hayatımızın birinci senelerında bağışıklık sistemimiz beslenme durumumuzu farklılaştırma ve denetim etmeye yol açabiliyor.
Besin ve besin katkı hususlarının bağışıklığa bağlı ve bağışıklığa bağlı olmayan sistemlerle oluşturdukları olağandışı klinik yanıta “besin reaksiyonu” denir. Bağışıklığa bağlı düzenek ile oluşan karşılık; besin alerjisidir.
Çocuklarda, besin alerjilerinde % 90 civarında sorumlu olan besinler; süt, yumurta, fındık fıstık çeşidi kuruyemişler, soya ve buğdaydır. Geri kalan %10’dan sorumlu olan besinler ise tohumlar, susam, deniz eserleri, meyve ve sebzelerdir.
Meyve ve sebzelerle görülen alerjik tepkiler ekseriyetle yavaşça ve geçicidir. Bir besine karşı alerjisi olan bir çocukta bir öbür besine de alerji gelişme riski %50-60, pubertedilk evvel inhalan allerjenlere karşı alerji geliştrime riski % 80’in üzerindedir.
Üç yaşından daha sonra süt alerjisinin, 10 yaşından daha sonra da yumurta alerjisinin %80’i geçmektedir. Birinci yaşta fıstık alerjisi olanların %80’inde, 5 yaşında hala fıstık alerjisi olanların hepsinde fıstık alerjisi devam etmektedir.
Besin alerjisi tanısı koymak zordur. Zira geç başlayan tepkilere da niye olabilir. Lakin devamlı yahut yenidenlayan semptomların olması, bunun besinle ilgili olabileceği kuşkusu, ailede alerjik hastalık hikayesi olması, değişik organ semptom ve bulgularının olması şüphelendirir.
Çocuklarda; bilhassa birinci 1 ay ortasında besin alerjisi düşündüren semptomlar:
Yeni verilen bir besinden daha sonraki 1-2 saat ortasında oluşan anafilaksi, yaygın alerjik tepki yahut şiddetli kusma
Besin alındığında ağız ve ağız etrafında kaşınma
hayatın birinci aylarında kusma yahut kanlı ishal
Birinci 1 yaş ortasında ortaya çıkan ve topikal tedaviye cevap vermeyen atopik dermatit
ömrün birinci haftalarında devamlı, şiddetli kolik
Hazır mama eklenmesiyle bir arada başlayan kabızlık
En sık rastlanan alerji tipi inek sütü alerjisi ve buna bağlı mama kullanımlarından bahsedecek olursak:
Bebeklik devrinde en sık rastlanan besin alerjisidir. Gelişmiş ülkelerde 2 yaş altında bebeklerde görülme oranı % 2 civarındadır.
Yalnızca direkt inek sütü verilmesi ile değil, hazır mama verilmesi ile de oluşur.
Alerjik tepki; hazır mamanın başlanmasından daha sonraki birinci 4 hafta ortasında başlar. Büyük bir çoğunluğu da 3 yaşından evvel güzelleşir.
Besin alerjisinde ana prensip, allerjen besinden sakınmadır.
Süt alerjisi tedavisinde ortak nokta; bebeklerin olabildiğince uzun mühlet anne sütü almasıdır.
Anne sütü alamayan bebeklerde alternatif olarak önerilen mama, amino asit bazlı mamalar ve tam hidrolize mamalardır.
Yarı hidrolize mamalar tedavi için uygun değildir. Tam hidrolize mamaları alan alerjik bebeklerin % 10 kadarı, bu mamaları tolere edemez.
Mama hazırlanırken ortasında kalan büyükçe peptidlerin kısmen alerjik özelliklerine bağlı olabilir. Bu durumda amino asit bazlı mamalara geçmek kuraldır.
Bir öteki mama kümesi; soya bazlı mamalardır. Fakat soya alerjisi ve soyanın inek sütü ile çapraz tepki göstermesi riskleri vardır. Ayrıyeten soya bazlı mamaların 6 aydan küçük bebeklere uygunluğu da tartışmalıdır. Bu niçinle bilhassa 6 aydan küçük bebeklere soya bazlı mamalar birinci tercih olmamalıdır.
