ahmetbeyler
Active member
Bekir Ağırdır’ın Oksijen gazetesi’ndeki “Bu topraklar göç coğrafyası” başlıklı yazısında Türkiye’nin göçler coğrafyası olduğunu belirterek, “Son altmış yıl ise yeni bir toplumsal hareket ve mekânsal değişime sahne olmuş. Kırlardan kentlere giderek artan bir süratle hareket başlamış. 1950’de 21 milyon olan nüfusun yüzde 75’i köylerde yaşarken, 1970’te nüfus 35 milyona çıkmış, köylerde yaşayan nüfus yüzde 62’ye gerilemiş. 2000’li yılların başında nüfus 67 milyona çıkarken köylerdeki nüfus yüzde 35’e gerilemiş. Bugün ismi köy yahut kır olsun nüfusu iki bin altında olan yerleşimlerde yaşayanlar yüzde 15’in de altında artık.” dedi.
Ağırdır’ın yazısı şu biçimde:
Gidenler için ‘gitsinler’ demek siyaset değil
Tüm bunlara rağmen bu ülkenin bir göç stratejisi yok, olmamış da. Mübadele antlaşmaları, iskan kanunları, varlık vergisi, zorla köy boşaltmalar, Bulgaristan’dan getirilenler, Kıbrıs’a gdolayılenler üzere devletin iradesi, planlaması ve yürütücülüğüyle uygulanan iç ve dış göç hareketlerinin emeli ise göçü yönetmek değil, ulus devletin tekçi yapısının ve güvenlik arayışlarının toplumsal mühendislikleri. Bugün de konuşulan, gidenler için “giderlerse gitsinler” demek, gelenlerin de zarurî mu istekli mü olacağı siyasi meşrebe bağlı olarak değişen “göndereceğiz” temennilerinden ibaret. Hâlâ siyasi ve toplumsal uzlaşma arayan bir strateji tartışması yapmıyor, duygusal ve siyasal reaksiyonları konuşuyoruz. Yani bir daha tartışma kimliklere ve siyasi konumlara sıkışmış durumda.
Uzun mühlet dışarıdan içeriye ve içeride kırlardan kentlere süren hareket bir süre daha sonra tekrar içeriden dışarıya yanlışsız harekete dönmüş. Altmışlı senelerdan daha sonra Avrupa’nın süratli endüstrileşmesi ve gelişmesinin emek muhtaçlığını karşıladığı ülkelerden birisi olmuş Anadolu. Devletin tertibiyle epey sayıda yurttaşımız yurt dışına gitmeye başlamış.
beraberinde ‘beyin göçü’ diye isimlendirilen eğitimi yüksek insanların da gidişi başlamış ancak bu gidişler temel prestijiyle mesleksel gelişme ve eğitim emelli. Lakin kol gücü lakin beyin göçü olsun o gün gidenler umut doluydular, geri dönüş hayalleri canlı idi. Gidecekler, para kazanacaklar ya da meslek yapacaklar ve döneceklerdi. O denli olmadı, orada kaldılar. daha sonraları ayrımcılık ve nefret telaffuzunun, yer yer şiddetin muhatabı olsalar da kaldılar, tüm kültürel ve siyasal problemlere rağmen oralara ahenk sağladılar, yerleşik hayat kurdular. Bugün başta Almanya olmak üzere Avrupa’da kıymetli bir Türk diasporasından kelam edebiliriz.
İçeriden dışarıya lakin bu defa farklı bir göç
Lakin bugün alışık olduğumuzdan diğer cinsten bir göç konuşuyoruz. Sadece birkaç haftadır gazetemizdeki gençlerin, öğretmenlerin meşakkatlerini, çaresizliklerini gösteren, umudu öbür ülkelerde arayan haber röportajlar bile diğer bir durumla karşı karşıya olduğumuzu anlatıyor. Bugün yurt dışına göçten daha hayli tahminen de bir kaçıştan kelam etmek abartma olmaz. Son senelerda artan bir halde ülkenin toplumsal sermayesinde de finansal sermayesinde de yurt dışına kaçış var. Etrafımızda sıkça dışarıya gidenleri, diğer ülkelerde oturma müsaadesi alanları, çocuklarının eğitimi için daha fazla yurt dışı imkanları zorlayanları konuşur olduk. Övündüğümüz birtakım iş ve markaların bile yasal merkezleri öbür ülkelerin kentlerinde kayıtlı. Son haftalarda da yurt dışına giden hekimler gündemimize girdi.
