Yaklaşık 18 milyon insanın yaşadığı İstanbul’da hissedilen her sarsıntı bir epeyce telaş ile birlikte zelzeleye ne kadar hazırlıklı olduğumuz sorusunu gündeme getiriyor. Geçtiğimiz hafta Zonguldak Ereğli açıklarında meydana gelmesine karşın İstanbul’un bir fazlaca bölgesinde yavaşça biçimde hissedilen 4.4 büyüklüğündeki zelzelede de “Olası büyük İstanbul sarsıntısına hazır mıyız?” sorusu milyonlarca İstanbullunun gündemine taşındı. yıllardır Marmara Bölgesi ve etrafında yaşanan her zelzelede bu soru gündeme gelmesine karşın maalesef uzmanlar ve yetkililerin karşılıkları dertleri büyütüyor. Yetkililerin soru her gündeme geldiğinde sessizliğini muhafazası ve senelerdan bu yana gerekli tedbirleri almaması korkuları perçinliyor.
Evrensel’den Aksiyon Nazlıer’in haberine göre, 2019 lokal seçimlerinin akabinde İstanbul Büyükşehir Belediyesinde (İBB) yaşanan idare değişikliği daha sonrası zelzeleye hazırlık konusunda çeşitli adımlar atıldı. Atılan kısmi adımlar daha sonrası sarsıntıya hazır olduğumuz söylenebilir mi, konutlarımız, kamu binaları ne durumda? Bu sorulara İBB Sarsıntı Risk İdaresi ve Kentsel Güzelleştirme Daire Lideri Hasret Tut karşılık verdi.
“AFET ODAKLI PROJELER YAPIYORUZ”
İBB’de idare değişikliği daha sonrasında başlatılan çalışmalarla başlayalım, ne evredeyiz, neler yapıldı bugüne kadar?
Zelzele en kıymetli gündemlerimizden biri. İstanbul’un kentsel dayanıklılığının arttırılması için emek harcıyoruz. 2019 haziran prestijiyle risk azaltma çalışmalarımızı başlattık. Bu kapsamda tüm ilçelerde süratli tarama ile binaların zelzele güvenlik sınıfını tespit ediyor, bina envanterimizi güncelliyoruz. Afet odaklı kentsel dönüşüm projeleri yapıyoruz, 14 ilçede yeni kentsel dönüşüm projeleri başlatıldı. 5 ilçede projelendirme çalışmaları devam etmekte. Ruhsatlı binalarını dönüştürmek isteyen ama bina üretim tarihli yapılaşma hakları korunmayan binalar için imar planı notları hazırladık.
Temel afet şuuru başta olmak üzere eğitimler veriyoruz. İstanbul’un tamamında eksik kalan yer bilimsel çalışmaları tamamlıyoruz. Hizmet binalarımızı yapı sıhhati izleme sistemleriyle izliyoruz. İştiraklerimiz tarafınca İstanbulluların mümkün sarsıntıya karşı dayanıksız olduğunu düşündükleri yapıların yenilenmesi sürecinde yardımcı ve yol gösterici olan İstanbul Yenileniyor Platformu kuruldu.
39 ilçe için mahalle bazında sarsıntı risk raporlarını, heyelan envanterini hazırladık. 17 ilçe için mahalle bazında tsunami risk tahlili ve aksiyon planı raporlarını hazırladık.
260 BİNE YAKIN BİNA HASAR GÖRECEK
İstanbul’da mümkün bir büyük zelzelede yıkılacak ya da hasar nazarancek kaç yapı var?
İstanbul’un risk haritasını çıkarmak üzere bina tespit çalışmasını başlattık. Öncelikle 2000 yılından evvel inşa edilmiş binaları ele aldık. İstanbul genelinde 90 bin 644 bina ziyaret ettik. Bina taramasını kabul eden 25 bin 955 binanın yarıya yakını yüksek risk ve orta risk kümesinde yer almakta.
İstanbul’da 1 milyon 166 bin bina bulunuyor. Daha evvel yapılmış “İstanbul muhtemel sarsıntı hasar iddia çalışması” kararında 7.5 büyüklüğündeki bir zelzele senaryosunda yaklaşık 48 bin binanın ağır yahut fazlaca ağır, 146 bin binanın ise orta hasar alacağı iddia ediliyordu. Fakat yaptığımız tarama neticelerinda bundan evvelki çalışmaya oranla ağır yahut fazlaca ağır hasar alacağı varsayım edilen bina sayısının 1.8 kat; orta hasar alacağı iddia edilen bina sayısının ise 3.3 kat arttığı görülmektedir.
