Türk cazının birinci bayan seslerinden biri: Ayten Alpman

Ideast

New member
Devlet Tiyatroları müfettişi Fahrettin Alpman’ın kızı Alpman, 10 Ekim 1929’da, İstanbul’da dünyaya geldi. Kendisi küçükken, anne-babası ayrılan sanatçı, Nişantaşı Kız Lisesinde öğrenciyken tanıştığı İlham Gencer yardımıyla müziğe ilgi duydu.

Evvel İngilizce müzikler söyleyen Alpman, üvey babasının işi sebebiyle gittikleri Malatya’da bir ay kaldıktan daha sonra, İstanbul’da yaşayan anneannesinin yanına taşındı.

Sanatçı, müziğe ilgisi niçiniyle dersleri berbata gidince, Erenköy Kız Lisesine devam etti. Liseden mezun olduktan daha sonra İlham Gencer’in solistlik teklifiyle İstanbul Radyosu’nda program yapmaya başladı.

Arif Mardin’in yönlendirmesiyle caz müzikleri söylemiş oldu

Radyoda birinci sefer “You Are Always In My Heart” isimli parçayı seslendiren Alpman, verdiği bir röportajda, o günleri şu biçimde anlatmıştı:

“İlham’la bağımız hiç kopmamıştı. O sıralarda, 1949’da İstanbul Radyosu açıldı. İlham geldi, ‘Radyoda bize 15 dakika verdiler. Her çarşamba iki modül çalacağız. İki kesim da sen söyleyeceksin.’ dedi. Apar topar radyo programlarına başladık. Derken gençliğin sevgilisi olduk mu? O sıralar İstanbul’da hiç Türk müzikçi yok. Birinci bayan müzikçi Sevinç Tevs’di. Ona epeyce özeniyordum. Geriden Rüçhan Çamay çıktı. Ben üçüncüyüm.”

Ayten Alpman, sahneye birinci sefer Taksim Belediye Gazinosu’nda düzenlenen bir tıp balosunda çıktı.

Arif Mardin’in yönlendirmesiyle caz müzikleri söyleyen sanatçı, profesyonel sahne çalışmasına ise 1952’de Yeşilköy Deniz Park Oteli’nde başladı, 3 ay daha sonra Kervansaray Gece Kulübü’ne geçti.

Sanatkarın, 1953’te evlendiği ve 7 yıl evli kaldığı İlham Gencer’den Ayşe ve İlhan isimli iki çocuğu oldu.

Alpman, eşinin Çatı Gece Kulübü’nü kurmasının akabinde orada sahne almaya başladı.


İsveç’te üç yıl müzik söylemiş oldu

Birinci plağı “Sayanora / Passion Flower”ı 1959’da yayınlayan Alpman, 1960’ta İlham Gencer’den ayrıldı. Müziğe İsmet Sıral Orkestrası ile devam eden sanatçı, 1963’te gittiği İsveç’te iki yıl Sıral ile bir yıl da öbür bir caz orkestrasıyla sahne aldı. Ayten Alpman Türkiye’ye döndüğünde, caz yerine yabancı müziklere Türkçe kelamlı uyarlama modası başlamıştı.

Caz müzikleri söylemeyi bir süre daha sürdürse de Türkiye’de aranjman uyarlamalarının öncüsü Fecri Ebcioğlu’nun ısrarıyla bu furyaya uyan sanatçı, uyarlama yapıtların yer aldığı “İnan Bana/Ayrıldık Yalnızım” isimli 45’lik plağı 1967’de müzikseverlerle buluşturdu. Sezen Cumhur Önal ile birkaç 45’lik yapan Alpman’ın Ebcioğlu ile yaptığı “Sensiz Olmam” müziği büyük ilgi gördü. Kelamlarını Fikret Şeneş’in yazdığı, Alpman’ın 1972’de seslendirdiği “Bir Diğerdir Benim Memleketim” plağı ilgi görmedi.

Lakin müzik, 1974’teki Kıbrıs Çıkartması’nda TRT’de epey sık çalınınca, bir daha 45’lik olarak piyasaya sürüldü ve büyük satış sayılarına ulaştı. Mireille Mathieu’nun Fransızca seslendirdiği eser, Alpman’la özdeşleşti.

İki sinemada rol aldı

Ünlü sanatçı, 1953’te “Aşk Izdırabtır” ve 1974’te “Tek Başına” isimli sinemalarda rol aldı, “İstersen”, “Sensiz Olmam”, “Tek Başına”, “Yanımda Olsan”, “Ben Varım”, “Ben bu biçimdeyim” ve “Yaz Yağmuru” isimli müziklere imza attı.

İki uzunçalar (longplay) da yapan Alpman, son profesyonel sahne çalışmasını 1990’da İstanbul Yeniköy Bilsak Kulübü’nde gerçekleştirdi.Sanatçı, akciğer yetmezliği niçiniyle 20 Nisan 2012’de 83 yaşında vefat etti.
 
Üst