“Başka ülkeye gitme imkanım olsa bile bir daha de Türkiye’de yaşamayı seçerdim” fikrine katılmayan, yani potansiyel olarak yurt dışına gitmeye sıcak bakanların oranı Mart 2010’da yüzde 24 iken Kasım 2020’de yüzde 35’e yükselmiş. ergenlerde ise bu oranlar daha da yüksek. Mart 2010’da yüzde 28 iken dikkati çekecek halde artarak Kasım 2020’de yüzde 48 olmuş. Gençlerinin yarısının yurt dışına gitmeye sıcak baktığı bir ülke artık burası.
Ülke sırf umudunu kaybetmiyor, geleceği inşa edecek toplumsal sermayesini kaybediyor. Gidenler, gidebilenler, gitmeye mecbur kalanlar daha evvelki senelerda gidenlerden farklılar. Farklı münasebetlerle asıl kıymetlisi öbür bir ülkedeki umuttan epey bu ülkedeki ümitsizlikten gidiyorlar. Akademisyenler, hekimler, mühendisler, bilgisayarcılar, bankacılar, sivil toplumcular, profesyonel yöneticiler gidiyor.
Artık gidenlerin evvelki senelerda gidenlerden birinci farkı epeyce büyük çoğunluğunun bir mesleği, gelişkin bir mahareti, meslekleri oluşları. Gerçekten Londra’da finans ve sivil toplum kesimlerinde yönetici olanlardan önemli bir diaspora oluşmuş durumda. Hepsi global yurttaş olma hünerini göstermiş, Londra iş gücü piyasasında değerli fırsatlar yakalamayı başarmış beşerler bunlar.
Umuda gidiş değil ümitsizlikten kaçış
İkinci kıymetli fark, bir umuda gidişten epey ümitsizlikten kaçış hisleri baskın. Ülkenin geleceğine dair kaygıları yüksek. Siyasi baskılar niçiniyle özgürlük alanlarının kısıtlandığı, hayat stillerinin tehdit altında olduğu algısı yüksek. Ülkenin bugünkü şartlarında soluk alamadıkları duygusu baskın.
Daha değerli fark ise bugünkü gidişat ortasında ülkenin geleceğinde kendilerini var hissedemedikleri için, ülkenin geleceğinde kendi umutlarının olamayacağı, kendi dilek ve hayallerini gerçekleştiremeyecekleri üzere bir duygusal kopuş yaşanan. Ülkenin geleceğine dair ümitsizlik ve hatta derin bir tasa duygusu baskın.
Haksız da sayılmazlar. Siyasi alanın her gün daha daraltılmaya ve baskı altına alınmaya çalışıldığı, her türlü muhalif ve farklı sesin terör parantezine alındığı, toplantı ve şov hakkını kullanan herkese hoyratça şiddetle yanıt verilen, toplumsal medyada bir muhalif gencin iletisinin bile tutuklama ve dava konusu olabildiği bir ülke burası. Eğitim sisteminin çöktüğü, liyakatın değil yandaşlığın temel olduğu, akademik özgürlüğün kalmadığı şartlarda kendilerini var hissedemiyor olmalarını anlamaya çalışmak gerek.
Bu gidişlerin birinci kıymetli öne sürülen nedeni siyasi gidişat ve hayat alanlarının daralması. Lakin evvelki gidişlerden değerli bir diğer fark ise sanırım bir kısmının toplumdan da umudu kesmeleri.
Birey olma çabası yüksek yurttaş olma niyeti ikircikli bir toplum burası. Zira yurttaş olabilmenin düzenekleri, hukuku, kurumları ve kuralları eksik ve sıkıntılı. Devletin ve idare sistemlerinin bizatihi kendisinin hukuk dışına çıkmakta sakınca görmediği, keyfiliğin ve merkeziyetçiliğin hakim olduğu bir tertipte toplumun nasıl davranacağı, gündelik hayatta savunma kodlarının nasıl oluşacağı, kimliklere ve kutuplaşmalara sıkışmaların ne sonuçlar üreteceğini de daima birlikte deneyimliyor ve biliyoruz.
Hukuksuzluk lümpenleşmeyi, kutuplaşmalar ötekileştirmeleri ve manevi şiddeti üretiyor. Ortak ufuk parçalanıyor ve kayboluyor. Toplum bir yandan değişiyor, ferdi ömründe yaşadıklarıyla ortak yaşama dileğini güçlendirecek zihni değişimi yaşıyor. Öte yandan o arzuyu hayata geçirecek çabası örgütleyemiyor, gösteremiyor.