7.5 büyüklüğündeki bir zelzele senaryosuna nazaran varsayımı olarak 91 bin 81 bina ağır yahut fazlaca ağır; 167 bin 116 bina ise orta hasar alacak.
HALİÇ’İN BATISI VE TEM’İN GÜNEYİ İÇİN İHTAR
İstanbul’un en riskli bölgeleri nereler?
Sarsıntı senaryolarında, fay sınırına yakın, kâfi mühendislik hizmeti almamış yapılardan oluşan ve yer yapısının zayıf olduğu bölgelerin en büyük hasarı alacağı öngörülmektedir. Bu bölgeler Haliç’in batısı ve TEM otoyolunun güneyindeki ilçeler: Fatih, Bayrampaşa, Günbakılırsan, Avcılar, Zeytinburnu, Esenyurt, Bahçelievler, Küçükçekmece, Beylikdüzü, Esenler, Bakırköy, Bağcılar, Büyükçekmece.
Bir binanın riskli olduğu tespiti daha sonrası nasıl bir yol izleniyor?
Süratli tarama ile tespit sürecinden daha sonra bina riskli yapı ilan edilmeyecek, yıkım ve tahliye sonucu çıkmayacak ancak bina sahibi bilgilenmiş olacak. Binalarının sarsıntı güvenlik sınıfı “yüksek riskli” çıkarsa; bina sakinleri 6306 sayılı Kanun kapsamında kişisel müracaat yaparak binasının güçlendirilmesi yahut yenilenmesi sürecini başlatabilirler. Belediyemiz iştiraklerinin ortak hizmeti olan İstanbul Yenileniyor Platformu üzerinden binalarının yenilenmesi için müracaat yapabilirler. 2012’den bu yana İstanbul’da Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 79 bin 891 bina riskli yapı olarak tespit edildi. Bunlardan 72 bin 490’ının yıkımı gerçekleştirildi.
“KENTSEL DÖNÜŞÜM GELİR GETİRİCİ OLARAK GÖRÜLÜYOR”
Kentsel dönüşüm sürecinde ne cins sıkıntılar yaşanıyor?
Müteahhitlerin yaşadığı finansal zorluklar niçiniyle tamamlanmamış inşaatlardan kaynaklanan mağduriyetler yaşanıyor. İnşaat maliyetlerindeki artış niçiniyle vatandaşlar ekonomik zorluklar yaşıyor. Kentsel dönüşümün yerinden edilme ve yıkımla özdeşleşmiş olması kararında da yaşanan zorluklar var.
Kentsel dönüşüme hazırlık safhasında kat maliklerinin önlerindeki süreci anlamalarına imkan sağlayacak teknik hizmetlerde yaşanan yetersizlikler ve belirlenmiş standartların olmaması, maliklerin kendi ortalarında ve inşaat firmaları ile yaşadıkları itimat sıkıntıları, uzlaşma süreçlerinde yaşanan problemler, kentsel dönüşümün afet odaklı olmak yerine gelir getirici bir araç olarak görülmesi de yaşanan problemler içinde.
“MALİYET ARTIŞLARI KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ YAVAŞLATACAK”
İnşaat maliyeti katlandı. Bu dönüşüm sürecini nasıl etkileyecek?
Maliyet artışlarının kentsel dönüşüme ek yükler getireceği ve sürecin yavaşlayacağı açıktır. Sürecin hızlanması için yeni düzenlemeler yapılmalı.
Riskli yapıların dönüşümüne başlaması İstanbul’un dev bir şantiyeye dönüşmesi demek. Burada nasıl bir sıralama olacak?
İstanbul için riskin en yüksek olduğu ilçelerden başlayarak etaplar halinde sürecin ilerletilmesi kıymetli. Bu alanlara dair evvelandirme yapılması için kurumların ortak çalışması gerekmekte.
“ACİL TOPLANMA ALANI SAYISI 5 BİN 599”
Sarsıntıyla toplanma alanları da daima gündeme geliyor. Bu mevzuda yapılan çalışmalarda hangi noktaya gelindi?
İçişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve AFAD ile birlikte İstanbul afet daha sonrası tahliye, yerleştirme ve hayatın sürdürülebilirliğinin planlanması çalışmalarına devam ediyoruz. 5 bin 599 acil toplanma alanı, 130 çadır alanı, 28 hayvan barınağı, 36 kültür ve mali bedel tahliye alanı, 197 transfer alanı belirlendi. Belirlenen toplanma ve süreksiz barınma alanı ayrıntılarını AFAD’a teslim ettik. İstanbul dinamik bir kent olduğu için toplanma ve barınma alanlarının takibi ve güncellenmesi gerekmekte.
