Evrim KÜÇÜK
Dünyanın beslenmesinde azotlu gübre epeyce büyük değer taşıyor. Sentetik gübre üretilmeye başlamasından bu yana yana dünya nüfusu 1.7 milyardan yaklaşık 8 milyara çıktı. Hatta kimi uzmanlar, ‘küresel nüfus azotlu gübre olmadan bugünkünün yarısı düzeyinde olurdu’ biçiminde kestirimler yürütüyor. Mısır, kanola ve öbür mahsullerin üretimini artırmak için en yaygın kullanılan gübrelerden biri olan azotlu gübre meblağları, on yıldan fazla bir müddetdir en yüksek düzeylerinde ve yüksek meblağların sürmesi bekleniyor. Bunun da bilhassa gelecek yıl global tahıl üretimini tehdit edeceği belirtiliyor.
Global besin fiyatları, iklim değişikliğinin ekinleri tahrip etmesi ve pandeminin üretimi sekteye uğratması niçiniyle son 12 ayda yüzde 30’dan fazla artarak on yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Son aylarda yaşanan gübre krizi ise tahıl üretiminde en önemli tehditlerden biri haline gelerek mısır, pirinç ve buğday üzere temel besin üretimini tehlikeye atıyor. Birtakım fabrikalarında azotlu gübre üretimini güç maliyetindeki artış niçiniyle askıya almak zorunda kalan dünyanın en büyük gübre üreticilerinden CF Industries, azotlu gübre kasvetinin gelecek yıl global mahsulü azaltabilecek kıymetli bir tehdit olduğu uyarısı yaptı. CF CEO’su Tony Will bir konferans görüşmesinde analistlere verdiği demeçte, “Gübre talebini karşılamakta ıstırap yaşanabilir. Bu niçinle, gelecek yıl global bazda mahsul ölçüsünün düşeceğini düşünüyoruz” değerlendirmesinde bulundu. CF’nin Satıştan Sorumlu Kıdemli Lider Yardımcısı Bert Frost da, kuvvetli global gübre talebinin en az 2023’e kadar süreceğini söylemiş oldu.
Dünyanın en büyük gübre üreticilerinden ikisi olan Nutrien Ltd. ve Mosaic Co., fiyat artışının devam etmesini bekliyor. Kanadalı gübre üreticisi Nutrien’in denetimindeki ihracat şirketi Canpotex ve bir başka büyük gübre üreticisi Mosaic, potasyum stoklarının kilit pazarlarda tarihi düzeylerin altına indiği uyarısı yapıyor. Her iki şirket de gübre fiyatlarının dünya genelinde rekor seviyede talep niçiniyle artmaya devam edeceğini düşünüyor.
Green Markets analistlerinden Alexis Maxwell, “Çiftçiler daha yüksek gübre maliyetini daha düşük mahsul üretimi ve akabinde daha yüksek besin meblağları halinde tüketicilere aktarabilir” uyarısı yapıyor. Green Markets’a bakılırsa, Kuzey Amerika gübre fiyat endeksi ton başına 1.017 dolarla ekim ayında ulaşılan rekora yakın düzeyde. Azotlu gübre üretiminde kullanılan Batı Avrupa amonyak meblağları da geçen hafta yüzde 12 artarak 13 yılın en yüksek düzeyi olan 910 dolar/ tona ulaştı.
1 ayda yüzde 3.2 artış
Besin ve Tarım Örgütü’nün tahıl fiyat endeksi Ekim ayında bir ay öncesine bakılırsa yüzde 3.2 yükseldi. Tahıl fiyatlarındaki artışta başı çeken yüzde 5’lik yükselmeyle buğday meblağları oldu. Buğday meblağları beş ay art geriye yükselerek Kasım 2012’den bu yana en yüksek düzeyine geldi. Dünya bitkisel yağ meblağları bu ay yüzde 9,6 artarak rekor düzeye çıktı. Malezya’daki işgücü kıtlığı üretimi engellemeye devam ederken palmiye yapı fiyatları da arttı.
