ahmetbeyler
Active member
Üzerinde fazlaca konuşulmadı lakin ilgiyi ziyadesiyle hak ediyordu Necef Doruğu. Kayda paha bir sonuç çıktığından değil, tam bilakis, hiçbir sonuç çıkmadığından. İsrail’in mesken sahipliği yaptığı, ABD, Bahreyn, Mısır, Fas, Birleşik Arap Buyrukluğu (BAE) ile İsrail Dışişleri Bakanlarının katıldığı Necef Zirvesi’nden emel kimi Arap ülkeleriyle İsrail içinde olağanlaşmayı hedefleyen Abraham (İbrahimi) Mutabakatları çerçevesinde güvenlik ile işbirliği imkanlarını tartışmaktı. Dorukta yer alan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın kaygısı malum; ülkesinin Rusya karşısındaki tavrına, güç fiyatlarını denetim etme konusundaki çıkarlarına Ortadoğu’dan dayanak almak.
Bir kere daha kimi İslam ülkelerinin ne kadar prensipsiz olduğuna, bölge halklarına nasıl düşmanlık güttüğüne bu tepe yardımıyla şahit olduk. Zira dorukta İsrail’in yanı sıra Bahreyn, Mısır, Fas ile BAE, ABD’nin İran’a yönelik siyasetlerinden yani nükleer mutabakat müzakerelerinde İran’a verilen ödünlerden duydukları hayal kırıklığını lisana getirdiler. İsmi geçen İslam ülkeleri ABD’nin Orta Doğu’daki ortaklarına yönelik güvenlik konusundaki soğuk tavrından da yakındılar. Yani ABD’den daha fazla müdafaa bekliyor bu ülkeler. Daha da ileri giderek Joe Biden idaresinin bölgedeki tesirini sonlandırma sonucundan da ıstırap duyduklarını vurguladılar. Bu ülkeler Biden’ın dikkatinin Asya’ya yönelmesinden rahatsız durumdalar. Nereden bakılsa utanmazlık yani.
Filistin koşulu artık yok
Tepe bize şunu gösterdi; artık İsrail’in Arap ülkeleriyle işbirliği için Filistin kuralı ortadan kalkmış durumda. Yani, tepeye katılan Arap ülkeleri başta olmak üzere birçok Arap ülkesi İsrail’e “iki devletli çözümü” kabul etmesi şartını dayatmıyor artık. Arap ülkesi olarak yalnızca Mısır ile ABD dorukta Filistin konusunu da gündeme getirdiler ancak bir sonuç çıkmadı alışılmış. Artık Arap ülkelerinin birçok İsrail’i bölgede “İran tesirini durdurmada” değerli bir takviye olarak kıymetlendiriyor. Bunu İsrail topraklarında düzenlenen bir toplantıya katılarak da göstermiş oldular. Bahreyn Dışişleri Bakanı Abdullatif bin Rashid Alzayani gelinen durumu “İran ortak düşmandır” diyerek tabir ederken İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid de tepenin İran’a “Ortadoğu’daki yıkıcı rolüyle uğraş etme konusundaki Arap – İsrail kararlılığından artık korkması gerektiği bildirisini verdiğini” açıkça lisana getirdi.
İki yıl evvel İbrahim Mutabakatı’nın imzalanmasından bu yana bilhassa BAE ile Bahreyn, İsrail ile bölgesel güvenlik konusunda işbirliği yapmada epey istekliler. Üç ülkenin de İran’la gayrette yaşamsal çıkarları var. İran İhtilal Muhafızları’nın ABD’nin “terör örgütleri listesi”ne alınmasından çok şad kalmışlardı. Doruğa katılanlardan yalnızca Fas İran konusunda daha az kaygılı. Bunun yerine Filistin konusunda iki devletli tahlili desteklediğini bir sefer daha lisana getirdi lakin bunu epeyce da ısrarlı bir halde yapmış sayılmaz. Fas’ın kaygısı, Batı Sahra sıkıntısında karşı karşıya geldiği Cezayir’e karşı ABD ile İsrail’den takviye almak.
