Milli Mücadele’nin “finali” Büyük Taarruz’un öncesini, daha sonrasını ve tarihi zaferde Mustafa Kemal Paşa’nın stratejik tesirini Emekli Tümgeneral, muharrir Ahmet Yavuz ile konuştuk.
-Milli Mücadele’nin ana stratejisi ortasında Büyük Taarruz’un kıymeti nedir?
Milli Mücadele’nin amacı temel olarak millete dayalı bir güç oluşturmak ve bu gücü tesirli kullanmak suretiyle emperyalist işgali sonlandırmak ve yeni bir ülke bedene getirmekti. Bunun için yola çıkılmıştı. Mustafa Kemal’in büyük stratejisi hiç bir barış teşebbüsüne kapıyı kapamadan savaşa hazırlanmaya dayalıydı. Savaş ise bağımsızlığın ve egemenliği aracı olarak öngörülmüştü.
Örgütlü bir güç oluşturmak ve bu güce dayalı olarak işgali sonlandırmak birinci amaçtı. Bu birinci amaca elindeki gücü aktif biçimde kullanarak ulaştı. Evvel iç cepheyi sağlama aldı. Yunan ordusunun 1920’de İzmir civarındaki Milne Sınırından genleşerek Bursa’ya yöneldiğinde Halife ordusu da Bolu civarını denetim altına almıştı. Ağustos ayında Mudurnu’dan geriye atıldı. Bu süreç bununla birlikte iç savaştı. Faal güç Kuvayı Ulusala idi.
Aynı yıl Doğu Cephesi emniyete alındı ve İngiltere’nin Sovyetler ile Ankara içinde oluşturmaya çalıştığı Kafkas Seddi yıkıldı.
1919 VE 1920 YILI ULUSAL MÜCADELE’NİN BAŞLANGIÇ/HAZIRLIK AŞAMASI
Düzenli orduya geçişle stratejik savunma eşzamanlıdır. 1921 başında Çerkez Ethem’in tasfiyesiyle Birinci İnönü muharebeleri tıpkı vakit dilimi ortasında yaşanmış ve tertipli orduya geçişin birinci meyvesi alınmıştır. Muvaffakiyetle yapılan İkinci İnönü muharebelerini başarısız Kütahya-Eskişehir muharebeleri takip etmiş; Mustafa Kemal’in buyruğuyla ordu Sakarya gerisine çekilmiştir.
Orada yaşanan vefat kalım uğraşıydı. Zira maksat Ankara’nın varlığına son vermek ve Sevr’i kabul ettirmekti. Sakarya zaferiyle bir arada Yunan ordusunun taarruz azim ve iradesi kırılmış lakin savaşma azim ve iradesi devam etmiştir. O günün şartlarında Eskişehir-Afyonkarahisar çizgisine çekilen Yunan ordusu tesirli olarak takip edilememiş ve taarruzla da geri atılamamıştır.
Sakarya muharebeleriyle savaş tek cepheli hale getirilmiş; artık stratejik taarruz basamağına geçilmiştir. Fransa ve Sovyetler ile yapılan Ankara ve Moskova antlaşmaları bu hazırlıklar için yeni kaynaklar sağlamıştır. Bilhassa Çukurova’nın Fransızlarca boşaltılması insan, besin ve silah temininde kıymetli rol oynamıştır. Dış ticaret kapısı olarak Mersin’in ve Toros demiryollarının kullanılması hazırlıklara katkı kıymetli katkı sağlamıştır.
FİNAL ADIMI
Büyük Taarruz için Millet, Meclis ve Ordu hazırlanmış ve epeyce başarılı bir planlama ve icra kararı ordunun zaferi gelmiştir.
Büyük Taarruz Yunan ordusunu savaşarak yenmenin final adımıdır. Tabiri caizse sütün üzerindeki kaymaktır. Hem işgali sonlandırmış birebir vakitte İngiltere’yi direkt savaşmadan dize getirmeye yol açmıştır. Bu yanıyla strateji ustası Sun Tzu’ya bakılırsa zaferlerin en kıymetlisidir.
Sonuç olarak Büyük Taarruz başarısız olsaydı mevcut Türkiye ülkesiyle var olamazdı. bununla birlikte Cumhuriyet de kurulamazdı. Bu yüzden Büyük Taarruz’u Kurtuluş’un mührü ve Kuruluş’un anahtarı olarak görmekteyim.