Tüm bu tablo karşısında “İstanbul muhtemel bir zelzeleye hazır mı?” sorusuna cevabınız nedir?
Geçen uzun müddet içerisinde ne yazık ki aktif bir çalışmanın yürütülemediğini görüyoruz. Kurum olarak biz planlamalarımızı yapıyoruz. Sarsıntıya hazırlık konusunda muvaffakiyete ulaşabilmemiz için merkezi yönetimden başlayarak bakanlıklar, belediye, kitle örgütleri ve İstanbulluların birlikte çalışması gerekiyor.
Evrensel’den Aksiyon Nazlıer’in haberine göre, 2019 lokal seçimlerinin akabinde İstanbul Büyükşehir Belediyesinde (İBB) yaşanan idare değişikliği daha sonrası zelzeleye hazırlık konusunda çeşitli adımlar atıldı. Atılan kısmi adımlar daha sonrası sarsıntıya hazır olduğumuz söylenebilir mi, konutlarımız, kamu binaları ne durumda? Bu sorulara İBB Sarsıntı Risk İdaresi ve Kentsel Güzelleştirme Daire Lideri Hasret Tut karşılık verdi.
“AFET ODAKLI PROJELER YAPIYORUZ”
İBB’de idare değişikliği daha sonrasında başlatılan çalışmalarla başlayalım, ne evredeyiz, neler yapıldı bugüne kadar?
Zelzele en kıymetli gündemlerimizden biri. İstanbul’un kentsel dayanıklılığının arttırılması için emek harcıyoruz. 2019 haziran prestijiyle risk azaltma çalışmalarımızı başlattık. Bu kapsamda tüm ilçelerde süratli tarama ile binaların zelzele güvenlik sınıfını tespit ediyor, bina envanterimizi güncelliyoruz. Afet odaklı kentsel dönüşüm projeleri yapıyoruz, 14 ilçede yeni kentsel dönüşüm projeleri başlatıldı. 5 ilçede projelendirme çalışmaları devam etmekte. Ruhsatlı binalarını dönüştürmek isteyen ama bina üretim tarihli yapılaşma hakları korunmayan binalar için imar planı notları hazırladık.
Temel afet şuuru başta olmak üzere eğitimler veriyoruz. İstanbul’un tamamında eksik kalan yer bilimsel çalışmaları tamamlıyoruz. Hizmet binalarımızı yapı sıhhati izleme sistemleriyle izliyoruz. İştiraklerimiz tarafınca İstanbulluların mümkün sarsıntıya karşı dayanıksız olduğunu düşündükleri yapıların yenilenmesi sürecinde yardımcı ve yol gösterici olan İstanbul Yenileniyor Platformu kuruldu.
39 ilçe için mahalle bazında sarsıntı risk raporlarını, heyelan envanterini hazırladık. 17 ilçe için mahalle bazında tsunami risk tahlili ve aksiyon planı raporlarını hazırladık.
260 BİNE YAKIN BİNA HASAR GÖRECEK
İstanbul’da mümkün bir büyük zelzelede yıkılacak ya da hasar nazarancek kaç yapı var?
İstanbul’un risk haritasını çıkarmak üzere bina tespit çalışmasını başlattık. Öncelikle 2000 yılından evvel inşa edilmiş binaları ele aldık. İstanbul genelinde 90 bin 644 bina ziyaret ettik. Bina taramasını kabul eden 25 bin 955 binanın yarıya yakını yüksek risk ve orta risk kümesinde yer almakta.
İstanbul’da 1 milyon 166 bin bina bulunuyor. Daha evvel yapılmış “İstanbul muhtemel sarsıntı hasar iddia çalışması” kararında 7.5 büyüklüğündeki bir zelzele senaryosunda yaklaşık 48 bin binanın ağır yahut fazlaca ağır, 146 bin binanın ise orta hasar alacağı iddia ediliyordu. Fakat yaptığımız tarama neticelerinda bundan evvelki çalışmaya oranla ağır yahut fazlaca ağır hasar alacağı varsayım edilen bina sayısının 1.8 kat; orta hasar alacağı iddia edilen bina sayısının ise 3.3 kat arttığı görülmektedir.
7.5 büyüklüğündeki bir zelzele senaryosuna nazaran varsayımı olarak 91 bin 81 bina ağır yahut fazlaca ağır; 167 bin 116 bina ise orta hasar alacak.
HALİÇ’İN BATISI VE TEM’İN GÜNEYİ İÇİN İHTAR
İstanbul’un en riskli bölgeleri nereler?