Ürdün katılmadı
Mısır’ın ortasında bulunduğu durum da çelişik olarak isimlendirilebilir. Tepede, Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü, İsrail-Filistin çatışmasının barışçıl biçimde çözülmesi gerektiği klasik telaffuzunu lisana getirdi. İran aykırısı olmakla birlikte, ismi geçen ülkeye karşı bir bölgesel ittifakla fazla ilgili üzere görünmüyor Mısır. Asıl dikkatimi çeken ise davet edilmesine karşın Ürdün’ün “zaman içindemanın uygun olmadığı” sebebi öne sürülerek doruğa katılmaması oldu. Tepe sürerken Ürdün Hükümdarı II. Abdullah’ın, Ramallah’ta Filistin Devlet Lideri Mahmud Abbas ile bir ortaya gelmesi aşikâr ki, Filistin’in devre dışı bırakılmasına itiraz içerikli bir ileti.
ABD bir daha kaybetti
Blinken’in Necef Doruğu’na katılması ABD’nin bölgede gitgide berbatlaşan durumu göz önüne alındığında çok kıymetli bir durum. Zira tepeye katılanlardan BAE, Rusya ile uygun bağlantılar kurdu son vakit içinderda. Bu niçinle ABD’nin Ukrayna sorunu niçiniyle Rusya’nın kınanması isteğine olumlu cevap vermedi. Suudi Arabistan da ABD’nin petrol üretimini arttırma taleplerini reddetti bilindiği üzere. Hatta Krallığı fiili olarak yönetim eden Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın Biden’ın görüşme isteğini kabul etmediği de ileri sürülüyor. O niçinle Blinken’in Necef Zirvesi’nde Körfez ile Ortadoğu’da aleyhine olan bu durumu bilakis çevirmeye çalıştığı görüldü. Lakin bir daha de başarılı olduğu söylenemez bu uğraşlarında. Blinken aslında öbür başarısızlıklar da yaşadı. Doruğa katılan Arap ülkelerinin ABD-Rusya çatışmasındaki tarafsızlık siyasetini değiştiremedi mesela.
Bu örneklerden de görüldüğü üzere ABD’nin Ortadoğu’da bir daha faal olma uğraşları muvaffakiyete ulaşmış değil. Yani artık ABD Ortadoğu’da “süper güç” olarak görülmüyor. Lakin buna karşın birtakım Arap ülkelerinin İran korkusu/düşmanlığı niçiniyle artı gücünü yitirmiş bir ABD’den, bölge ülkeleriyle dostluk bağlantıları geliştirdiği için de İsrail’den medet ummaya devam etmeleri sahiden tuhaf.
Necef’te yer kaybetmiş bir ABD, bölgede “yayılma” bahtı bulmuş bir İsrail, bu ikisinden medet uman prensipsiz İslam ülkeleri bir ortaya gelmiş oldu. Zıtları çoğalmış bir İran tepenin asıl konusuydu natürel.
ABD’nin gücünü yitirmesi haricinde “Doğu yakasında değişen bir şey yok” aslında.
Bir kere daha kimi İslam ülkelerinin ne kadar prensipsiz olduğuna, bölge halklarına nasıl düşmanlık güttüğüne bu tepe yardımıyla şahit olduk. Zira dorukta İsrail’in yanı sıra Bahreyn, Mısır, Fas ile BAE, ABD’nin İran’a yönelik siyasetlerinden yani nükleer mutabakat müzakerelerinde İran’a verilen ödünlerden duydukları hayal kırıklığını lisana getirdiler. İsmi geçen İslam ülkeleri ABD’nin Orta Doğu’daki ortaklarına yönelik güvenlik konusundaki soğuk tavrından da yakındılar. Yani ABD’den daha fazla müdafaa bekliyor bu ülkeler. Daha da ileri giderek Joe Biden idaresinin bölgedeki tesirini sonlandırma sonucundan da ıstırap duyduklarını vurguladılar. Bu ülkeler Biden’ın dikkatinin Asya’ya yönelmesinden rahatsız durumdalar. Nereden bakılsa utanmazlık yani.
Filistin koşulu artık yok
Tepe bize şunu gösterdi; artık İsrail’in Arap ülkeleriyle işbirliği için Filistin kuralı ortadan kalkmış durumda. Yani, tepeye katılan Arap ülkeleri başta olmak üzere birçok Arap ülkesi İsrail’e “iki devletli çözümü” kabul etmesi şartını dayatmıyor artık. Arap ülkesi olarak yalnızca Mısır ile ABD dorukta Filistin konusunu da gündeme getirdiler ancak bir sonuç çıkmadı alışılmış. Artık Arap ülkelerinin birçok İsrail’i bölgede “İran tesirini durdurmada” değerli bir takviye olarak kıymetlendiriyor. Bunu İsrail topraklarında düzenlenen bir toplantıya katılarak da göstermiş oldular. Bahreyn Dışişleri Bakanı Abdullatif bin Rashid Alzayani gelinen durumu “İran ortak düşmandır” diyerek tabir ederken İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid de tepenin İran’a “Ortadoğu’daki yıkıcı rolüyle uğraş etme konusundaki Arap – İsrail kararlılığından artık korkması gerektiği bildirisini verdiğini” açıkça lisana getirdi.