Giderek ülke ortak ömrün her alanında orta dereceye razı hale geliyor. Vasatın çıtası ise her gün biraz daha geriye düşüyor.
Tüm bu siyasal, ekonomik ve toplumsal farklı dinamiklerin ürettiği siyasal sonuçlar, topluma dair algıları, değerlendirmeleri, kanaatleri de etkiliyor. Ülkenin toplumsal sermayesinin kıymetli bir kısmı, Ak Partili yıllar, yaşanan tansiyonlar, kutuplaşmalar ve kimliklere sıkışmaların kararı gelinen noktada kendi kimliklerinin azınlıkta olduğunu ve artık devlet tarafınca da makbul vatandaş sayılmadıklarını fark ediyor. Arkası gerisine yapılan seçimlerde siyasi tercihleri oylamadık, kimlikleri saydık bir bakıma. Ak Parti’nin kendisi açısından en büyük başarısı devlet ve idare düzeneklerinin gerisindeki temel tercih olan “makbul vatandaş” tarifini değiştirmesi oldu. Cumhuriyetin makbul vatandaşı Sünni, Türk ve seküler iken bugünün makbul vatandaşı Sünni, Türk ve dindar oldu. Ülkenin toplumsal sermayesinin bir kısmı kendilerini öncenin makbulleri sanırken son on yılda on sefer seçim sandığına yansıyan kimlik sayımları kararı azınlıkta olduğunu gördü. İktidar bugün sahip olduğu güçle kendine benzetemediklerinin gidiyor olmasında bir beis de görmüyor. Bu fark ediş de evvel seçim neticelerina daha sonra seçmene daha sonra da tüm topluma ve ülkeye kızgınlığa dönüşüyor. Kızgınlık da duygusal kopuşu besliyor.
Ve şüphesiz Batı ülkeleri de bizim üzere ülkelerde yaşanan bu duygusal kopuştan kendi nitelikli insan kaynağı gereksinimini karşılayacak siyasetleri, teşvikleri, manipülasyonları üretiyor.
Bu gidişler ülkenin kaybı, geleceği kuracağımız gücün bilgi ve maharet kaynağı. Gidenlerin de bizlerin ve memleketin de yeni bir umut inşa etmeye muhtaçlığımız var. Kimlikleri, “makbullük” ya da “ötekilik” hallerini aşan yeni bir “biz” hissinin, siyasetlerinin inşasına muhtaçlık var. Bunları eksilerek başaramayız. Gidenler özel teşvik siyasetleri niçiniyle değil bu umudu inşa etme sürecine katılabildikleri, geleceğin memlekete kazanımları niçiniyle dönecekler bir gün. Kâfi ki vakit zaman memlekete, yaşananlara kızılsa bile küsülmesin.
Ağırdır’ın yazısı şu biçimde:
Gidenler için ‘gitsinler’ demek siyaset değil
Tüm bunlara rağmen bu ülkenin bir göç stratejisi yok, olmamış da. Mübadele antlaşmaları, iskan kanunları, varlık vergisi, zorla köy boşaltmalar, Bulgaristan’dan getirilenler, Kıbrıs’a gdolayılenler üzere devletin iradesi, planlaması ve yürütücülüğüyle uygulanan iç ve dış göç hareketlerinin emeli ise göçü yönetmek değil, ulus devletin tekçi yapısının ve güvenlik arayışlarının toplumsal mühendislikleri. Bugün de konuşulan, gidenler için “giderlerse gitsinler” demek, gelenlerin de zarurî mu istekli mü olacağı siyasi meşrebe bağlı olarak değişen “göndereceğiz” temennilerinden ibaret. Hâlâ siyasi ve toplumsal uzlaşma arayan bir strateji tartışması yapmıyor, duygusal ve siyasal reaksiyonları konuşuyoruz. Yani bir daha tartışma kimliklere ve siyasi konumlara sıkışmış durumda.