Hidrolize mamalar hamile ve emziren annede de kullanılabilir. Süt verme esnasında annenin, bilhassa antijenitesi yüksek olan ve yediği vakit klinik olarak bebeğin semptomlarında artmaya yol açan fındık, fıstık vs. besinlerden uzak durması gerekir.
Tüm sıhhat meselelerinde olduğu üzere alerjik hastalıklarda da korunma en önde gelen yaklaşımdır. Besin alerjisi olanların alerjik olunan besinden/besinlerden kaçınması besin alerjilerinin idaresindeki en kıymetli basamağı oluşturmaktadır.
İnek sütü, yumurta, buğday ve soya en sık alerjiye niye olan besinlerdir. Bu besinlere karşı alerjisi olan hastalara yönelik olarak hazırlanmış olan listelerdeki besinler konusunda dikkatli olması gerekmektedir. Lakin tüketilmedilk evvel besin içeriklerinin kesinlikle incelenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Gerek beslenme, gerekse korunma açısından anne sütünün üstünlüğü tartışılmaz. Bu niçinle inek sütü yahut alternatif beslenmeleri tartışırken daima anne sütüne göre bedellendirilmektedir.
Çok büyük bir kohort çalışma ile yaklaşık yalnızca anne sütü alan ve karışık beslenen bebekleri karşılaştırmış; olağan inek sütü ile egzema riskinin 9 kat arttığını göstermiştir
Anne sütü ile besleme, atopik hastalık gelişmesini önler. Atopik heredite var ise, bu önleyici özellik daha barizdir. Anne sütü yok yahut yetersizse, tam hidrolize mama seçilmelidir. Hidrolize olmayan yahut az hidrolize mamalar atopi açısından risklidir
Bir çalışmada; birinci 6 ay tam hidrolize kazein içeren mama ile beslenen yüksek riskli bebeklerde ömrün birinci yılında atopik dermatit riskinin % 50 azaldığı görülmüştür
Gerek risk altındaki bebeklerde, gerekse besin alerjisi oluşmuş bebeklerde, anne sütünü özendirmek, öteki hami yaklaşımlar, olabildiğince erken teşhis ve gerçek tedavi; sağlıklı bir hayat için atılacak birinci adımlardır.
Besin ve besin katkı hususlarının bağışıklığa bağlı ve bağışıklığa bağlı olmayan sistemlerle oluşturdukları olağandışı klinik yanıta “besin reaksiyonu” denir. Bağışıklığa bağlı düzenek ile oluşan karşılık; besin alerjisidir.
Çocuklarda, besin alerjilerinde % 90 civarında sorumlu olan besinler; süt, yumurta, fındık fıstık çeşidi kuruyemişler, soya ve buğdaydır. Geri kalan %10’dan sorumlu olan besinler ise tohumlar, susam, deniz eserleri, meyve ve sebzelerdir.
Meyve ve sebzelerle görülen alerjik tepkiler ekseriyetle yavaşça ve geçicidir. Bir besine karşı alerjisi olan bir çocukta bir öbür besine de alerji gelişme riski %50-60, pubertedilk evvel inhalan allerjenlere karşı alerji geliştrime riski % 80’in üzerindedir.
Üç yaşından daha sonra süt alerjisinin, 10 yaşından daha sonra da yumurta alerjisinin %80’i geçmektedir. Birinci yaşta fıstık alerjisi olanların %80’inde, 5 yaşında hala fıstık alerjisi olanların hepsinde fıstık alerjisi devam etmektedir.
Besin alerjisi tanısı koymak zordur. Zira geç başlayan tepkilere da niye olabilir. Lakin devamlı yahut yenidenlayan semptomların olması, bunun besinle ilgili olabileceği kuşkusu, ailede alerjik hastalık hikayesi olması, değişik organ semptom ve bulgularının olması şüphelendirir.
