ahmetbeyler
Active member
CHP İktisat Siyasetleri, Patron Sendikaları ve Kuruluşlarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak‘ın başkanlığındaki İktisat Masası, dün yaptığı Bartın çalışmalarının akabinde bugün Karabük’te.
İktisat Masası heyeti, Safranbolu Belediyesi Toplumsal Tesisleri’nde Karabüklü iş dünyasının temsilcileri ile bir ortaya geldi.
Öztrak’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar şu biçimde:
Ekonomimiz patinaj yapmaya başladı: Türkiye bugün üç büyük krizin iç içe geçmesi kararında bir buhranı yaşıyor. Birinci krizimiz, ekonomik kriz. Lakin bugün yaşadıklarımız aslında dünden bu yana olup bitenlerin kararı. Bilhassa 2013’ten itibaren ekonomiyi borçla şişirme modelinin tıkanması ile ekonomimiz patinaj yapmaya başladı. Dünyada bize benzeyen ekonomilerden ayrıldı.
Bu sistem cebimizi boşalttı: İkinci kıymetli gelişme, devlette yaşanan bir idare krizi var. Devlette bu idare krizi de bilhassa tek adam rejiminin başlangıcı ile bir arada ortaya çıktı. 2014’te işe, ‘Ben alışılmış bir cumhurbaşkanı olmayacağım’ diye başladık. daha sonrasında gördük ki tüm kurumlarda fazlaca önemli tahribatlar yaşadık. Hiç alışmadığımız biçimde Türkiye’de bir seçim tekrar edildi. Gerisinden hain bir darbe teşebbüsü ile karşı karşıya kaldık. daha sonrasında olağanüstü hâl ilan edildi. Dünyada bir biçimde benimsenmediği biçimde olağanüstü biçimde yapılan bir referandum ile mevcut sisteme geçtik. Mevcut sisteme geçtiğimiz 2018’ten bu yana bu sistem cebimizi boşalttı. Zira ülke yönetilmiyor, savruluyor.
Çiftçiye, sanayiciye hibe yerine borç vermeyi tercih ettik: 2020’de bu iki krizin üstüne bir de salgın eklendi. Aslında salgının ekonomik kısmını da epey makûs yönettik. Bütün dünya salgında yurttaşlarına yardım ederken, daha hayli bütçeden hibe verirken biz esnafa, çiftçiye, sanayiciye hibe yerine borç vermeyi tercih ettik. aslına bakarsanız borca batmış olan insanlarımızı daha fazla borca batırdık. Sonunda ekonomik kriz, devlet idaresindeki kriz, salgın… Türkiye epey önemli bir buhrana girdi.
Bakalım nasıl tutturacaklar: Hatırlarsanız 2023 amaçları vardı. Bugün de bir daha söyleniyor 2023 lakin ne olduğu söylenmiyor, maksatları tutturacağız diyorlar. Bakalım nasıl tutturacaklar. 2023 yılında denmiş ki, ‘biz bu ülkenin ulusal gelirini 2 trilyon dolara çıkaracağız.’ Artık ne olacak diyorlar, 925 milyar dolar. Yarısından bile aşağıda. Kişi başına düşen gelir, demişler ki, ‘2023 yılında 25 bin dolar yapacağız.’ Demişler ki diyorum evvel seçim beyannamesinde yazdılar, daha sonra plana bu dahil edildi. Artık diyorlar ki ‘hayır 10 bin 703 dolar olacak.’ Yarısından bile aşağıda.
Önemli bir başarısızlık: İhracat, bu sene rekor kırdık, ihracatımız hayli düzgün diye övünüyoruz. 2011 yılında 2023 yılında biz ihracatı 500 milyar dolara çıkarmayı vadetmişiz. Ne olmuş, 242 milyar dolar. Yarısından bile düşük. Son olarak işsizlik, yüzde 5’e indireceğiz demişiz, artık diyoruz ki işsizlik önümüzdeki yıl yüzde 11,4 olacak. Demek ki vaat edilen gayelere ulaşamamışız. Hatta yarısına bile ulaşamamışız. Çok önemli bir başarısızlık.