Uzun mühlet dışarıdan içeriye ve içeride kırlardan kentlere süren hareket bir süre daha sonra tekrar içeriden dışarıya yanlışsız harekete dönmüş. Altmışlı senelerdan daha sonra Avrupa’nın süratli endüstrileşmesi ve gelişmesinin emek muhtaçlığını karşıladığı ülkelerden birisi olmuş Anadolu. Devletin tertibiyle epey sayıda yurttaşımız yurt dışına gitmeye başlamış.
beraberinde ‘beyin göçü’ diye isimlendirilen eğitimi yüksek insanların da gidişi başlamış ancak bu gidişler temel prestijiyle mesleksel gelişme ve eğitim emelli. Lakin kol gücü lakin beyin göçü olsun o gün gidenler umut doluydular, geri dönüş hayalleri canlı idi. Gidecekler, para kazanacaklar ya da meslek yapacaklar ve döneceklerdi. O denli olmadı, orada kaldılar. daha sonraları ayrımcılık ve nefret telaffuzunun, yer yer şiddetin muhatabı olsalar da kaldılar, tüm kültürel ve siyasal problemlere rağmen oralara ahenk sağladılar, yerleşik hayat kurdular. Bugün başta Almanya olmak üzere Avrupa’da kıymetli bir Türk diasporasından kelam edebiliriz.
İçeriden dışarıya lakin bu defa farklı bir göç
Lakin bugün alışık olduğumuzdan diğer cinsten bir göç konuşuyoruz. Sadece birkaç haftadır gazetemizdeki gençlerin, öğretmenlerin meşakkatlerini, çaresizliklerini gösteren, umudu öbür ülkelerde arayan haber röportajlar bile diğer bir durumla karşı karşıya olduğumuzu anlatıyor. Bugün yurt dışına göçten daha hayli tahminen de bir kaçıştan kelam etmek abartma olmaz. Son senelerda artan bir halde ülkenin toplumsal sermayesinde de finansal sermayesinde de yurt dışına kaçış var. Etrafımızda sıkça dışarıya gidenleri, diğer ülkelerde oturma müsaadesi alanları, çocuklarının eğitimi için daha fazla yurt dışı imkanları zorlayanları konuşur olduk. Övündüğümüz birtakım iş ve markaların bile yasal merkezleri öbür ülkelerin kentlerinde kayıtlı. Son haftalarda da yurt dışına giden hekimler gündemimize girdi.
“Başka ülkeye gitme imkanım olsa bile bir daha de Türkiye’de yaşamayı seçerdim” fikrine katılmayan, yani potansiyel olarak yurt dışına gitmeye sıcak bakanların oranı Mart 2010’da yüzde 24 iken Kasım 2020’de yüzde 35’e yükselmiş. ergenlerde ise bu oranlar daha da yüksek. Mart 2010’da yüzde 28 iken dikkati çekecek halde artarak Kasım 2020’de yüzde 48 olmuş. Gençlerinin yarısının yurt dışına gitmeye sıcak baktığı bir ülke artık burası.
Ülke sırf umudunu kaybetmiyor, geleceği inşa edecek toplumsal sermayesini kaybediyor. Gidenler, gidebilenler, gitmeye mecbur kalanlar daha evvelki senelerda gidenlerden farklılar. Farklı münasebetlerle asıl kıymetlisi öbür bir ülkedeki umuttan epey bu ülkedeki ümitsizlikten gidiyorlar. Akademisyenler, hekimler, mühendisler, bilgisayarcılar, bankacılar, sivil toplumcular, profesyonel yöneticiler gidiyor.
Artık gidenlerin evvelki senelerda gidenlerden birinci farkı epeyce büyük çoğunluğunun bir mesleği, gelişkin bir mahareti, meslekleri oluşları. Gerçekten Londra’da finans ve sivil toplum kesimlerinde yönetici olanlardan önemli bir diaspora oluşmuş durumda. Hepsi global yurttaş olma hünerini göstermiş, Londra iş gücü piyasasında değerli fırsatlar yakalamayı başarmış beşerler bunlar.
Umuda gidiş değil ümitsizlikten kaçış
İkinci kıymetli fark, bir umuda gidişten epey ümitsizlikten kaçış hisleri baskın. Ülkenin geleceğine dair kaygıları yüksek. Siyasi baskılar niçiniyle özgürlük alanlarının kısıtlandığı, hayat stillerinin tehdit altında olduğu algısı yüksek. Ülkenin bugünkü şartlarında soluk alamadıkları duygusu baskın.
Daha değerli fark ise bugünkü gidişat ortasında ülkenin geleceğinde kendilerini var hissedemedikleri için, ülkenin geleceğinde kendi umutlarının olamayacağı, kendi dilek ve hayallerini gerçekleştiremeyecekleri üzere bir duygusal kopuş yaşanan. Ülkenin geleceğine dair ümitsizlik ve hatta derin bir tasa duygusu baskın.
