Getty Images
Norveç Helsinki Komitesi ve İnanç Özgürlüğü Teşebbüsü tarafınca hazırlanan “Türkiye’de Din yahut İnanç Özgürlüğü İzleme Raporu” yayımlandı. Raporda, Türkiye’ye din ve vicdan özgürlüğü hususlarında milletlerarası insan hakları standartları ile uyumlu olmayan noktalarda kimi tavsiyelerde bulunuldu. Tavsiyelerden birisi de “nüfus kayıtlarındaki din hanesinin kaldırılması” oldu.
Raporda, bireylerin din ve inançlarını kendi tercih ettikleri biçimde söz etmelerinin sağlanmasını istendi.
Çipli nüfus cüzdanlarında din hanesinin bulunduğu belirtilen raporda, “Kişi bu haneyi ‘tercihine gore’ din yahut inancını yazdırabileceği üzere boş bırakmayı da seçebilir. Bu ayrıntıları sadece yetkili kamu bakılırsavlileri bakılırsabiliyor. Lakin kelam konusu kamu nazaranvlilerinin İslamiyet haricinde bir dinin yazılı olduğunu yahut din hanesinin boş bırakılmış olduğunu gorebilmesi din yahut inanca dayalı ayrımcılık riski yaratıyor” dendi.
Din ve inanç özgürlüğü alanında çalışmalar yapan ve raporu kaleme alan Hekim Mine Yıldırım, Türkiye’de din yahut inanç özgürlüğü alanında uzun müddettir varlığını sürdüren problemlerin hala çözümlenmeyi beklediğini söylemiş oldu.
Yıldırım, bu sıkıntıların tahlili için yürütme, yasama ve yargı organlarının epeyce taraflı çabalaması gerektiğini belirtti.
‘MEB AYRIMCILIK İÇERMEYEN MUAFİYET UYGULAMASI İÇİN ADIM ATMALI’
Dini eğitim alanında da birtakım tavsiyelerin yer aldığı raporda, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinden muaf tutulmak isteyen öğrenciler hakkında Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) ayrımcılık içermeyen bir muafiyet uygulaması için acilen adım atması talep edildi.
Raporda ayrıyeten Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan Müslüman bayanların mescitlere eşit erişiminin garanti altına alınması da talep edildi. Cemevlerinin, Protestan kiliselerinin ve Yehova Şahitleri ibadet salonlarının ibadet yeri olarak tanınması daveti yapıldı.
İŞ YERLERİNDE YAŞANAN AYRIMCILIKLAR
Raporun hazırlanmasında çeşitli din yahut inanç topluluklarından ateist ve deist kümelere; ilgili sivil toplum kuruluşlarından İstanbul, Ankara, İzmir, Malatya, Elazığ, Mardin ve Diyarbakır’dan insan hakları savunucularının olduğu 50’den çok şahısla görüşüldü.
‘VİCDANİ RET ANAYASAL HAK OLARAK TANINMALI’
Raporda, Türkiye’nin zarurî askerlik hizmetine karşı vicdani ret hakkını tanımadığı vurgulanırken, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Kurulu’nun, Türkiye’nin askerlik hizmetine karşı vicdani ret hakkını tanımayarak din yahut inanç özgürlüğünü ihlal ettiği tarafındaki tespiti de hatırlatıldı.
Askere gitmeyi reddedenlerin eğitim hakkı, çalışma ve seyahat özgürlüğü üzere mümkün ihlallerle karşılaşabileceği raporda altı çizilen başlıklardan oldu ve “Askerlik hizmetine karşı vicdani ret gecikmeksizin anayasal hak olarak tanınmalı” denildi.
Raporda ayrıyeten din nazaranvlilerinin eğitimine ait ayrımcılık yapıldığı da belirtti:
“Sünni Müslüman din bakılırsavlilerinin eğitimine tahsis edilen kamu kaynakları karşısında öbür dinlerin nazaranvlilerinin eğitimi için hiç bir kaynak ayrılmamasının yarattığı çarpıcı eşitsizlikler çabucak hemen giderilmiş değil. Alevi cemaati, Rum Ortodoks Patrikhanesi, Ermeni Patrikhanesi ve Protestan cemaati üzere dinî topluluklar din bakılırsavlilerine Türkiye’de eğitim veremiyor.”
RAPORDA ÖNE ÇIKAN KİMİ BAŞLIKLAR
Norveç Helsinki Komitesi ve İnanç Özgürlüğü Teşebbüsü tarafınca hazırlanan “Türkiye’de Din yahut İnanç Özgürlüğü İzleme Raporu” yayımlandı. Raporda, Türkiye’ye din ve vicdan özgürlüğü hususlarında milletlerarası insan hakları standartları ile uyumlu olmayan noktalarda kimi tavsiyelerde bulunuldu. Tavsiyelerden birisi de “nüfus kayıtlarındaki din hanesinin kaldırılması” oldu.
Raporda, bireylerin din ve inançlarını kendi tercih ettikleri biçimde söz etmelerinin sağlanmasını istendi.
Çipli nüfus cüzdanlarında din hanesinin bulunduğu belirtilen raporda, “Kişi bu haneyi ‘tercihine gore’ din yahut inancını yazdırabileceği üzere boş bırakmayı da seçebilir. Bu ayrıntıları sadece yetkili kamu bakılırsavlileri bakılırsabiliyor. Lakin kelam konusu kamu nazaranvlilerinin İslamiyet haricinde bir dinin yazılı olduğunu yahut din hanesinin boş bırakılmış olduğunu gorebilmesi din yahut inanca dayalı ayrımcılık riski yaratıyor” dendi.
