ahmetbeyler
Active member
Tam ismiyle Montrö Boğazlar Mukavelesi, periyodun hükümetince büyük diplomatik eforlar kararı 1936 yılında imzalanarak yürürlüğe girdi malum. bu biçimdedan beri de Türkiye’nin en kıymetli kazanımlarından biri olarak varlığını koruyor. Fakat AKP hükümetinin muhafazakâr kısımların isteği üzerine İstanbul Sözleşmesi’ni feshetmesinden daha sonra birden, tıpkı vakitte farklı biçimde gündeme oturdu apansız.
İstanbul Sözleşmesi’nin Cumhurbaşkanlığına da bakan AKP Genel Lideri tarafınca ortadan kaldırması “tek adam”ın gibisi memleketler arası mutabakatlardan da ülkeyi çıkarabilme yetkisine sahip olduğu gerçeğini anımsattı hepimize. Alışılmış bu anımsamada TBMM Lideri Mustafa Şentop’un “Bir Cumhurbaşkanı Montrö’yü de feshedebilir mi?” sorusuna “teknik olarak evet” cevabını vermesinin de hissesi var. Yani AKP Genel Lideri dilerse Türkiye’yi, Montrö Sözleşmesi’nden çekebilirdi Şentop’a nazaran. çok tartışıldı problem ülkede. Atatürk devrine ilişkin her kuruma, uygulamaya nefretiyle bilinen iktidarın Montrö Sözleşmesi’ni kurcalama niyetine 104 emekli amiral “neticelerinın Türkiye’ye ziyan vereceği” nedeni öne sürülerek karşı çıktı. Bu maksatla hazırladıkları bildiriden ötürü de haklarında davalar açıldı. Biliniyor.
Kurtarıcı Montrö
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının akabinde argümanlara nazaran Ukrayna Mukavele kararları gereği Türkiye’den Boğaz’ı Rus gemilerine kapatmasını istedi. Savaşın patlak vermesiyle nasıl hal alamayacağını bilemeyen hükümetin imdadına işte o beğenmediği Montrö Kontratı yetişti. Memleketler arası alanda tanınmış Mukavele kararlarını uyguladıkları için savaşan tarafların reaksiyonunu toplamamış oldular. Şükretsinler.
İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına gelinmektedir. Türkiye tarafsız kalmıştır kelamım ona ancak yönetimci kadrosunda bir Nazi Almanyası hayranlığı vardır. Periyodun hükümeti, Sovyetlerin ilerlemesi kararı yenilmesine karşın Almanya’ya krom ihracı dahil her türlü yardımı yapmaktadır. Bu tavır İngiltere ile ABD’nin yanı sıra Sovyetler Birliği’nin de yansısını çekecektir haklı olarak. 1944 Nisan’ında bu üç ülke Türkiye’ye bir nota vererek, Almanya’ya krom ihracının durdurulmasını ister.
Baskılar giderek artınca hükümet geri atmak zorunda kalır. 21 Nisan 1944’te Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu üç ülkenin notasına verdiği karşılıkta “bu akşamdan itibaren Almanya’ya ve mihver devletlerine (Müttefik Devletler bloğuna karşı Almanya, İtalya, Japonya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Finlandiya, Hırvatistan, Vichy Fransası, Arnavutluk, Habeşistan, Mançukuo, Tayland, Burmanya, Hindistan, Filipinler ile Irak’ın oluşturduğu blok) krom sevkiyatı durdurulacaktır. Dış siyasetimizin umdesi ve temeli, İngilizlerle olan ittifak muahedesi olduğuna göre, biz bitaraf değiliz” sözlerini kullanır.
‘Hem tez hem eksik’
Ancak Şükrü Saraçoğlu hükümetinin Nazi Almanyası’na hayranlığı bitecek üzere değildir. Savaş büsbütün Almanya’nın aleyhine döndüğü sırada, yani 1944 sonlarında, Dışişleri Bakanlığı’nın buyruğuyla Alman gemilerinin Boğaz’dan geçmesine müsaade verilir. İngiltere ile Sovyetler Birliği bunun Montrö Sözleşmesi’ne ters olduğu nedeni öne sürülerek Türkiye’yi protesto ederler. İngiliz Avam Kamarası’nda Türkiye epeyce sert biçimde eleştirilir. İngiltere Dışişleri Bakanı Anthony Eden, Alman gemilerinin Türkiye tarafınca “hem tez birebir vakitte eksik muayene edilerek” ticaret gemisi sayıldığını, halbuki bunların savaş gemisi olduklarını ileri sürer. Bilindiği üzere bu durum Montrö Sözleşmesi’nin 19. Unsurundaki “savaş vaktinde Türkiye savaş haricindeysa savaşan devletlerin savaş gemileri boğazdan geçemez” koşuluna uygun değildir. Durum dünya basınında da Türkiye aleyhine yazılara, tenkitlere, hakaretlere niye olur. İçeriden de dışarıdan da baskı büyüktür. 16 Haziran 1944’de Başbakan Saraçoğlu dünya basına şu açıklamayı yapmak zorunda kalır: “Türkiye’nin malik olduğu kuvvetler ve haklar, müttefikimiz İngiltere ve dostlarımız Sovyetler Birliği ile ABD aleyhine yalnız kullanılmamalı değil, hiçbir vakit kullanılamaz.”
Başbakan, açıklamasının bir yerinde de “bundan bu biçimde Alman gemilerinin tümü muayeneye natürel tutulacaktır” derken skandalın patlak vermesindilk evvel Alman gemilerinin muayene edilmediğini itiraf etmiş de oluyordu. Başbakan’ın basına açıklama yaptığı sırada Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu istifasını sunacaktır. Gelen yansılar yüzünden nazaranvini sürdürmesine artık imkan kalmamıştır zira.
