Vefatının 106. yılında: Tevfik Fikret kimdir?

Ideast

New member
Türk şiirine yeni ufuklar aralayan Tevfik Fikret, edebiyatta batılılaşmanın öncüleri içinde gösterilmektedir. Devrimci ve idealist fikirleriyle Mustafa Kemal başta olmak üzere periyodun bir epeyce aydınını etkilemiştir.

Servet-i Fünun şairlerinden biri olan ve Türk şiirine epey sayıda değerli eser kazandıran şair Tevfik Fikret’in Aşiyan’daki meskeni ve mezarı müze haline getirilmiştir.

Kolundan olduğu bir ameliyatın akabinde 48 yaşında hayatını kaybeden Tevfik Fikret, Eyüp’teki aile mezarlığına defnedilmiştir.

Pekala Tevfik Fikret kimdir? İşte İşte Tevfik Fikret alıntıları ve kelamları…

TEVFİK FİKRET KİMDİR?

Hariciye Kaleminde memurluk ve çeşitli vilayetlerde mutasarrıflık yapan Çankırılı Hüseyin Efendi ile ailesi daha sonradan Müslüman olan Sakız adası Rumlarından Hatice Refia Hanım’ın oğlu Mehmet Tevfik Fikret, 26 Aralık 1867 tarihinde İstanbul Aksaray’da dünyaya geldi.

Annesi Refia Hanım 1879’da gittiği Hac yolundan dönerken yolda kolera salgını yüzünden hayatını kaybedince, şair Fikret, 12 yaşında öksüz kaldı. Fikret’in babası Arabistan’a sürgüne gönderilince, kız kardeşi Sıdıka ile anneannesinin yanında yaşamaya başladı.

Eğitimine Mahmudiye Rüşdiyesi’nde başlayan ve akabinde Galatasaray Lisesi’nde (Mekteb-i Sultani) devam eden şair, Recaizade Mahmut Ekrem ve Muallim Naci’den dersler aldı.

Usta şairin lise birinci sınıftayken, Nazmi mahlasıyla gazel stilinde yazdığı birinci şiiri, hocası Muallim Fevzi yardımıyla Tercüman-ı Hakikat’te (1884-1885) yayımlandı.

Liseyi 1888’de birincilikle bitiren Fikret, çeşitli nazaranvlerde memurluk yaptığı sırada kuzeni Nazime hanımla 1890’da dünya meskenine girdi. Fikret çiftinin Haluk ismini verdiği ve Haluk’un Vedaı yapıtına ilham olan oğulları, 1895’te dünyaya geldi.

Tevfik Fikret, Ticaret Mekteb-i Alisi’nde sınır ve Fransızca dersleri vererek, 1891’de “Mirsad” mecmuasının açtığı şiir müsabakasında birincilik kazanınca edebiyat etraflarında ismini duyurmaya başladı. 1892’de Galatasaray Lisesi’ne Türkçe öğretmeni olarak atandı ve 1894’te “Malumat” mecmuasını çıkaranlar içinde yer aldı.

KONUTUNA ‘AŞİYAN’ İSMİNİ VERDİ

Yaşadığı periyotta hükümetin memur maaşlarında kesinti yapmasını protesto için bakılırsavinden ayrılan Fikret, 1896’da Servet-i Fünun Mecmuası’nın Yazıişleri Müdürlüğü’ne getirildi. Mecmua onun periyodunda Edebiyat-ı Cedide’nin yayın organı kimliği kazandı. Birebir yıl Türkçe öğretmeni olarak Robert Koleji’ne girdi. Aydınlar üzerinde süren ağır baskılar niçiniyle birkaç defa gözaltına alınan şair, bir süre daha sonra mecmuadaki misyonundan ayrıldı.

Robert Kolejinin yanında, 1906’da konut yaptırıp “Aşiyan” ismini veren Fikret, eşi ve oğlu Haluk’la bir arada buraya yerleşti. 1908’de II. Meşrutiyet’in ateşli savunucularından biri olan Tevfik Fikret, Hüseyin Kazım Kadri ve Hüseyin Cahit Yalçın ile “Tanin” gazetesini kurdu. Gazete İttihat ve Terakki’nin yayın organı haline getirilmek istenince, Fikret karşı çıkarak Tanin’den ayrıldı.

Şair Fikret, Galatasaray Lisesi Müdürlüğü yaparken, 31 Mart olaylarını protesto için misyonundan ayrıldı lakin öğrencileri ve Maarif Nazırı Nail Bey’in ısrarlarıyla bakılırsavine geri döndü. 8 ay daha sonra yeni Maarif Nazırı Emrullah Efendi ile anlaşamayınca tekrar dönmemek üzere misyonunu bıraktı. İttihat ve Terakki iktidarına da karşı çıkan Fikret, Aşiyan’a çekildi.