Merkez Bankası’nın döviz kasası boşaltıldı: İstikrar diye bir şey kalmadı iktisatta. Bunun gerisinde ne var? Kerameti kendinden menkul bir kelam var: ‘Faiz sebep, enflasyon sonuç.’ Dünyada bu biçimde bir şey yok. Artık 2018’in Temmuz ayından bu yana bu laf söylendi evvel. Londra’da söylendi, Londra’da bu söylendikten daha sonra ülkede istikrarlar allak bullak olmaya başladı. Çabucak geri ricat edildi. Ancak allak bullak olan istikrarları bir daha tutturabilmek için Merkez Bankası’nın döviz kasası boşaltıldı. 128 milyar dolar, bugün bir de buna 40 milyar dolar daha ek edin, 168 milyar dolar Merkez Bankası’nın art kapısından buharlaştırıldı. O günden bugüne 3 tane Hazine ve Maliye Bakanı değişti. 4 tane Merkez Bankası lideri gördük.
Taban fiyat iki ayda açlık hududunun altına indi: Şu andaki idare işbaşına geldiğinde 55 olan tüketici enflasyonu kaçtı? Yüzde 29,75. bir daha birebir biçimde üretici meblağları enflasyonu ya da toptan eşya meblağları enflasyonu endeksi ne kadardı? Yüzde 30,84. Nereden nereye. Taban fiyat iki ayda açlık sonunun altına indi. Yüzde 50 artırım verdiler, ona karşın minimum fiyat iki ayda açlık hududunun altına indi.
35-40 milyar dolar savaşın bize maliyeti olacağı anlaşılıyor: Bir sefer her şeydilk evvel Rusya Ukrayna savaşının ticaret, turizm, ihracat yoluyla maliyeti var. İthal ettiğimiz güç fiyatlarındaki artış niçiniyle ödemeler istikrarımız üzerinde tesiri var. Zira baktığımız vakit Rusya bizim turizmde birinci, en yüksek turist gönderen ülke olarak birinci, Ukrayna üçüncü. Nitekim önemli biçimde etkiliyor. Bunun 35-40 milyar dolar savaşın bize maliyeti olacağı anlaşılıyor.
Risk primimiz başkalarına bakılırsa fazlaca daha süratli artmış: Onun haricinde bu savaşla birlikte Avrupa’nın en kıymetli pazarlarında Çin’i falan sollayıp girmemize niye olan ulaştırma marjlarında da önemli bir artış beklentisi ortaya çıkıyor. Bu dediğim 35-40 milyar dolara daha evvel anlattığım yaklaşık 30 milyar Türk lirası maliyet olacak Kur Muhafazalı Mevduat dahil değil. bir daha artan riskler ve buna bağlı olacak artan faizler dahil değil. Emsal ülkelerle bizim risk primimize baktığımız vakit savaştan daha sonra bizim risk primimiz başkalarına nazaran fazlaca daha süratli artmış. Bizi geçen bir tane ülke var risk primi artmış, Rusya. Adam savaşta aslına bakarsanız biz savaşta falan değiliz.
Rusya savaşta, biz değil: bir daha misal ülkelerin kurlarına baktığımız vakit biz bize benzeyen ekonomiler ortasında kuru en çok artan ülkeler ortasındayız. Parası en süratli bedel kaybeden yani. Birinci kim, bir daha Rusya. İki yıllık tahvil faizlerindeki yükselişe baktığımız vakit biz bir daha ikinci olmuşuz birinci bir daha Rusya. söylemiş olduğim üzere Rusya savaşta, biz değil.
Buna sahip dünyada öteki bir ülke yok: Tüm bu problemlere karşın şunu bilmemiz lazım ki ülkemizin epeyce önemli stratejik üstünlükleri var. Türkiye uygun yönetilse bu stratejik üstünlükler bizi, hani o 2023 amaçları falan diyorlar ya onları sollatır bile. Bakın bu ülke 4,5 saatlik uçuş aralığında 58 ülkeye, 1,5 milyar nüfusa, 22 trilyon dolarlık bir pazara erişebiliyor. Buna sahip dünyada öteki bir ülke yok. Hele hele bu arz güvenliğinin azaldığı bir ortamda bu muazzam bir avantaj.