İki yıl evvel İbrahim Mutabakatı’nın imzalanmasından bu yana bilhassa BAE ile Bahreyn, İsrail ile bölgesel güvenlik konusunda işbirliği yapmada epey istekliler. Üç ülkenin de İran’la gayrette yaşamsal çıkarları var. İran İhtilal Muhafızları’nın ABD’nin “terör örgütleri listesi”ne alınmasından çok şad kalmışlardı. Doruğa katılanlardan yalnızca Fas İran konusunda daha az kaygılı. Bunun yerine Filistin konusunda iki devletli tahlili desteklediğini bir sefer daha lisana getirdi lakin bunu epeyce da ısrarlı bir halde yapmış sayılmaz. Fas’ın kaygısı, Batı Sahra sıkıntısında karşı karşıya geldiği Cezayir’e karşı ABD ile İsrail’den takviye almak.
Ürdün katılmadı
Mısır’ın ortasında bulunduğu durum da çelişik olarak isimlendirilebilir. Tepede, Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü, İsrail-Filistin çatışmasının barışçıl biçimde çözülmesi gerektiği klasik telaffuzunu lisana getirdi. İran aykırısı olmakla birlikte, ismi geçen ülkeye karşı bir bölgesel ittifakla fazla ilgili üzere görünmüyor Mısır. Asıl dikkatimi çeken ise davet edilmesine karşın Ürdün’ün “zaman içindemanın uygun olmadığı” sebebi öne sürülerek doruğa katılmaması oldu. Tepe sürerken Ürdün Hükümdarı II. Abdullah’ın, Ramallah’ta Filistin Devlet Lideri Mahmud Abbas ile bir ortaya gelmesi aşikâr ki, Filistin’in devre dışı bırakılmasına itiraz içerikli bir ileti.
ABD bir daha kaybetti
Blinken’in Necef Doruğu’na katılması ABD’nin bölgede gitgide berbatlaşan durumu göz önüne alındığında çok kıymetli bir durum. Zira tepeye katılanlardan BAE, Rusya ile uygun bağlantılar kurdu son vakit içinderda. Bu niçinle ABD’nin Ukrayna sorunu niçiniyle Rusya’nın kınanması isteğine olumlu cevap vermedi. Suudi Arabistan da ABD’nin petrol üretimini arttırma taleplerini reddetti bilindiği üzere. Hatta Krallığı fiili olarak yönetim eden Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın Biden’ın görüşme isteğini kabul etmediği de ileri sürülüyor. O niçinle Blinken’in Necef Zirvesi’nde Körfez ile Ortadoğu’da aleyhine olan bu durumu bilakis çevirmeye çalıştığı görüldü. Lakin bir daha de başarılı olduğu söylenemez bu uğraşlarında. Blinken aslında öbür başarısızlıklar da yaşadı. Doruğa katılan Arap ülkelerinin ABD-Rusya çatışmasındaki tarafsızlık siyasetini değiştiremedi mesela.
Bu örneklerden de görüldüğü üzere ABD’nin Ortadoğu’da bir daha faal olma uğraşları muvaffakiyete ulaşmış değil. Yani artık ABD Ortadoğu’da “süper güç” olarak görülmüyor. Lakin buna karşın birtakım Arap ülkelerinin İran korkusu/düşmanlığı niçiniyle artı gücünü yitirmiş bir ABD’den, bölge ülkeleriyle dostluk bağlantıları geliştirdiği için de İsrail’den medet ummaya devam etmeleri sahiden tuhaf.
Necef’te yer kaybetmiş bir ABD, bölgede “yayılma” bahtı bulmuş bir İsrail, bu ikisinden medet uman prensipsiz İslam ülkeleri bir ortaya gelmiş oldu. Zıtları çoğalmış bir İran tepenin asıl konusuydu natürel.
ABD’nin gücünü yitirmesi haricinde “Doğu yakasında değişen bir şey yok” aslında.