Mitoloji, Türk kültüründe yadsınamaz bir kıymete sahip olmakla birlikte biroldukca ipucu ve bilgiler de barındırır.
Türk mitolojisi, tarihi Türk halklarının inanmış oldukları mitolojik bütüne verilen isimdir. Eski efsaneler, Türk halklarının eski ortak inancı Tengricilikten ögeler taşımaktan fazla toplumsal ve kültürel temalarla doludur.
Lakin bu mitler her vakit uygunlardan ve kahramanlardan oluşmaz.
Kilden ve hırstan yaratılan Erlik Han, bunun örneğidir. Gelin Erlik Han Efsanesi’ne yakından bakalım…
ERLİK HAN KİMDİR
Yerlik sözünden türeyen bu isim; güç, yeraltı ve makus kuvvet üzere manaları söz eder. Bu söz Buryatçada kan içen, eski Kırgızcada berbat güç, Altaylara bakılırsa ise “kuvvetli, güçlü” manasına gelir. Erlik Han, Sibirya’da “Arsan Dolay” Moğollarda ise “Homun Han” olarak isimlendirilir.
Altayların bir yaradılış efsanesine göre Erlik Han, dünyanın yaradılışında Tengri’ye karşı kötülük yapmış bunun kararında Tengri de onu ceza olarak yeraltı aleminin efendisi yapmıştır. Erlik Han, yeraltı Aleminin en alt katında yeşil demirden bir sarayda, gümüş bir tahtın üzerinde oturur.
ERLİK HAN TASVİRİ
Kulaklarına kadar uzanan bıyıkları, dizlerine kadar inen çatal sakalları ve ağaç kollarına benzeyen boynuzları vardır.
Kana misal parlak yüzlü Erlik’in, kara demirden kılıcı ve kalkanı vardır. Bineği kara at ya da kara boğadır.
ÇOCUKLARI
Erkek oğullarının ismi Karaş Han, Matır Han, Şıngay Han, Kömür Han, Badış Han, Yabaş Han, Temir Han, Uçar Han, Kerey Han; 2 kızının ismi ise Erke Solton ve Kiştey’dir.
Erlik’in kızları ayrıyeten yeryüzüne salgın hastalıklar göndermeleriyle bilinmektedir.
DİZİLERDE ERLİK HAN
Türk Mitolojisinde değerli bir yere sahip olan Erlik Kağan kavramı günümüzde Börü dizisinde bilgi sızdıran ve hain olan bir kişinin soyadı olarak kullanılmıştır.
Atv ekranlarının periyot dizilerinden biri olan Kuruluş Osman dizisinde de Erlik Han’ın bahsi geçmiştir. Dizide Moğol Geyhatu Han, Osman Bey’i ve alplerini esir aldı. Osman Beyin boynuna kılıç dayayan Geyhatu, “Seni Erlik Han’a kavuşturacağım” tabirini kullanmıştır.
Türk mitolojisi, tarihi Türk halklarının inanmış oldukları mitolojik bütüne verilen isimdir. Eski efsaneler, Türk halklarının eski ortak inancı Tengricilikten ögeler taşımaktan fazla toplumsal ve kültürel temalarla doludur.
Lakin bu mitler her vakit uygunlardan ve kahramanlardan oluşmaz.
Kilden ve hırstan yaratılan Erlik Han, bunun örneğidir. Gelin Erlik Han Efsanesi’ne yakından bakalım…
ERLİK HAN KİMDİR
Yerlik sözünden türeyen bu isim; güç, yeraltı ve makus kuvvet üzere manaları söz eder. Bu söz Buryatçada kan içen, eski Kırgızcada berbat güç, Altaylara bakılırsa ise “kuvvetli, güçlü” manasına gelir. Erlik Han, Sibirya’da “Arsan Dolay” Moğollarda ise “Homun Han” olarak isimlendirilir.
Altayların bir yaradılış efsanesine göre Erlik Han, dünyanın yaradılışında Tengri’ye karşı kötülük yapmış bunun kararında Tengri de onu ceza olarak yeraltı aleminin efendisi yapmıştır. Erlik Han, yeraltı Aleminin en alt katında yeşil demirden bir sarayda, gümüş bir tahtın üzerinde oturur.
ERLİK HAN TASVİRİ
Kulaklarına kadar uzanan bıyıkları, dizlerine kadar inen çatal sakalları ve ağaç kollarına benzeyen boynuzları vardır.
Kana misal parlak yüzlü Erlik’in, kara demirden kılıcı ve kalkanı vardır. Bineği kara at ya da kara boğadır.
ÇOCUKLARI
Erkek oğullarının ismi Karaş Han, Matır Han, Şıngay Han, Kömür Han, Badış Han, Yabaş Han, Temir Han, Uçar Han, Kerey Han; 2 kızının ismi ise Erke Solton ve Kiştey’dir.
Erlik’in kızları ayrıyeten yeryüzüne salgın hastalıklar göndermeleriyle bilinmektedir.
DİZİLERDE ERLİK HAN
Türk Mitolojisinde değerli bir yere sahip olan Erlik Kağan kavramı günümüzde Börü dizisinde bilgi sızdıran ve hain olan bir kişinin soyadı olarak kullanılmıştır.
Atv ekranlarının periyot dizilerinden biri olan Kuruluş Osman dizisinde de Erlik Han’ın bahsi geçmiştir. Dizide Moğol Geyhatu Han, Osman Bey’i ve alplerini esir aldı. Osman Beyin boynuna kılıç dayayan Geyhatu, “Seni Erlik Han’a kavuşturacağım” tabirini kullanmıştır.