Bugün Türkiye’nin olması gereken yer bu değil: Bizim demografik fırsat penceresi dediğimiz bakan nüfusun bakılan nüfusa oranının arttığı ender ülkelerden bir tanesiyiz. Bizim hala genç nüfusumuz var. Biz bu iki imkanla dünyadaki gelişmeleri hakikat okuyabilsek ve bu ülkeyi istikra ortasında yönetebilsek, istişare ile yönetebilsek bugün Türkiye’nin olması gereken yer bu değil. Bugün Türkiye’nin olması gereken yer nitekim söylenildiği üzere dünyanın en gelişmiş birinci 10 iktisadı ortasında yerimizi almamız gerekiyor. Bu o denli hayli savlı bir gaye falan değil. Önümüze çıkan fırsatları, elimizdeki imkanları dikkate alsak ben epeyce rahat bu gayeye ulaşılabileceğini düşünüyorum.
Yoksulluk patlamış vaziyette: Shakespeare’in bir kelamı var; ‘Güven ruh üzeredir terk ettiği vücuda dönmez.’ Ya da biz şunu derdik, ‘Güven ceylan üzeredir, bir kez çayın yanına hayli güç gelir. Fakat bir kez korkutursan tekrar hiç gelmez.’ Bugün mevcut idareye itimat kalmamış durumda. Siyasetleri iflas etti. İstikrar da kalmamış durumda ülkede. Makro finansal riskler daima artıyor. Yoksulluk patlamış vaziyette.
Merkez Bankası Lideri ile Hazine Ve Maliye Bakanını derhal değiştirin: Hemen alınması gereken tedbirler nelerdir diye bana sorsanız, benim söyleyeceğim evvela Merkez Bankası lideri ile Hazine ve Maliye Bakanını derhal değiştirin diyeceğim. Niçin pekala derseniz, Merkez Bankası lideri, kendisine söylenen her şeyi itirazsız kabul etmek… örneğin dediler ki, ‘biz para siyasetini etkisizleştirdik.’ ‘Eyvallah’ dedi, kabul etti. Bunu bir Merkez Bankası lideri niçin kabul ediyor ki.
Demişti ki; kral istemiyoruz, kural istiyoruz: Aslında sorun nedir diye sorduğumuz vakit bana daima Polatlılı bir çiftçinin bize söylemiş olduği lafı hatırlıyorum. Demişti ki; ‘Kral istemiyoruz, kural istiyoruz’. Hakikaten de kral olan yerde kural olmuyor. Kural olmayan yerde de istikrar olmuyor, huzur olmuyor. Yatım olmuyor, iş olmuyor, aş olmuyor. Önümüzdeki seçim yalnızca idaresi değiştirme seçimi değil beraberinde rejimi, sistemi değiştirme seçimi olacak.
Kendileri de söylüyor, biz mental yorgunuyuz diyor: 2022 yılı bütçesi büsbütün artık geçerliliğini yitirmiştir. Bütün kestirimler çökmüştür başta kur olmak üzere, enflasyon olmak üzere, ötürüsıyla bir daha yapılanmalı. bu vakitte şu sistemin en çok ziyan verdiği bölümleri ayağa kaldıracak kıymetlere tartı verecek bir bütçe olması lazım. Yani fakiri kayıracak, siftah edemeyen esnafı kayıracak, bugün traktörüne mazot alamayan çiftçiyi kayıracak halde bütçenin harcama evvelarini değiştirmemiz gerekiyor. Son olarak iktisatta istikrarı bu türlü sağladıktan daha sonra ülkemizin büyüme potansiyelini harekete geçirecek olan hatta onunla birlikte bir kadro yapısal ıslahatlara kesinlikle girişilmesi gerekiyor. Pekala bu hükümet bunları yapabilir mi? Bence yapamaz, aslına bakarsan kendileri de söylüyor, biz mental yorgunuyuz diyor.
Besin krizinin önüne kesinlikle geçilmesi lazım: Öteden beri uyarıyoruz, Genel Liderimiz da söylüyor evvel ‘Kara Kış Fonu’ dedik, daha sonra dedik ki besin krizi geliyor, ülkenin bu besin krizinin önüne kesinlikle geçilmesi lazım. Onun için de önemli bir üretim, tarımda üretim planlamasına gereksinimimiz var. Bilhassa stratejik eserlerde alım meblağlarını ve garantisi açıklanmalı, kontratlı üretime geçilmeli ve bir şey daha söyleyeyim; alana verilen dayanak yerine esere takviye vermeye gitmek lazım. Alana verdiğiniz takviye kimi vakit üretime dönmeyebiliyor. Hatta şu kurallar altında beşerler dayanakları alıyorlar ancak üretmiyorlar zira ürettiği vakit devletten aldığı takviyesi de kaybediyor. Elinde avucunda bir şey kalmıyor.”
