist siyasetiydi.
Dahası, çağdaş iklim bilimcilerinin dayandığı tarihi meteorolojik dataların birden fazla, sömürgeci güçler tarafınca üretildi. 19. yüzyılın ortalarındaki İngiliz gemilerinin seyir defterlerinden bilim adamları tarafınca çıkarılan datalar de diğer bir örnek. O datalar Britanya İmparatorluğu tarafınca sömürgeleştirilen topraklardaki insanların topraklarının, sularının sömürülmesini hızlandırma uğraşının birer ispatı durumunda.
IPCC’nin iklim değişikliği ile sömürgecilik içindeki bu cins irtibatları kanıtlamasının siyasal sonuçlarının ne olacağı konusu çabucak hemen net değil. Fakat, en azından sömürgeciliğin iklim değişikliğindeki rolü konusunda emin olmamıza yaradığı kesin.
Her şey politiktir dediğimizde kızıyorlar bir de.
Hem sınıfsal hem politiktir. Ben de diyorum lakin IPPCC de bu biçimde söylüyor.
niye palavra söylesin ki?