ahmetbeyler
Active member
2004’den bir yazı. Bugün yazdım desem, inanırdınız. Kolay değişmiyor kimi şeyler. Dünümüzle bugünümüz tıpkı güya.
—-
Kendilerine ilişkin en bedelsiz olguların bile bilinmesi gereken kıymette olduğuna inanıp da, bu inançlarını ayaküstü soruya dönüştüren, karşısındakini durduk yerde âdeta imtihana çeken kimi tipler vardır ya, Babıâli’nin –herbiçimde– bu tıp insanlardan olan büyük yayıncılarından biri, kitaplarını da bastığı ünlü bir romancımıza sorar: “Üstad! Hangi gözümün takma olduğunu anlayabilir misiniz?” Romancı, hiç sektirmeden karşılık verir: “Sağ gözün!” Yayıncı herbiçimde hiç belirli olmadığını sandığı takma gözünün bir bakışta anlaşılmasından duyduğu şaşkınlıkla bir daha “Nasıl anladınız üstad?” diye sorduğunda üstadın verdiği cevap harikuladedir: “Diğerinden daha insani bakıyor da o yüzden!”
Müellifin birinci bakışta “kalp kırıcı” görülebilecek bu hazırcevaplığı, yayıncının o güne kadarki hallerinden kaynaklanmış olamaz mı? O yayıncı, kim bilir –diyelim ki– bu müellifin yapıtları üzerinden nasıl bir sömürüyle para kazanıp palazlanmıştır. Öylesine kâr hırsı bürümüştür ki gözünü, tüm insanları bu hırsıyla kıymetlendirmiş, giderek “insani” olan tek kesimi işte o, birinci bakışta fark edilemeyeceğini sandığı takma gözü olmuştur.
Tokat üzere
Kendi gerçeğini unutanlara, unuttukları gerçekler, bu örnekte olduğu üzere işte bu biçimde anımsatılır. Sözlerin gücünden korkmak, sözcükleri “yaralayıcı” bir silah olarak kullanabilenlerin karşısına bir densizlik yaparak çıkmamak gerek; kötü vuruyorlar zira. Öylesine kötü vuruyorlar ki, vurdukları yerde gizlenmesini en epeyce istediğiniz yanlarınız ortaya çıkıyor.
Napolyon bir yemek sırasında soylulardan birinin, “Majesteleri, siz en epeyce ne peşinde koşarsınız?” sorusuna “Para peşinde!” cevabını verir. Koca imparatordan, muhakkak ki, daha onurlu bir karşılık bekleyen soylunun pek şaşırdığını nazarann Napolyon sorar bu sefer: “Peki siz ne peşinde koşuyorsunuz bayım?” O, Napolyon kadar ucuz olmak ister mi? İçinde İmparator’a –sözüm ona– ince bir bildiri da gizli olan karşılığı, “Ben onur peşinde koşarım Majeste,” olunca, Napolyon’un ağzından, erdemi yalnızca lisanında tutan bir kendini beğenmişi perişan eden şu cümleler çıkar: “Çok doğal beyefendi, insan kendisinde olmayan şeylerin peşinde koşar.”
Kime çatacağını bilmeli insan
Bunlar olağan olarak demagojik ustalıklardır, hak eden bireylere ağızlarının hissesini vermeye faydalar. Muhatabını o an ne durumda bıraktığını hesaba katmayan densizlere bu tıp cevaplar vererek durumu lehlerine çeviren birçok usta var hakikaten. İsmini artık anımsayamadığım ünlü bir köşe yazarımıza okuyucularından biri edepsizce bir mektup müellif. Mektupta muharriri en zayıf yanından vurmak için, “yazılarınızın yer aldığı gazeteyi tuvalet kâğıdı olarak kullanıyorum,” diye bir cümle de sarf eder. bu biçimdesi bir çirkefliğe verilecek en âlâ cevabı işte bu biçimde verir müellif: “İyi! bu biçimde yapmaya devam edin. Başınızdan daha bilgili bir kıçınız olur hiç değilse.”
Ustaları usta kılmada ilham kaynağının daima karşı taraftakiler olduğu bu örneklerden anlaşılmıyor mu? Kelamın sihirbazlarının karşısına hangi cüretle çıkarlar o başka bir sorun, ancak aptalların da –tabii ki aptallıklarından kaynaklanan- bir cüretleri oluyor, gariptir. Falih Rıfkı Atay, makus şöhretli birinden kelam ederken, “Tesadüfen bile namuslu olamamıştır,” der. Bakın etrafınıza, ayağınız bir yere takılsa, yokuş aşağı denetimsiz bir formda yuvarlansanız, gidip çarpmak için, tesadüfen bile hakikat dürüst bir adam bulamazsınız.
Ne yapılacak pekala? Sözcüklerin gücüne güvenmekten öbür dermanı var mı kişinin? Kimin gözünün daha insani olduğunu anlamak için romancı, kimin hakikaten neyin peşinde koştuğunu kavramak için İmparator, kimin hangi organının bilgili olması gerektiğini bilmek için de ünlü bir köşe muharriri olmak gerekmiyor şüphesiz. Kişinin başına, prensipli oluşuna güvenmesi kâfi. Başınızdan eminseniz, yokuş aşağı denetimsiz düşme tehlikeniz de yok demektir aslına bakarsan.