Din ve inanç özgürlüğü alanında çalışmalar yapan ve raporu kaleme alan Hekim Mine Yıldırım, Türkiye’de din yahut inanç özgürlüğü alanında uzun müddettir varlığını sürdüren problemlerin hala çözümlenmeyi beklediğini söylemiş oldu.
Yıldırım, bu sıkıntıların tahlili için yürütme, yasama ve yargı organlarının epeyce taraflı çabalaması gerektiğini belirtti.
‘MEB AYRIMCILIK İÇERMEYEN MUAFİYET UYGULAMASI İÇİN ADIM ATMALI’
Dini eğitim alanında da birtakım tavsiyelerin yer aldığı raporda, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinden muaf tutulmak isteyen öğrenciler hakkında Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) ayrımcılık içermeyen bir muafiyet uygulaması için acilen adım atması talep edildi.
Raporda ayrıyeten Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan Müslüman bayanların mescitlere eşit erişiminin garanti altına alınması da talep edildi. Cemevlerinin, Protestan kiliselerinin ve Yehova Şahitleri ibadet salonlarının ibadet yeri olarak tanınması daveti yapıldı.
İŞ YERLERİNDE YAŞANAN AYRIMCILIKLAR
Raporun hazırlanmasında çeşitli din yahut inanç topluluklarından ateist ve deist kümelere; ilgili sivil toplum kuruluşlarından İstanbul, Ankara, İzmir, Malatya, Elazığ, Mardin ve Diyarbakır’dan insan hakları savunucularının olduğu 50’den çok şahısla görüşüldü.
‘VİCDANİ RET ANAYASAL HAK OLARAK TANINMALI’
Raporda, Türkiye’nin zarurî askerlik hizmetine karşı vicdani ret hakkını tanımadığı vurgulanırken, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Kurulu’nun, Türkiye’nin askerlik hizmetine karşı vicdani ret hakkını tanımayarak din yahut inanç özgürlüğünü ihlal ettiği tarafındaki tespiti de hatırlatıldı.
Askere gitmeyi reddedenlerin eğitim hakkı, çalışma ve seyahat özgürlüğü üzere mümkün ihlallerle karşılaşabileceği raporda altı çizilen başlıklardan oldu ve “Askerlik hizmetine karşı vicdani ret gecikmeksizin anayasal hak olarak tanınmalı” denildi.
Raporda ayrıyeten din nazaranvlilerinin eğitimine ait ayrımcılık yapıldığı da belirtti:
“Sünni Müslüman din bakılırsavlilerinin eğitimine tahsis edilen kamu kaynakları karşısında öbür dinlerin nazaranvlilerinin eğitimi için hiç bir kaynak ayrılmamasının yarattığı çarpıcı eşitsizlikler çabucak hemen giderilmiş değil. Alevi cemaati, Rum Ortodoks Patrikhanesi, Ermeni Patrikhanesi ve Protestan cemaati üzere dinî topluluklar din bakılırsavlilerine Türkiye’de eğitim veremiyor.”
RAPORDA ÖNE ÇIKAN KİMİ BAŞLIKLAR
- Askerlik hizmetine karşı vicdani ret gecikmeksizin anayasal hak olarak tanınmalı. Vicdani retçilere yönelik olarak yürütülen tüm ceza davaları bitmiş oldurilmeli ve tazminat sağlanmalı.
- Vicdani ret müracaatlarına ait istatistik tutulmalı. Bu istatistikler vicdani retçilerin sayısını, verilen para cezalarını, yürütülen ceza soruşturmalarını ve vicdani retçiler hakkında verilmiş olan mahkûmiyet kararlarını içermeli ve kamuoyu ile paylaşılmalı.
- Devlet yetkilileri ibadet ve uygulamada anadilin kullanmasına müdahale etmekten kaçınmalı. Bilakis, din yahut inanç toplulukları ibadetleri sırasında klâsik olarak kullandıkları lisanların kullanması ve geliştirilmesi konusunda desteklenmeli.
- Terör cürümlerinden mahkûm edilmiş bireyler kamusal dinî hizmetlerden mahrum bırakılmamalı.
- Gayrimüslim cemaatlerin örgütlenme özgürlüğünü tam manasıyla koruyacak önlemler alınmalı.
- Geçmişte haksız biçimde el konulan bütün malların dinî cemaatler ve vakıflara iadesine imkân sağlayan bir mevzuat çıkarılmalı.
- Türk Ceza Kanunu’nun “dinî bedelleri aşağılamayı” hata sayan 216. hususu kaldırılmalı.
- Diyanet İşleri Başkanlığı, bayanların başta mescitler olmak üzere ibadet yerlerine erişiminin erkekler ile eşit şartlarda olmasını sağlamalı.
- Bayanların ve LGBTİ’lerin hâkim inanç dogma ve öğretilerine eleştirel yaklaştığı durumlarda, bu kümelerin söz özgürlüğü ile din yahut inanç özgürlüğünün desteklenmesi ve bu kümelerin damgalanmaması, tehdit edilmemesi ve kovuşturmaya uğramaması için devlet yetkililerinin tedbirler alması gerekli. Bu bireyler maksat alındığında, yetkililer bu bireylerin korunması için önlem almalı.
- Din yahut inanç toplulukları, sinagog, kilise, cami, cemevi ve Yehova Şahitlerinin ibadet salonları da dahil olmak üzere ibadet yerlerinin yönetiminden sorumlu derneklerde bayanların eşit temsilini sağlamalı.