Çocuklarda; bilhassa birinci 1 ay ortasında besin alerjisi düşündüren semptomlar:
Yeni verilen bir besinden daha sonraki 1-2 saat ortasında oluşan anafilaksi, yaygın alerjik tepki yahut şiddetli kusma
Besin alındığında ağız ve ağız etrafında kaşınma
hayatın birinci aylarında kusma yahut kanlı ishal
Birinci 1 yaş ortasında ortaya çıkan ve topikal tedaviye cevap vermeyen atopik dermatit
ömrün birinci haftalarında devamlı, şiddetli kolik
Hazır mama eklenmesiyle bir arada başlayan kabızlık
En sık rastlanan alerji tipi inek sütü alerjisi ve buna bağlı mama kullanımlarından bahsedecek olursak:
Bebeklik devrinde en sık rastlanan besin alerjisidir. Gelişmiş ülkelerde 2 yaş altında bebeklerde görülme oranı % 2 civarındadır.
Yalnızca direkt inek sütü verilmesi ile değil, hazır mama verilmesi ile de oluşur.
Alerjik tepki; hazır mamanın başlanmasından daha sonraki birinci 4 hafta ortasında başlar. Büyük bir çoğunluğu da 3 yaşından evvel güzelleşir.
Besin alerjisinde ana prensip, allerjen besinden sakınmadır.
Süt alerjisi tedavisinde ortak nokta; bebeklerin olabildiğince uzun mühlet anne sütü almasıdır.
Anne sütü alamayan bebeklerde alternatif olarak önerilen mama, amino asit bazlı mamalar ve tam hidrolize mamalardır.
Yarı hidrolize mamalar tedavi için uygun değildir. Tam hidrolize mamaları alan alerjik bebeklerin % 10 kadarı, bu mamaları tolere edemez.
Mama hazırlanırken ortasında kalan büyükçe peptidlerin kısmen alerjik özelliklerine bağlı olabilir. Bu durumda amino asit bazlı mamalara geçmek kuraldır.
Bir öteki mama kümesi; soya bazlı mamalardır. Fakat soya alerjisi ve soyanın inek sütü ile çapraz tepki göstermesi riskleri vardır. Ayrıyeten soya bazlı mamaların 6 aydan küçük bebeklere uygunluğu da tartışmalıdır. Bu niçinle bilhassa 6 aydan küçük bebeklere soya bazlı mamalar birinci tercih olmamalıdır.
Hidrolize mamalar hamile ve emziren annede de kullanılabilir. Süt verme esnasında annenin, bilhassa antijenitesi yüksek olan ve yediği vakit klinik olarak bebeğin semptomlarında artmaya yol açan fındık, fıstık vs. besinlerden uzak durması gerekir.
Tüm sıhhat meselelerinde olduğu üzere alerjik hastalıklarda da korunma en önde gelen yaklaşımdır. Besin alerjisi olanların alerjik olunan besinden/besinlerden kaçınması besin alerjilerinin idaresindeki en kıymetli basamağı oluşturmaktadır.
İnek sütü, yumurta, buğday ve soya en sık alerjiye niye olan besinlerdir. Bu besinlere karşı alerjisi olan hastalara yönelik olarak hazırlanmış olan listelerdeki besinler konusunda dikkatli olması gerekmektedir. Lakin tüketilmedilk evvel besin içeriklerinin kesinlikle incelenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Gerek beslenme, gerekse korunma açısından anne sütünün üstünlüğü tartışılmaz. Bu niçinle inek sütü yahut alternatif beslenmeleri tartışırken daima anne sütüne göre bedellendirilmektedir.
Çok büyük bir kohort çalışma ile yaklaşık yalnızca anne sütü alan ve karışık beslenen bebekleri karşılaştırmış; olağan inek sütü ile egzema riskinin 9 kat arttığını göstermiştir
Anne sütü ile besleme, atopik hastalık gelişmesini önler. Atopik heredite var ise, bu önleyici özellik daha barizdir. Anne sütü yok yahut yetersizse, tam hidrolize mama seçilmelidir. Hidrolize olmayan yahut az hidrolize mamalar atopi açısından risklidir
Bir çalışmada; birinci 6 ay tam hidrolize kazein içeren mama ile beslenen yüksek riskli bebeklerde ömrün birinci yılında atopik dermatit riskinin % 50 azaldığı görülmüştür
Gerek risk altındaki bebeklerde, gerekse besin alerjisi oluşmuş bebeklerde, anne sütünü özendirmek, öteki hami yaklaşımlar, olabildiğince erken teşhis ve gerçek tedavi; sağlıklı bir hayat için atılacak birinci adımlardır.