Lakin bir daha de bu biçimdeleri gelip sizi bulur, çarparlar. Bu da doğaldır olağan olarak. Yokuş aşağı yuvarlananlar çoklukla onlardır zira.
—-
Kendilerine ilişkin en bedelsiz olguların bile bilinmesi gereken kıymette olduğuna inanıp da, bu inançlarını ayaküstü soruya dönüştüren, karşısındakini durduk yerde âdeta imtihana çeken kimi tipler vardır ya, Babıâli’nin –herbiçimde– bu tıp insanlardan olan büyük yayıncılarından biri, kitaplarını da bastığı ünlü bir romancımıza sorar: “Üstad! Hangi gözümün takma olduğunu anlayabilir misiniz?” Romancı, hiç sektirmeden karşılık verir: “Sağ gözün!” Yayıncı herbiçimde hiç belirli olmadığını sandığı takma gözünün bir bakışta anlaşılmasından duyduğu şaşkınlıkla bir daha “Nasıl anladınız üstad?” diye sorduğunda üstadın verdiği cevap harikuladedir: “Diğerinden daha insani bakıyor da o yüzden!”
Müellifin birinci bakışta “kalp kırıcı” görülebilecek bu hazırcevaplığı, yayıncının o güne kadarki hallerinden kaynaklanmış olamaz mı? O yayıncı, kim bilir –diyelim ki– bu müellifin yapıtları üzerinden nasıl bir sömürüyle para kazanıp palazlanmıştır. Öylesine kâr hırsı bürümüştür ki gözünü, tüm insanları bu hırsıyla kıymetlendirmiş, giderek “insani” olan tek kesimi işte o, birinci bakışta fark edilemeyeceğini sandığı takma gözü olmuştur.
Tokat üzere
Kendi gerçeğini unutanlara, unuttukları gerçekler, bu örnekte olduğu üzere işte bu biçimde anımsatılır. Sözlerin gücünden korkmak, sözcükleri “yaralayıcı” bir silah olarak kullanabilenlerin karşısına bir densizlik yaparak çıkmamak gerek; kötü vuruyorlar zira. Öylesine kötü vuruyorlar ki, vurdukları yerde gizlenmesini en epeyce istediğiniz yanlarınız ortaya çıkıyor.
Napolyon bir yemek sırasında soylulardan birinin, “Majesteleri, siz en epeyce ne peşinde koşarsınız?” sorusuna “Para peşinde!” cevabını verir. Koca imparatordan, muhakkak ki, daha onurlu bir karşılık bekleyen soylunun pek şaşırdığını nazarann Napolyon sorar bu sefer: “Peki siz ne peşinde koşuyorsunuz bayım?” O, Napolyon kadar ucuz olmak ister mi? İçinde İmparator’a –sözüm ona– ince bir bildiri da gizli olan karşılığı, “Ben onur peşinde koşarım Majeste,” olunca, Napolyon’un ağzından, erdemi yalnızca lisanında tutan bir kendini beğenmişi perişan eden şu cümleler çıkar: “Çok doğal beyefendi, insan kendisinde olmayan şeylerin peşinde koşar.”
Kime çatacağını bilmeli insan
Bunlar olağan olarak demagojik ustalıklardır, hak eden bireylere ağızlarının hissesini vermeye faydalar. Muhatabını o an ne durumda bıraktığını hesaba katmayan densizlere bu tıp cevaplar vererek durumu lehlerine çeviren birçok usta var hakikaten. İsmini artık anımsayamadığım ünlü bir köşe yazarımıza okuyucularından biri edepsizce bir mektup müellif. Mektupta muharriri en zayıf yanından vurmak için, “yazılarınızın yer aldığı gazeteyi tuvalet kâğıdı olarak kullanıyorum,” diye bir cümle de sarf eder. bu biçimdesi bir çirkefliğe verilecek en âlâ cevabı işte bu biçimde verir müellif: “İyi! bu biçimde yapmaya devam edin. Başınızdan daha bilgili bir kıçınız olur hiç değilse.”
Ustaları usta kılmada ilham kaynağının daima karşı taraftakiler olduğu bu örneklerden anlaşılmıyor mu? Kelamın sihirbazlarının karşısına hangi cüretle çıkarlar o başka bir sorun, ancak aptalların da –tabii ki aptallıklarından kaynaklanan- bir cüretleri oluyor, gariptir. Falih Rıfkı Atay, makus şöhretli birinden kelam ederken, “Tesadüfen bile namuslu olamamıştır,” der. Bakın etrafınıza, ayağınız bir yere takılsa, yokuş aşağı denetimsiz bir formda yuvarlansanız, gidip çarpmak için, tesadüfen bile hakikat dürüst bir adam bulamazsınız.
Ne yapılacak pekala? Sözcüklerin gücüne güvenmekten öbür dermanı var mı kişinin? Kimin gözünün daha insani olduğunu anlamak için romancı, kimin hakikaten neyin peşinde koştuğunu kavramak için İmparator, kimin hangi organının bilgili olması gerektiğini bilmek için de ünlü bir köşe muharriri olmak gerekmiyor şüphesiz. Kişinin başına, prensipli oluşuna güvenmesi kâfi. Başınızdan eminseniz, yokuş aşağı denetimsiz düşme tehlikeniz de yok demektir aslına bakarsan.
Lakin bir daha de bu biçimdeleri gelip sizi bulur, çarparlar. Bu da doğaldır olağan olarak. Yokuş aşağı yuvarlananlar çoklukla onlardır zira.