Sarsıntı senaryolarında, fay sınırına yakın, kâfi mühendislik hizmeti almamış yapılardan oluşan ve yer yapısının zayıf olduğu bölgelerin en büyük hasarı alacağı öngörülmektedir. Bu bölgeler Haliç’in batısı ve TEM otoyolunun güneyindeki ilçeler: Fatih, Bayrampaşa, Günbakılırsan, Avcılar, Zeytinburnu, Esenyurt, Bahçelievler, Küçükçekmece, Beylikdüzü, Esenler, Bakırköy, Bağcılar, Büyükçekmece.
Bir binanın riskli olduğu tespiti daha sonrası nasıl bir yol izleniyor?
Süratli tarama ile tespit sürecinden daha sonra bina riskli yapı ilan edilmeyecek, yıkım ve tahliye sonucu çıkmayacak ancak bina sahibi bilgilenmiş olacak. Binalarının sarsıntı güvenlik sınıfı “yüksek riskli” çıkarsa; bina sakinleri 6306 sayılı Kanun kapsamında kişisel müracaat yaparak binasının güçlendirilmesi yahut yenilenmesi sürecini başlatabilirler. Belediyemiz iştiraklerinin ortak hizmeti olan İstanbul Yenileniyor Platformu üzerinden binalarının yenilenmesi için müracaat yapabilirler. 2012’den bu yana İstanbul’da Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 79 bin 891 bina riskli yapı olarak tespit edildi. Bunlardan 72 bin 490’ının yıkımı gerçekleştirildi.
“KENTSEL DÖNÜŞÜM GELİR GETİRİCİ OLARAK GÖRÜLÜYOR”
Kentsel dönüşüm sürecinde ne cins sıkıntılar yaşanıyor?
Müteahhitlerin yaşadığı finansal zorluklar niçiniyle tamamlanmamış inşaatlardan kaynaklanan mağduriyetler yaşanıyor. İnşaat maliyetlerindeki artış niçiniyle vatandaşlar ekonomik zorluklar yaşıyor. Kentsel dönüşümün yerinden edilme ve yıkımla özdeşleşmiş olması kararında da yaşanan zorluklar var.
Kentsel dönüşüme hazırlık safhasında kat maliklerinin önlerindeki süreci anlamalarına imkan sağlayacak teknik hizmetlerde yaşanan yetersizlikler ve belirlenmiş standartların olmaması, maliklerin kendi ortalarında ve inşaat firmaları ile yaşadıkları itimat sıkıntıları, uzlaşma süreçlerinde yaşanan problemler, kentsel dönüşümün afet odaklı olmak yerine gelir getirici bir araç olarak görülmesi de yaşanan problemler içinde.
“MALİYET ARTIŞLARI KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ YAVAŞLATACAK”
İnşaat maliyeti katlandı. Bu dönüşüm sürecini nasıl etkileyecek?
Maliyet artışlarının kentsel dönüşüme ek yükler getireceği ve sürecin yavaşlayacağı açıktır. Sürecin hızlanması için yeni düzenlemeler yapılmalı.
Riskli yapıların dönüşümüne başlaması İstanbul’un dev bir şantiyeye dönüşmesi demek. Burada nasıl bir sıralama olacak?
İstanbul için riskin en yüksek olduğu ilçelerden başlayarak etaplar halinde sürecin ilerletilmesi kıymetli. Bu alanlara dair evvelandirme yapılması için kurumların ortak çalışması gerekmekte.
“ACİL TOPLANMA ALANI SAYISI 5 BİN 599”
Sarsıntıyla toplanma alanları da daima gündeme geliyor. Bu mevzuda yapılan çalışmalarda hangi noktaya gelindi?
İçişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve AFAD ile birlikte İstanbul afet daha sonrası tahliye, yerleştirme ve hayatın sürdürülebilirliğinin planlanması çalışmalarına devam ediyoruz. 5 bin 599 acil toplanma alanı, 130 çadır alanı, 28 hayvan barınağı, 36 kültür ve mali bedel tahliye alanı, 197 transfer alanı belirlendi. Belirlenen toplanma ve süreksiz barınma alanı ayrıntılarını AFAD’a teslim ettik. İstanbul dinamik bir kent olduğu için toplanma ve barınma alanlarının takibi ve güncellenmesi gerekmekte.
Tüm bu tablo karşısında “İstanbul muhtemel bir zelzeleye hazır mı?” sorusuna cevabınız nedir?
Geçen uzun müddet içerisinde ne yazık ki aktif bir çalışmanın yürütülemediğini görüyoruz. Kurum olarak biz planlamalarımızı yapıyoruz. Sarsıntıya hazırlık konusunda muvaffakiyete ulaşabilmemiz için merkezi yönetimden başlayarak bakanlıklar, belediye, kitle örgütleri ve İstanbulluların birlikte çalışması gerekiyor.