Haksız da sayılmazlar. Siyasi alanın her gün daha daraltılmaya ve baskı altına alınmaya çalışıldığı, her türlü muhalif ve farklı sesin terör parantezine alındığı, toplantı ve şov hakkını kullanan herkese hoyratça şiddetle yanıt verilen, toplumsal medyada bir muhalif gencin iletisinin bile tutuklama ve dava konusu olabildiği bir ülke burası. Eğitim sisteminin çöktüğü, liyakatın değil yandaşlığın temel olduğu, akademik özgürlüğün kalmadığı şartlarda kendilerini var hissedemiyor olmalarını anlamaya çalışmak gerek.
Bu gidişlerin birinci kıymetli öne sürülen nedeni siyasi gidişat ve hayat alanlarının daralması. Lakin evvelki gidişlerden değerli bir diğer fark ise sanırım bir kısmının toplumdan da umudu kesmeleri.
Birey olma çabası yüksek yurttaş olma niyeti ikircikli bir toplum burası. Zira yurttaş olabilmenin düzenekleri, hukuku, kurumları ve kuralları eksik ve sıkıntılı. Devletin ve idare sistemlerinin bizatihi kendisinin hukuk dışına çıkmakta sakınca görmediği, keyfiliğin ve merkeziyetçiliğin hakim olduğu bir tertipte toplumun nasıl davranacağı, gündelik hayatta savunma kodlarının nasıl oluşacağı, kimliklere ve kutuplaşmalara sıkışmaların ne sonuçlar üreteceğini de daima birlikte deneyimliyor ve biliyoruz.
Hukuksuzluk lümpenleşmeyi, kutuplaşmalar ötekileştirmeleri ve manevi şiddeti üretiyor. Ortak ufuk parçalanıyor ve kayboluyor. Toplum bir yandan değişiyor, ferdi ömründe yaşadıklarıyla ortak yaşama dileğini güçlendirecek zihni değişimi yaşıyor. Öte yandan o arzuyu hayata geçirecek çabası örgütleyemiyor, gösteremiyor.
Giderek ülke ortak ömrün her alanında orta dereceye razı hale geliyor. Vasatın çıtası ise her gün biraz daha geriye düşüyor.
Tüm bu siyasal, ekonomik ve toplumsal farklı dinamiklerin ürettiği siyasal sonuçlar, topluma dair algıları, değerlendirmeleri, kanaatleri de etkiliyor. Ülkenin toplumsal sermayesinin kıymetli bir kısmı, Ak Partili yıllar, yaşanan tansiyonlar, kutuplaşmalar ve kimliklere sıkışmaların kararı gelinen noktada kendi kimliklerinin azınlıkta olduğunu ve artık devlet tarafınca da makbul vatandaş sayılmadıklarını fark ediyor. Arkası gerisine yapılan seçimlerde siyasi tercihleri oylamadık, kimlikleri saydık bir bakıma. Ak Parti’nin kendisi açısından en büyük başarısı devlet ve idare düzeneklerinin gerisindeki temel tercih olan “makbul vatandaş” tarifini değiştirmesi oldu. Cumhuriyetin makbul vatandaşı Sünni, Türk ve seküler iken bugünün makbul vatandaşı Sünni, Türk ve dindar oldu. Ülkenin toplumsal sermayesinin bir kısmı kendilerini öncenin makbulleri sanırken son on yılda on sefer seçim sandığına yansıyan kimlik sayımları kararı azınlıkta olduğunu gördü. İktidar bugün sahip olduğu güçle kendine benzetemediklerinin gidiyor olmasında bir beis de görmüyor. Bu fark ediş de evvel seçim neticelerina daha sonra seçmene daha sonra da tüm topluma ve ülkeye kızgınlığa dönüşüyor. Kızgınlık da duygusal kopuşu besliyor.
Ve şüphesiz Batı ülkeleri de bizim üzere ülkelerde yaşanan bu duygusal kopuştan kendi nitelikli insan kaynağı gereksinimini karşılayacak siyasetleri, teşvikleri, manipülasyonları üretiyor.
Bu gidişler ülkenin kaybı, geleceği kuracağımız gücün bilgi ve maharet kaynağı. Gidenlerin de bizlerin ve memleketin de yeni bir umut inşa etmeye muhtaçlığımız var. Kimlikleri, “makbullük” ya da “ötekilik” hallerini aşan yeni bir “biz” hissinin, siyasetlerinin inşasına muhtaçlık var. Bunları eksilerek başaramayız. Gidenler özel teşvik siyasetleri niçiniyle değil bu umudu inşa etme sürecine katılabildikleri, geleceğin memlekete kazanımları niçiniyle dönecekler bir gün. Kâfi ki vakit zaman memlekete, yaşananlara kızılsa bile küsülmesin.