Tarihi kapı tokmakları, ahşap kapıların en değerli tamamlayıcısı olarak tarihi ve mimari olarak çok değerli simgeler.
Üstelik estetik hoşluklarının yanı sıra kullanıldıkları bölgenin kültürü ile ilgili kıymetli ipuçları da veriyorlar. Kapı tokmakları, bununla birlikte kapıya gelen ziyaretçi ile konut sahibi içinde bir iletileşme aracı olarak da kullanılıyordu.
Konut sahibinin sosyo-ekonomik durumu, inancı, mesken ahalisinde evlilik çağında birisi olup olmadığı üzere bir epey sorunun yanıtını, kapı tokmakların sembollerden almak mümkün.
KAPI TOKMAKLARININ FONKSİYONLARI
MESKENLERE DAİR İŞARETLER
Sevgi Özkıyıkçı’nın, Doç. Dr. Yücel Yazgın danışmanlığında tamamladığı yüksek lisans tezi temel alınarak hazırlanan çalışma; Kıbrıs, Gaziantep ve Cunda Adası’nde kullanılan tarihi tokmaklarının bölge kültürü ve kullanıldıkları konutlara dair işaret ettikleri ile dikkat çekiyor.
PEK ÇOK BİLDİRİ ZIMNÎ
Kongrede sunulan çalışma, kapı tokmaklarının yalnızca süs maksadıyla kullanılmadığını ortaya koyması açısından bir çok değişik.
Kapı tokmakları, beraberinde kullanıldıkları konutlarda yaşayan kişi yahut bireylerin; maddi-manevi gücünü, uygar halini, cinsiyetini, külçeşidini ve hayat formunu tanıtan, taşıyan ve yansıtan toplumsal araçlar.
Araştırmaya göre kapı tokmaklarında en yaygın kullanılan figürler olarak; hayvan başı, hayvan gövdesi, çiçek motifleri, bayan eli, iki başka cinsiyette insan başları ve halka formları öne çıkıyor.
EKONOMİK GÜÇ…
Örneğin aslan başı ve ejder figürlü tokmaklar, meskende yaşayanların ekonomik gücünü sembolize ediyor. El figürü taşıyan kapı tokmakları ise daha fazlaca konutta yaşayan şahısların uygar halini simgeliyor.
Örneğin el figürlü tokmaklarda, şayet yüzük parmağında yüzük var ise konuttaki her insanın evli olduğu manasına geliyor. Yüzük şayet orta parmakta ise meskende nişanlı birinin yaşadığını; hiç yüzük yoksa meskende hala bekâr bireyler yaşadığını sembolize ediyor.
Halka formları kullanılan kapı tokmakları ise iletisi dışarıdan içeriye taşıyor. Halkalı kapı tokmaklarında biri büyük ve ağır; oburu daha yavaşça ve küçük olan iki halka kullanılıyor. Ziyaretçi erkekse kapıyı çalmak için büyük halkayı; bayan ise küçük halkayı kullanıyor.
bu biçimdece konut ahalisi gelen konuğun cinsiyetini öğrenmiş oluyor. Ayrıyeten tokmaklara bağlanan ipler de kıymetli birer iletileşme aracı.
Mesken sahibi meskende yoksa bunu kapı tokmağına bağladığı bir iple ziyaretçisine bildiriyor. İp kısaysa yakında döneceğini sembolize ediyor, uzunsa daha uzakta olduğunu.
Üstelik estetik hoşluklarının yanı sıra kullanıldıkları bölgenin kültürü ile ilgili kıymetli ipuçları da veriyorlar. Kapı tokmakları, bununla birlikte kapıya gelen ziyaretçi ile konut sahibi içinde bir iletileşme aracı olarak da kullanılıyordu.
Konut sahibinin sosyo-ekonomik durumu, inancı, mesken ahalisinde evlilik çağında birisi olup olmadığı üzere bir epey sorunun yanıtını, kapı tokmakların sembollerden almak mümkün.
KAPI TOKMAKLARININ FONKSİYONLARI
MESKENLERE DAİR İŞARETLER
Sevgi Özkıyıkçı’nın, Doç. Dr. Yücel Yazgın danışmanlığında tamamladığı yüksek lisans tezi temel alınarak hazırlanan çalışma; Kıbrıs, Gaziantep ve Cunda Adası’nde kullanılan tarihi tokmaklarının bölge kültürü ve kullanıldıkları konutlara dair işaret ettikleri ile dikkat çekiyor.
PEK ÇOK BİLDİRİ ZIMNÎ
Kongrede sunulan çalışma, kapı tokmaklarının yalnızca süs maksadıyla kullanılmadığını ortaya koyması açısından bir çok değişik.
Kapı tokmakları, beraberinde kullanıldıkları konutlarda yaşayan kişi yahut bireylerin; maddi-manevi gücünü, uygar halini, cinsiyetini, külçeşidini ve hayat formunu tanıtan, taşıyan ve yansıtan toplumsal araçlar.
Araştırmaya göre kapı tokmaklarında en yaygın kullanılan figürler olarak; hayvan başı, hayvan gövdesi, çiçek motifleri, bayan eli, iki başka cinsiyette insan başları ve halka formları öne çıkıyor.
EKONOMİK GÜÇ…
Örneğin aslan başı ve ejder figürlü tokmaklar, meskende yaşayanların ekonomik gücünü sembolize ediyor. El figürü taşıyan kapı tokmakları ise daha fazlaca konutta yaşayan şahısların uygar halini simgeliyor.
Örneğin el figürlü tokmaklarda, şayet yüzük parmağında yüzük var ise konuttaki her insanın evli olduğu manasına geliyor. Yüzük şayet orta parmakta ise meskende nişanlı birinin yaşadığını; hiç yüzük yoksa meskende hala bekâr bireyler yaşadığını sembolize ediyor.
Halka formları kullanılan kapı tokmakları ise iletisi dışarıdan içeriye taşıyor. Halkalı kapı tokmaklarında biri büyük ve ağır; oburu daha yavaşça ve küçük olan iki halka kullanılıyor. Ziyaretçi erkekse kapıyı çalmak için büyük halkayı; bayan ise küçük halkayı kullanıyor.
bu biçimdece konut ahalisi gelen konuğun cinsiyetini öğrenmiş oluyor. Ayrıyeten tokmaklara bağlanan ipler de kıymetli birer iletileşme aracı.
Mesken sahibi meskende yoksa bunu kapı tokmağına bağladığı bir iple ziyaretçisine bildiriyor. İp kısaysa yakında döneceğini sembolize ediyor, uzunsa daha uzakta olduğunu.