Birebir senelerda şeker hastalığına yakalanan ve kolundan olduğu bir ameliyatın akabinde 48 yaşında 19 Ağustos 1915 tarihinde hayatını kaybeden Tevfik Fikret, Eyüp’teki aile mezarlığına defnedildi. Şairin mezarı çabucak sonrasında Aşiyan’daki müze meskenine taşındı.

SERVET-İ FÜNÜN MECMUASININ BAŞINA GEÇTİ

Küçük yaşlardan itibaren şiir yazmaya başlayan Tevfik Fikret, başlangıçta Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem şiirleri içinde uzunca bir arayış devri geçirdi.

Edebiyatta yenilik yapmaya istekli gençlerle yeni bir edebi topluluk kurmayı dilek eden Recaizade Mahmud Ekrem, 1896’da öğrencisi Ahmed İhsan Tokgöz’ün yayımladığı Servet mecmuasını Servet-i Fünun ismiyle edebi bir mecmua haline getirmeye ve akabinde Tevfik Fikret’i bu mecmuanın başına geçmeye ikna etti.

Mecmua, Tevfik Fikret’in idaresinde Şubat 1896 tarihindeki 256. sayısından itibaren edebiyatta ve bilhassa şiirde yenilik yapmak isteyen gençlerin toplandığı bir yer haline geldi.

Türk edebiyatı tarihinde birinci ve ikinci Tanzimat kuşağından daha sonra edebiyatta Batılı manada asıl yenilikleri gerçekleştiren Servet-i Fünun topluluğunun bütün faaliyeti büyük ölçüde Fikret’in idaresindeki bu mecmua etrafında gerçekleşti.

sonrasındasında Fransız şiiriyle tanışan ve bilhassa “Nobel Edebiyat Ödülü” sahibi şair François Coppee’den etkilenerek kendi şiirini yazmaya çalışan Fikret, çok titiz tavrı ve en küçük detaylar üzerinde dikkatle durması niçiniyle kendine mahsus bir üslup oluşturarak, devrinin edebiyat ve şiiri üzerinde tesirli oldu.

Tevfik Fikret, yazdığı sürece biçimsel telaşları göz arkası etmeden daima yenilik aradı. 1900’de yayınlanan “Rübab-ı Şikeste”de toplumsal sıkıntılara yük veren şiirlerin yanı sıra günlük konuşma lisanına yakın yazdığı şiirleriyle ön plana çıkarak şairin betimlemelerinde verdiği detay konusundaki becerikli tavrı, ressam bulunmasına bağlandı.

vakit içinde PESİMİST BİR ANLAYIŞA EVRİLDİ

Tabiat şiirlerinde yer alan tabiatla uyumluluk olgusunun da dikkati çektiği Tevfik Fikret, 1911’de yayınlanan ikinci şiir kitabı Haluk’un Defteri’ndeki şiirleri, en umutlu ve optimist şiirleri oldu. Vakit ortasında pesimist bir anlayışa evrilen Fikret, hayattan şikayet etmeye, derin bir karamsarlık içerisine girmeye başladı.

Fikret’in hece ölçüsü ve sade bir lisanla çocuklar için yazdığı şiirlerini bir ortaya getirdiği, “Şermin” isimli yapıtı 1914’te yayınlandı. Yapıtında, kısa dizelerden konseyi, dolaysız bir anlatımın hükümran olduğu şiirlere yer veren şair, 30’lu yaşlarından daha sonra etrafındaki aksiliklerden çok etkilendi.

Prof. Dr. Abdullah Uçman Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) İslam Ansiklopedisinde Fikret’in şiir anlayışına dair şunları yazmıştı:

“Tevfik Fikret’in Türk şiirine getirmiş olduğu yeniliklerden biri şiirin yapısıyla ilgilidir. Şiirde beyit hakimiyeti yerine, daha evvel Abdülhak Hamid’in denediği, mananın şiirin bütününe yayılması anlayışı Fikret tarafınca büyük ölçüde uygulanmıştır. Bilhassa onun anlatıma dayalı manzumelerinde artık cümle ve ötürüsıyla mana bütünlüğü tam bir hürlük kazanır. Fikret, ayrıyeten başta “sone” olmak üzere Fransız nazım prosedürleriyle birlikte eski şiirin müstezadlarını hatırlatan özgür müstezad örneklerini denemiştir.”

YAPITLARI

“Rübab-ı Şikeste”, “Tarih-i Kadim”, “Haluk’un Defteri”, “Rübab’ın Cevabı”, “Şermin”, “Hasta Çocuk”, “Sis”, “Millet Şarkısı”, “Doksan Beşe Doğru”, “Han-ı Yağma”, “Balıkçılar”, “Haluk’un Çocukluğu”, “Rübab-ı Cevab”, “Bir İçim Su”, “Verin Zavallılara”, “Ferda”, “Yeşil Yurt”, “İnanmak İhtiyacı”
 
Üst