MATEMATİĞE DAYALI RİSK
– Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Taarruz’da fark yaratan katkıları nelerdi?
Başkomutan, a’dan z’ye şuurlu adımlarla Milleti, Meclis’i ve Ordu’yu hazırladı. Sakarya’daki 100 bin mevcudun altındaki bir orduyu 200 binin üstüne çıkardı, donatımını ve kusursuz eğitimini sağladı. Strateji güç geliştirme ve amaca uygun kullanma bilim ve sanatıdır. Bunu sağlamıştır. 228 bin kişilik bir orduya karşı 208 bin kişilik bir orduyla taarruz etmek başlı başına riskli bir karardı. O riski aldı. O risk bir matematiğe dayanıyordu. Cephenin epeyce bir kesitinde düşman karşısında zayıf kuvvetler bırakırken, 13 km. genişliğindeki dar bir alanda 1’e 6’lık sayı ve ateş gücü üstünlüğü sağlayan bir harekete onay verdi. Bu hareketle baskın tesiri elde edilerek düşman cephesi iki gün ortasında yarıldı, düşman gerisinden kuşatıldı. Beşinci günün sonunda değerli bir kısmının imhası sağlandı. Toplam 23 günün sonunda Yunan ordusu Akdeniz’e döküldü.
Tek bir örnek bile onun katkısını açıklamaya kâfi. Yunan Küçük Asya Ordusu Kumandanı General Hacıanestis ordusunu cepheden 400 km. geriden yönetirken o, 26 Ağustos ve 30 Ağustos günlerinde taarruz eden askerlerimizin birkaç km. gerisindeydi. O’nun Büyük Taarruz’a katkısı fazlaca büyüktür. Askerlik bilim ve sanatının şahikası olarak tarihe geçmiştir.
-Yunan tarafına savaşı kaybettiren yanlışlar nelerdi?
İşgale girişmeleri ve Anadolu’da bulunmaları yanlıştı. General Metaksas’ı dinleselerdi bu haksız, hesapsız ve çocuklarını heder eden maceraya girişmezlerdi.
Askeri moralsizdi ve isteksizlik çizgi safhadaydı. Tertiplenmeleri kusurluydu. örneğin Büyük Taarruz öncesi Hacıanestis Trakya’daki kuvvetleriyle İstanbul’u işgale girişmek istedi ve cepheden üç alaydan fazla kuvveti Trakya’ya yolladı.
Türk ordusunun taarruz edemeyeceği üzere bir önyargıya sahiptiler. 25/26 Ağustos gecesi Trikupis’in Afyonkarahisar’da balo tertiplemiş olması işin mahiyetini ortaya koymaktadır çünkü Türk ordusu 14 Ağustos’tan 24 Ağustos’a kadar olan mühlet ortasında 2. Ordu bölgesindeki yaklaşık 90 bin kişilik bir kuvveti, atıyla, topuyla, otomobiliyle 1. Ordu gerisinde taarruz için tertiplemişti.
İNSANLIK CÜRMÜ İŞLEDİLER
Ayrıca buyruk komuta bağları sağlıklı düzenlenmemişti. İhtiyat 2. Kolordusunu da kullanamadı. Büyük sevk ve yönetim yanılgıları yaptılar.
Dumlupınar’dan itibaren geri çekilme esnasında yerleşim yerlerini yakıp yıkarak, suçsuz insanları öldürerek insanlık cürmü işlediler.
Sonuç olarak kumandanlar için birer rehber olan harp ve harekât prensiplerine uygun savaşmadılar.
Buradan bir sonuç çıkıyor: Savaş yasal olmalıdır. Türk tarafı vatan savunması yaparken onlar diğerlerinin oyununa gelerek işgale yeltendiler. Kendileri için hayati olmayan bir savaşa giriştiler. Mustafa Kemal’in belirttiği üzere “savaş yaşamsal değilse cinayettir.”
-Büyük Taarruz başarılı olmasa ne olurdu?
Türkler için felaket olurdu. Sevr kısmi düzeltmelerle yürürlüğe temalırdu. Kadir Mısıroğlu’nun duası kabul edilmiş olurdu lakin Müslümanlar İstanbul’da parya olurlardı! Tahminen de büyük kısmı İstanbul’un kutsal mescitlerinde bugünkü üzere özgürce ibadet edebilmek yerine Ayasofya’da farklı bir ibadet yapıyor olurlardı!