Kapasite kullanması azaldı, çalışana müsaade kullandırılıyor
● Rusya geçen hafta ülkede besin meblağlarında daha fazla artışı engellemek için azotlu gübre ihracatını altı ay boyunca sınırlayacağını duyurmuştu.
● Çin de azot ihracatını sonlandırıyor.
● Brezilya genelinde, ülkedeki kahve çiftçilerinin yaklaşık üçte biri kâfi gübreye sahip değil. RR Consultoria Rural’ın yöneticisi Regis Ricco’ya bakılırsa, Brezilya’daki kahve üreticilerinin yaklaşık yüzde 30’u sipariş ettikleri gübreleri alamadığını ve geri kalanının da alacak gübre bulamadığını söylüyor. Bunun önümüzdeki iki yıl kayıplara yol açabileceği kaygısı var.
● ABD’de kimi mısır üreticileri gübreye geçen yıl ödediklerinin iki katından fazla fiyatlar görüyor. Mısır üretimi ağır biçimde azotlu gübre gerektirdiğinden, birtakım çiftçilerin soya fasulyesine geçerek maliyetleri düşürmeye çalışabileceği belirtiliyor. Chicago’da mısır vadeli süreçleri, ekimlerin azalmasına ait kaygılar niçiniyle ekim ortasından bu yana yüzde 10’dan fazla arttı.
● Tayland’da Tarımcılar Derneği lideri Pramote Charoensilp, “Bir ton gübre artık bir ton pirinçten daha pahalı” diyerek devletin müdahale etmesi daveti yapıyor.
● AB de risk altında. Gübre kıtlığı, dünyanın en büyük buğday ihracatçısı ve değerli bir arpa tedarikçisi olan Avrupa Birliği’nde tahıl randımanını ve kalitesini azaltabilir. Lokal çiftçi kümeleri, artan gübre masraflarının tarım bölümü maliyetlerine 4 milyar euro ekleyebileceğini varsayım eden ortak bir açıklamada, “Fransa’daki kıtlık riski gün geçtikçe daha net hale geliyor” diyor.
Dünyanın beslenmesinde azotlu gübre epeyce büyük değer taşıyor. Sentetik gübre üretilmeye başlamasından bu yana yana dünya nüfusu 1.7 milyardan yaklaşık 8 milyara çıktı. Hatta kimi uzmanlar, ‘küresel nüfus azotlu gübre olmadan bugünkünün yarısı düzeyinde olurdu’ biçiminde kestirimler yürütüyor. Mısır, kanola ve öbür mahsullerin üretimini artırmak için en yaygın kullanılan gübrelerden biri olan azotlu gübre meblağları, on yıldan fazla bir müddetdir en yüksek düzeylerinde ve yüksek meblağların sürmesi bekleniyor. Bunun da bilhassa gelecek yıl global tahıl üretimini tehdit edeceği belirtiliyor.
Global besin fiyatları, iklim değişikliğinin ekinleri tahrip etmesi ve pandeminin üretimi sekteye uğratması niçiniyle son 12 ayda yüzde 30’dan fazla artarak on yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Son aylarda yaşanan gübre krizi ise tahıl üretiminde en önemli tehditlerden biri haline gelerek mısır, pirinç ve buğday üzere temel besin üretimini tehlikeye atıyor. Birtakım fabrikalarında azotlu gübre üretimini güç maliyetindeki artış niçiniyle askıya almak zorunda kalan dünyanın en büyük gübre üreticilerinden CF Industries, azotlu gübre kasvetinin gelecek yıl global mahsulü azaltabilecek kıymetli bir tehdit olduğu uyarısı yaptı. CF CEO’su Tony Will bir konferans görüşmesinde analistlere verdiği demeçte, “Gübre talebini karşılamakta ıstırap yaşanabilir. Bu niçinle, gelecek yıl global bazda mahsul ölçüsünün düşeceğini düşünüyoruz” değerlendirmesinde bulundu. CF’nin Satıştan Sorumlu Kıdemli Lider Yardımcısı Bert Frost da, kuvvetli global gübre talebinin en az 2023’e kadar süreceğini söylemiş oldu.