İktisat Masası heyeti, Safranbolu Belediyesi Toplumsal Tesisleri’nde Karabüklü iş dünyasının temsilcileri ile bir ortaya geldi.
Öztrak’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar şu biçimde:
Ekonomimiz patinaj yapmaya başladı: Türkiye bugün üç büyük krizin iç içe geçmesi kararında bir buhranı yaşıyor. Birinci krizimiz, ekonomik kriz. Lakin bugün yaşadıklarımız aslında dünden bu yana olup bitenlerin kararı. Bilhassa 2013’ten itibaren ekonomiyi borçla şişirme modelinin tıkanması ile ekonomimiz patinaj yapmaya başladı. Dünyada bize benzeyen ekonomilerden ayrıldı.
Bu sistem cebimizi boşalttı: İkinci kıymetli gelişme, devlette yaşanan bir idare krizi var. Devlette bu idare krizi de bilhassa tek adam rejiminin başlangıcı ile bir arada ortaya çıktı. 2014’te işe, ‘Ben alışılmış bir cumhurbaşkanı olmayacağım’ diye başladık. daha sonrasında gördük ki tüm kurumlarda fazlaca önemli tahribatlar yaşadık. Hiç alışmadığımız biçimde Türkiye’de bir seçim tekrar edildi. Gerisinden hain bir darbe teşebbüsü ile karşı karşıya kaldık. daha sonrasında olağanüstü hâl ilan edildi. Dünyada bir biçimde benimsenmediği biçimde olağanüstü biçimde yapılan bir referandum ile mevcut sisteme geçtik. Mevcut sisteme geçtiğimiz 2018’ten bu yana bu sistem cebimizi boşalttı. Zira ülke yönetilmiyor, savruluyor.
Çiftçiye, sanayiciye hibe yerine borç vermeyi tercih ettik: 2020’de bu iki krizin üstüne bir de salgın eklendi. Aslında salgının ekonomik kısmını da epey makûs yönettik. Bütün dünya salgında yurttaşlarına yardım ederken, daha hayli bütçeden hibe verirken biz esnafa, çiftçiye, sanayiciye hibe yerine borç vermeyi tercih ettik. aslına bakarsanız borca batmış olan insanlarımızı daha fazla borca batırdık. Sonunda ekonomik kriz, devlet idaresindeki kriz, salgın… Türkiye epey önemli bir buhrana girdi.
Bakalım nasıl tutturacaklar: Hatırlarsanız 2023 amaçları vardı. Bugün de bir daha söyleniyor 2023 lakin ne olduğu söylenmiyor, maksatları tutturacağız diyorlar. Bakalım nasıl tutturacaklar. 2023 yılında denmiş ki, ‘biz bu ülkenin ulusal gelirini 2 trilyon dolara çıkaracağız.’ Artık ne olacak diyorlar, 925 milyar dolar. Yarısından bile aşağıda. Kişi başına düşen gelir, demişler ki, ‘2023 yılında 25 bin dolar yapacağız.’ Demişler ki diyorum evvel seçim beyannamesinde yazdılar, daha sonra plana bu dahil edildi. Artık diyorlar ki ‘hayır 10 bin 703 dolar olacak.’ Yarısından bile aşağıda.
Önemli bir başarısızlık: İhracat, bu sene rekor kırdık, ihracatımız hayli düzgün diye övünüyoruz. 2011 yılında 2023 yılında biz ihracatı 500 milyar dolara çıkarmayı vadetmişiz. Ne olmuş, 242 milyar dolar. Yarısından bile düşük. Son olarak işsizlik, yüzde 5’e indireceğiz demişiz, artık diyoruz ki işsizlik önümüzdeki yıl yüzde 11,4 olacak. Demek ki vaat edilen gayelere ulaşamamışız. Hatta yarısına bile ulaşamamışız. Çok önemli bir başarısızlık.