-Milli Mücadele’nin ana stratejisi ortasında Büyük Taarruz’un kıymeti nedir?
Milli Mücadele’nin amacı temel olarak millete dayalı bir güç oluşturmak ve bu gücü tesirli kullanmak suretiyle emperyalist işgali sonlandırmak ve yeni bir ülke bedene getirmekti. Bunun için yola çıkılmıştı. Mustafa Kemal’in büyük stratejisi hiç bir barış teşebbüsüne kapıyı kapamadan savaşa hazırlanmaya dayalıydı. Savaş ise bağımsızlığın ve egemenliği aracı olarak öngörülmüştü.
Örgütlü bir güç oluşturmak ve bu güce dayalı olarak işgali sonlandırmak birinci amaçtı. Bu birinci amaca elindeki gücü aktif biçimde kullanarak ulaştı. Evvel iç cepheyi sağlama aldı. Yunan ordusunun 1920’de İzmir civarındaki Milne Sınırından genleşerek Bursa’ya yöneldiğinde Halife ordusu da Bolu civarını denetim altına almıştı. Ağustos ayında Mudurnu’dan geriye atıldı. Bu süreç bununla birlikte iç savaştı. Faal güç Kuvayı Ulusala idi.
Aynı yıl Doğu Cephesi emniyete alındı ve İngiltere’nin Sovyetler ile Ankara içinde oluşturmaya çalıştığı Kafkas Seddi yıkıldı.
1919 VE 1920 YILI ULUSAL MÜCADELE’NİN BAŞLANGIÇ/HAZIRLIK AŞAMASI
Düzenli orduya geçişle stratejik savunma eşzamanlıdır. 1921 başında Çerkez Ethem’in tasfiyesiyle Birinci İnönü muharebeleri tıpkı vakit dilimi ortasında yaşanmış ve tertipli orduya geçişin birinci meyvesi alınmıştır. Muvaffakiyetle yapılan İkinci İnönü muharebelerini başarısız Kütahya-Eskişehir muharebeleri takip etmiş; Mustafa Kemal’in buyruğuyla ordu Sakarya gerisine çekilmiştir.
Orada yaşanan vefat kalım uğraşıydı. Zira maksat Ankara’nın varlığına son vermek ve Sevr’i kabul ettirmekti. Sakarya zaferiyle bir arada Yunan ordusunun taarruz azim ve iradesi kırılmış lakin savaşma azim ve iradesi devam etmiştir. O günün şartlarında Eskişehir-Afyonkarahisar çizgisine çekilen Yunan ordusu tesirli olarak takip edilememiş ve taarruzla da geri atılamamıştır.
Sakarya muharebeleriyle savaş tek cepheli hale getirilmiş; artık stratejik taarruz basamağına geçilmiştir. Fransa ve Sovyetler ile yapılan Ankara ve Moskova antlaşmaları bu hazırlıklar için yeni kaynaklar sağlamıştır. Bilhassa Çukurova’nın Fransızlarca boşaltılması insan, besin ve silah temininde kıymetli rol oynamıştır. Dış ticaret kapısı olarak Mersin’in ve Toros demiryollarının kullanılması hazırlıklara katkı kıymetli katkı sağlamıştır.
FİNAL ADIMI
Büyük Taarruz için Millet, Meclis ve Ordu hazırlanmış ve epeyce başarılı bir planlama ve icra kararı ordunun zaferi gelmiştir.
Büyük Taarruz Yunan ordusunu savaşarak yenmenin final adımıdır. Tabiri caizse sütün üzerindeki kaymaktır. Hem işgali sonlandırmış birebir vakitte İngiltere’yi direkt savaşmadan dize getirmeye yol açmıştır. Bu yanıyla strateji ustası Sun Tzu’ya bakılırsa zaferlerin en kıymetlisidir.
Sonuç olarak Büyük Taarruz başarısız olsaydı mevcut Türkiye ülkesiyle var olamazdı. bununla birlikte Cumhuriyet de kurulamazdı. Bu yüzden Büyük Taarruz’u Kurtuluş’un mührü ve Kuruluş’un anahtarı olarak görmekteyim.
MATEMATİĞE DAYALI RİSK
– Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Taarruz’da fark yaratan katkıları nelerdi?