Dünyanın en büyük gübre üreticilerinden ikisi olan Nutrien Ltd. ve Mosaic Co., fiyat artışının devam etmesini bekliyor. Kanadalı gübre üreticisi Nutrien’in denetimindeki ihracat şirketi Canpotex ve bir başka büyük gübre üreticisi Mosaic, potasyum stoklarının kilit pazarlarda tarihi düzeylerin altına indiği uyarısı yapıyor. Her iki şirket de gübre fiyatlarının dünya genelinde rekor seviyede talep niçiniyle artmaya devam edeceğini düşünüyor.
Green Markets analistlerinden Alexis Maxwell, “Çiftçiler daha yüksek gübre maliyetini daha düşük mahsul üretimi ve akabinde daha yüksek besin meblağları halinde tüketicilere aktarabilir” uyarısı yapıyor. Green Markets’a bakılırsa, Kuzey Amerika gübre fiyat endeksi ton başına 1.017 dolarla ekim ayında ulaşılan rekora yakın düzeyde. Azotlu gübre üretiminde kullanılan Batı Avrupa amonyak meblağları da geçen hafta yüzde 12 artarak 13 yılın en yüksek düzeyi olan 910 dolar/ tona ulaştı.
1 ayda yüzde 3.2 artış
Besin ve Tarım Örgütü’nün tahıl fiyat endeksi Ekim ayında bir ay öncesine bakılırsa yüzde 3.2 yükseldi. Tahıl fiyatlarındaki artışta başı çeken yüzde 5’lik yükselmeyle buğday meblağları oldu. Buğday meblağları beş ay art geriye yükselerek Kasım 2012’den bu yana en yüksek düzeyine geldi. Dünya bitkisel yağ meblağları bu ay yüzde 9,6 artarak rekor düzeye çıktı. Malezya’daki işgücü kıtlığı üretimi engellemeye devam ederken palmiye yapı fiyatları da arttı.
Kapasite kullanması azaldı, çalışana müsaade kullandırılıyor
● Rusya geçen hafta ülkede besin meblağlarında daha fazla artışı engellemek için azotlu gübre ihracatını altı ay boyunca sınırlayacağını duyurmuştu.
● Çin de azot ihracatını sonlandırıyor.
● Brezilya genelinde, ülkedeki kahve çiftçilerinin yaklaşık üçte biri kâfi gübreye sahip değil. RR Consultoria Rural’ın yöneticisi Regis Ricco’ya bakılırsa, Brezilya’daki kahve üreticilerinin yaklaşık yüzde 30’u sipariş ettikleri gübreleri alamadığını ve geri kalanının da alacak gübre bulamadığını söylüyor. Bunun önümüzdeki iki yıl kayıplara yol açabileceği kaygısı var.
● ABD’de kimi mısır üreticileri gübreye geçen yıl ödediklerinin iki katından fazla fiyatlar görüyor. Mısır üretimi ağır biçimde azotlu gübre gerektirdiğinden, birtakım çiftçilerin soya fasulyesine geçerek maliyetleri düşürmeye çalışabileceği belirtiliyor. Chicago’da mısır vadeli süreçleri, ekimlerin azalmasına ait kaygılar niçiniyle ekim ortasından bu yana yüzde 10’dan fazla arttı.
● Tayland’da Tarımcılar Derneği lideri Pramote Charoensilp, “Bir ton gübre artık bir ton pirinçten daha pahalı” diyerek devletin müdahale etmesi daveti yapıyor.
● AB de risk altında. Gübre kıtlığı, dünyanın en büyük buğday ihracatçısı ve değerli bir arpa tedarikçisi olan Avrupa Birliği’nde tahıl randımanını ve kalitesini azaltabilir. Lokal çiftçi kümeleri, artan gübre masraflarının tarım bölümü maliyetlerine 4 milyar euro ekleyebileceğini varsayım eden ortak bir açıklamada, “Fransa’daki kıtlık riski gün geçtikçe daha net hale geliyor” diyor.