Aklıma geldi, hatırlatayım istedim. Kimse “tek adamlığına” güvenip oynamaya kalkmasın Montrö ile diye.
İstanbul Sözleşmesi’nin Cumhurbaşkanlığına da bakan AKP Genel Lideri tarafınca ortadan kaldırması “tek adam”ın gibisi memleketler arası mutabakatlardan da ülkeyi çıkarabilme yetkisine sahip olduğu gerçeğini anımsattı hepimize. Alışılmış bu anımsamada TBMM Lideri Mustafa Şentop’un “Bir Cumhurbaşkanı Montrö’yü de feshedebilir mi?” sorusuna “teknik olarak evet” cevabını vermesinin de hissesi var. Yani AKP Genel Lideri dilerse Türkiye’yi, Montrö Sözleşmesi’nden çekebilirdi Şentop’a nazaran. çok tartışıldı problem ülkede. Atatürk devrine ilişkin her kuruma, uygulamaya nefretiyle bilinen iktidarın Montrö Sözleşmesi’ni kurcalama niyetine 104 emekli amiral “neticelerinın Türkiye’ye ziyan vereceği” nedeni öne sürülerek karşı çıktı. Bu maksatla hazırladıkları bildiriden ötürü de haklarında davalar açıldı. Biliniyor.
Kurtarıcı Montrö
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının akabinde argümanlara nazaran Ukrayna Mukavele kararları gereği Türkiye’den Boğaz’ı Rus gemilerine kapatmasını istedi. Savaşın patlak vermesiyle nasıl hal alamayacağını bilemeyen hükümetin imdadına işte o beğenmediği Montrö Kontratı yetişti. Memleketler arası alanda tanınmış Mukavele kararlarını uyguladıkları için savaşan tarafların reaksiyonunu toplamamış oldular. Şükretsinler.
İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına gelinmektedir. Türkiye tarafsız kalmıştır kelamım ona ancak yönetimci kadrosunda bir Nazi Almanyası hayranlığı vardır. Periyodun hükümeti, Sovyetlerin ilerlemesi kararı yenilmesine karşın Almanya’ya krom ihracı dahil her türlü yardımı yapmaktadır. Bu tavır İngiltere ile ABD’nin yanı sıra Sovyetler Birliği’nin de yansısını çekecektir haklı olarak. 1944 Nisan’ında bu üç ülke Türkiye’ye bir nota vererek, Almanya’ya krom ihracının durdurulmasını ister.
Baskılar giderek artınca hükümet geri atmak zorunda kalır. 21 Nisan 1944’te Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu üç ülkenin notasına verdiği karşılıkta “bu akşamdan itibaren Almanya’ya ve mihver devletlerine (Müttefik Devletler bloğuna karşı Almanya, İtalya, Japonya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Finlandiya, Hırvatistan, Vichy Fransası, Arnavutluk, Habeşistan, Mançukuo, Tayland, Burmanya, Hindistan, Filipinler ile Irak’ın oluşturduğu blok) krom sevkiyatı durdurulacaktır. Dış siyasetimizin umdesi ve temeli, İngilizlerle olan ittifak muahedesi olduğuna göre, biz bitaraf değiliz” sözlerini kullanır.
‘Hem tez hem eksik’
Ancak Şükrü Saraçoğlu hükümetinin Nazi Almanyası’na hayranlığı bitecek üzere değildir. Savaş büsbütün Almanya’nın aleyhine döndüğü sırada, yani 1944 sonlarında, Dışişleri Bakanlığı’nın buyruğuyla Alman gemilerinin Boğaz’dan geçmesine müsaade verilir. İngiltere ile Sovyetler Birliği bunun Montrö Sözleşmesi’ne ters olduğu nedeni öne sürülerek Türkiye’yi protesto ederler. İngiliz Avam Kamarası’nda Türkiye epeyce sert biçimde eleştirilir. İngiltere Dışişleri Bakanı Anthony Eden, Alman gemilerinin Türkiye tarafınca “hem tez birebir vakitte eksik muayene edilerek” ticaret gemisi sayıldığını, halbuki bunların savaş gemisi olduklarını ileri sürer. Bilindiği üzere bu durum Montrö Sözleşmesi’nin 19. Unsurundaki “savaş vaktinde Türkiye savaş haricindeysa savaşan devletlerin savaş gemileri boğazdan geçemez” koşuluna uygun değildir. Durum dünya basınında da Türkiye aleyhine yazılara, tenkitlere, hakaretlere niye olur. İçeriden de dışarıdan da baskı büyüktür. 16 Haziran 1944’de Başbakan Saraçoğlu dünya basına şu açıklamayı yapmak zorunda kalır: “Türkiye’nin malik olduğu kuvvetler ve haklar, müttefikimiz İngiltere ve dostlarımız Sovyetler Birliği ile ABD aleyhine yalnız kullanılmamalı değil, hiçbir vakit kullanılamaz.”
Başbakan, açıklamasının bir yerinde de “bundan bu biçimde Alman gemilerinin tümü muayeneye natürel tutulacaktır” derken skandalın patlak vermesindilk evvel Alman gemilerinin muayene edilmediğini itiraf etmiş de oluyordu. Başbakan’ın basına açıklama yaptığı sırada Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu istifasını sunacaktır. Gelen yansılar yüzünden nazaranvini sürdürmesine artık imkan kalmamıştır zira.
Aklıma geldi, hatırlatayım istedim. Kimse “tek adamlığına” güvenip oynamaya kalkmasın Montrö ile diye.