Başkomutan, a’dan z’ye şuurlu adımlarla Milleti, Meclis’i ve Ordu’yu hazırladı. Sakarya’daki 100 bin mevcudun altındaki bir orduyu 200 binin üstüne çıkardı, donatımını ve kusursuz eğitimini sağladı. Strateji güç geliştirme ve amaca uygun kullanma bilim ve sanatıdır. Bunu sağlamıştır. 228 bin kişilik bir orduya karşı 208 bin kişilik bir orduyla taarruz etmek başlı başına riskli bir karardı. O riski aldı. O risk bir matematiğe dayanıyordu. Cephenin epeyce bir kesitinde düşman karşısında zayıf kuvvetler bırakırken, 13 km. genişliğindeki dar bir alanda 1’e 6’lık sayı ve ateş gücü üstünlüğü sağlayan bir harekete onay verdi. Bu hareketle baskın tesiri elde edilerek düşman cephesi iki gün ortasında yarıldı, düşman gerisinden kuşatıldı. Beşinci günün sonunda değerli bir kısmının imhası sağlandı. Toplam 23 günün sonunda Yunan ordusu Akdeniz’e döküldü.
Tek bir örnek bile onun katkısını açıklamaya kâfi. Yunan Küçük Asya Ordusu Kumandanı General Hacıanestis ordusunu cepheden 400 km. geriden yönetirken o, 26 Ağustos ve 30 Ağustos günlerinde taarruz eden askerlerimizin birkaç km. gerisindeydi. O’nun Büyük Taarruz’a katkısı fazlaca büyüktür. Askerlik bilim ve sanatının şahikası olarak tarihe geçmiştir.
-Yunan tarafına savaşı kaybettiren yanlışlar nelerdi?
İşgale girişmeleri ve Anadolu’da bulunmaları yanlıştı. General Metaksas’ı dinleselerdi bu haksız, hesapsız ve çocuklarını heder eden maceraya girişmezlerdi.
Askeri moralsizdi ve isteksizlik çizgi safhadaydı. Tertiplenmeleri kusurluydu. örneğin Büyük Taarruz öncesi Hacıanestis Trakya’daki kuvvetleriyle İstanbul’u işgale girişmek istedi ve cepheden üç alaydan fazla kuvveti Trakya’ya yolladı.
Türk ordusunun taarruz edemeyeceği üzere bir önyargıya sahiptiler. 25/26 Ağustos gecesi Trikupis’in Afyonkarahisar’da balo tertiplemiş olması işin mahiyetini ortaya koymaktadır çünkü Türk ordusu 14 Ağustos’tan 24 Ağustos’a kadar olan mühlet ortasında 2. Ordu bölgesindeki yaklaşık 90 bin kişilik bir kuvveti, atıyla, topuyla, otomobiliyle 1. Ordu gerisinde taarruz için tertiplemişti.
İNSANLIK CÜRMÜ İŞLEDİLER
Ayrıca buyruk komuta bağları sağlıklı düzenlenmemişti. İhtiyat 2. Kolordusunu da kullanamadı. Büyük sevk ve yönetim yanılgıları yaptılar.
Dumlupınar’dan itibaren geri çekilme esnasında yerleşim yerlerini yakıp yıkarak, suçsuz insanları öldürerek insanlık cürmü işlediler.
Sonuç olarak kumandanlar için birer rehber olan harp ve harekât prensiplerine uygun savaşmadılar.
Buradan bir sonuç çıkıyor: Savaş yasal olmalıdır. Türk tarafı vatan savunması yaparken onlar diğerlerinin oyununa gelerek işgale yeltendiler. Kendileri için hayati olmayan bir savaşa giriştiler. Mustafa Kemal’in belirttiği üzere “savaş yaşamsal değilse cinayettir.”
-Büyük Taarruz başarılı olmasa ne olurdu?
Türkler için felaket olurdu. Sevr kısmi düzeltmelerle yürürlüğe temalırdu. Kadir Mısıroğlu’nun duası kabul edilmiş olurdu lakin Müslümanlar İstanbul’da parya olurlardı! Tahminen de büyük kısmı İstanbul’un kutsal mescitlerinde bugünkü üzere özgürce ibadet edebilmek yerine Ayasofya’da farklı bir ibadet yapıyor olurlardı!