Merkez Bankası’nın döviz kasası boşaltıldı: İstikrar diye bir şey kalmadı iktisatta. Bunun gerisinde ne var? Kerameti kendinden menkul bir kelam var: ‘Faiz sebep, enflasyon sonuç.’ Dünyada bu biçimde bir şey yok. Artık 2018’in Temmuz ayından bu yana bu laf söylendi evvel. Londra’da söylendi, Londra’da bu söylendikten daha sonra ülkede istikrarlar allak bullak olmaya başladı. Çabucak geri ricat edildi. Ancak allak bullak olan istikrarları bir daha tutturabilmek için Merkez Bankası’nın döviz kasası boşaltıldı. 128 milyar dolar, bugün bir de buna 40 milyar dolar daha ek edin, 168 milyar dolar Merkez Bankası’nın art kapısından buharlaştırıldı. O günden bugüne 3 tane Hazine ve Maliye Bakanı değişti. 4 tane Merkez Bankası lideri gördük.
Taban fiyat iki ayda açlık hududunun altına indi: Şu andaki idare işbaşına geldiğinde 55 olan tüketici enflasyonu kaçtı? Yüzde 29,75. bir daha birebir biçimde üretici meblağları enflasyonu ya da toptan eşya meblağları enflasyonu endeksi ne kadardı? Yüzde 30,84. Nereden nereye. Taban fiyat iki ayda açlık sonunun altına indi. Yüzde 50 artırım verdiler, ona karşın minimum fiyat iki ayda açlık hududunun altına indi.
35-40 milyar dolar savaşın bize maliyeti olacağı anlaşılıyor: Bir sefer her şeydilk evvel Rusya Ukrayna savaşının ticaret, turizm, ihracat yoluyla maliyeti var. İthal ettiğimiz güç fiyatlarındaki artış niçiniyle ödemeler istikrarımız üzerinde tesiri var. Zira baktığımız vakit Rusya bizim turizmde birinci, en yüksek turist gönderen ülke olarak birinci, Ukrayna üçüncü. Nitekim önemli biçimde etkiliyor. Bunun 35-40 milyar dolar savaşın bize maliyeti olacağı anlaşılıyor.
Risk primimiz başkalarına bakılırsa fazlaca daha süratli artmış: Onun haricinde bu savaşla birlikte Avrupa’nın en kıymetli pazarlarında Çin’i falan sollayıp girmemize niye olan ulaştırma marjlarında da önemli bir artış beklentisi ortaya çıkıyor. Bu dediğim 35-40 milyar dolara daha evvel anlattığım yaklaşık 30 milyar Türk lirası maliyet olacak Kur Muhafazalı Mevduat dahil değil. bir daha artan riskler ve buna bağlı olacak artan faizler dahil değil. Emsal ülkelerle bizim risk primimize baktığımız vakit savaştan daha sonra bizim risk primimiz başkalarına nazaran fazlaca daha süratli artmış. Bizi geçen bir tane ülke var risk primi artmış, Rusya. Adam savaşta aslına bakarsanız biz savaşta falan değiliz.
Rusya savaşta, biz değil: bir daha misal ülkelerin kurlarına baktığımız vakit biz bize benzeyen ekonomiler ortasında kuru en çok artan ülkeler ortasındayız. Parası en süratli bedel kaybeden yani. Birinci kim, bir daha Rusya. İki yıllık tahvil faizlerindeki yükselişe baktığımız vakit biz bir daha ikinci olmuşuz birinci bir daha Rusya. söylemiş olduğim üzere Rusya savaşta, biz değil.
Buna sahip dünyada öteki bir ülke yok: Tüm bu problemlere karşın şunu bilmemiz lazım ki ülkemizin epeyce önemli stratejik üstünlükleri var. Türkiye uygun yönetilse bu stratejik üstünlükler bizi, hani o 2023 amaçları falan diyorlar ya onları sollatır bile. Bakın bu ülke 4,5 saatlik uçuş aralığında 58 ülkeye, 1,5 milyar nüfusa, 22 trilyon dolarlık bir pazara erişebiliyor. Buna sahip dünyada öteki bir ülke yok. Hele hele bu arz güvenliğinin azaldığı bir ortamda bu muazzam bir avantaj.
Bugün Türkiye’nin olması gereken yer bu değil: Bizim demografik fırsat penceresi dediğimiz bakan nüfusun bakılan nüfusa oranının arttığı ender ülkelerden bir tanesiyiz. Bizim hala genç nüfusumuz var. Biz bu iki imkanla dünyadaki gelişmeleri hakikat okuyabilsek ve bu ülkeyi istikra ortasında yönetebilsek, istişare ile yönetebilsek bugün Türkiye’nin olması gereken yer bu değil. Bugün Türkiye’nin olması gereken yer nitekim söylenildiği üzere dünyanın en gelişmiş birinci 10 iktisadı ortasında yerimizi almamız gerekiyor. Bu o denli hayli savlı bir gaye falan değil. Önümüze çıkan fırsatları, elimizdeki imkanları dikkate alsak ben epeyce rahat bu gayeye ulaşılabileceğini düşünüyorum.
Yoksulluk patlamış vaziyette: Shakespeare’in bir kelamı var; ‘Güven ruh üzeredir terk ettiği vücuda dönmez.’ Ya da biz şunu derdik, ‘Güven ceylan üzeredir, bir kez çayın yanına hayli güç gelir. Fakat bir kez korkutursan tekrar hiç gelmez.’ Bugün mevcut idareye itimat kalmamış durumda. Siyasetleri iflas etti. İstikrar da kalmamış durumda ülkede. Makro finansal riskler daima artıyor. Yoksulluk patlamış vaziyette.
Merkez Bankası Lideri ile Hazine Ve Maliye Bakanını derhal değiştirin: Hemen alınması gereken tedbirler nelerdir diye bana sorsanız, benim söyleyeceğim evvela Merkez Bankası lideri ile Hazine ve Maliye Bakanını derhal değiştirin diyeceğim. Niçin pekala derseniz, Merkez Bankası lideri, kendisine söylenen her şeyi itirazsız kabul etmek… örneğin dediler ki, ‘biz para siyasetini etkisizleştirdik.’ ‘Eyvallah’ dedi, kabul etti. Bunu bir Merkez Bankası lideri niçin kabul ediyor ki.
Demişti ki; kral istemiyoruz, kural istiyoruz: Aslında sorun nedir diye sorduğumuz vakit bana daima Polatlılı bir çiftçinin bize söylemiş olduği lafı hatırlıyorum. Demişti ki; ‘Kral istemiyoruz, kural istiyoruz’. Hakikaten de kral olan yerde kural olmuyor. Kural olmayan yerde de istikrar olmuyor, huzur olmuyor. Yatım olmuyor, iş olmuyor, aş olmuyor. Önümüzdeki seçim yalnızca idaresi değiştirme seçimi değil beraberinde rejimi, sistemi değiştirme seçimi olacak.
Kendileri de söylüyor, biz mental yorgunuyuz diyor: 2022 yılı bütçesi büsbütün artık geçerliliğini yitirmiştir. Bütün kestirimler çökmüştür başta kur olmak üzere, enflasyon olmak üzere, ötürüsıyla bir daha yapılanmalı. bu vakitte şu sistemin en çok ziyan verdiği bölümleri ayağa kaldıracak kıymetlere tartı verecek bir bütçe olması lazım. Yani fakiri kayıracak, siftah edemeyen esnafı kayıracak, bugün traktörüne mazot alamayan çiftçiyi kayıracak halde bütçenin harcama evvelarini değiştirmemiz gerekiyor. Son olarak iktisatta istikrarı bu türlü sağladıktan daha sonra ülkemizin büyüme potansiyelini harekete geçirecek olan hatta onunla birlikte bir kadro yapısal ıslahatlara kesinlikle girişilmesi gerekiyor. Pekala bu hükümet bunları yapabilir mi? Bence yapamaz, aslına bakarsan kendileri de söylüyor, biz mental yorgunuyuz diyor.
Besin krizinin önüne kesinlikle geçilmesi lazım: Öteden beri uyarıyoruz, Genel Liderimiz da söylüyor evvel ‘Kara Kış Fonu’ dedik, daha sonra dedik ki besin krizi geliyor, ülkenin bu besin krizinin önüne kesinlikle geçilmesi lazım. Onun için de önemli bir üretim, tarımda üretim planlamasına gereksinimimiz var. Bilhassa stratejik eserlerde alım meblağlarını ve garantisi açıklanmalı, kontratlı üretime geçilmeli ve bir şey daha söyleyeyim; alana verilen dayanak yerine esere takviye vermeye gitmek lazım. Alana verdiğiniz takviye kimi vakit üretime dönmeyebiliyor. Hatta şu kurallar altında beşerler dayanakları alıyorlar ancak üretmiyorlar zira ürettiği vakit devletten aldığı takviyesi de kaybediyor. Elinde avucunda bir şey kalmıyor.”