Minyatür el yazması kitapları süslemek için boyalar ile yapılan fotoğraflardır. Ortaçağ Avrupasında el yazması kitapların kısım başlarındaki birinci harfleri maden kırmızısı sülüğen ile boyanması manasında latince miniare sözcüğünden gelir.
ondan sonrasında kitapları süslemek için yapılan resimlerede bu isim verilmiştir. Bir kitap sanatı olan bu fotoğraflarda minyatür ismi ile tanınmıştır. Minyatürü özetlemek gerekirse bir şahıs yahut eşyayı renkleri ile tanım eden derinliksiz sayfa tezyini olarak tanım edebiliriz.
İslam sanatında minyatüre ”tasvir” minyatür sanatçısınada ”musavvir” yahut ”nakkaş” ismi verilmiştir. Metni açıklamak emeliyle kitap sayfalarına yahut bir albüm ortasında toplanmak için tek yaprak halinde sulu boya ve altın gümüş yaldızla yapılan minyatürler ışık ve gölge oyunlarıyla derinlik duygusu kazandırılmamış küçük boyutlu fotoğraflardır.
Minyatür , öykü, şiir ve tarihin adeta canlı bir çevirisidir. Bir minyatüre bakıldığında o yapıtı ortaya koyan sanatkarın ortasında yetiştiği cemiyetin hayat ideolojisini, ahlak nizamını, örf ve adetlerini o bölüm beşerinin giyiniş üslubunu, tarihi olayları görmek mümkündür.
TÜRKLER ve MİNYATÜR SANATI
İslamiyettilk evvel Orta Asya’da Uygurların üstün bir düzeye çıkardıkları fotoğraf ve minyatür sanatı İslamiyetten daha sonrada çeşitli yollarla Anadoluya giriş yapmıştır.
İran, Mezopotamya ve Anadoluda 11. Yüzyılın ikinci yarısında 1258 Moğol İstilasına kadar İslam dünyasının hakimi Selçuklu Türkleriydi. Bağdat ta birinci İslam minyatür mektebini Selçuklu Türkleri açmıştır. Selçuklu ekolü formunda tabir edebileceğimiz bu mektebin minyatürleri Selçuklu sultan ve buyruklarının kâtip ve nakkaşları olan Uygurlu Türkler tarafınca geliştirilmiştir.
Osmanlı minyatürleri ise, III.Ahmed vaktine yani Lale evresine kadar İran ve Selçuklu biçiminde devam etmiştir. Osmanlılar birinci periyotlarda daha fazlaca tezhibe, hüsnühatta ve tezyini nakşa ehemmiyet vererek, insan suretleri yapmaktan kaçınmışlardır.
Osmanlılarda fotoğrafın ve minyatürün gelişmesi İstanbul’un fethinden daha sonra gerçekleşmiştir.İstanbulun fethinden daha sonra bütün hoş sanat alanlarında olduğu üzere , minyatür sanatı da Fatih Sultan Mehmet’in himayesi altında gelişmeye imkân bulmuştur. Fatih, sarayında bir nakışhane kurulmuş ve başına Özbek asıllı Baba Nakkaş getirilmiştir.
Periyodun minyatürlerinin her birinin estetik değerinin yanında, tarihi doküman özelliklerine sahip olduklarıda bilinmektedir. Bu minyatürler mevzularına bakılırsa; Şenlikler ve at meydanı, elçi kabulleri, padişah alayları, savaş sahneleri, ordu tasvirleri, av sahneleri, cülus merasimleri, kent tasvirleri, cenaze tasvirleri vb. üzere başlıklar altında sıralanabilir.
1750 daha sonrası Osmanlı minyatürü daha epey kıyafet albümleri ve padişah portreleriyle sürmüştür. Kıyafet albümleri giysi kuşam, duruş, oturuş, yürüme nizamı ve biçimsel imgesi ile minyatürler değerli kaynaklardır.
Türk İslam minyatürleri, çoklukla şematik ve bilimsel maksatlarla yapılmış olmakla bir arada içlerinde sanat yapıtı sayılabilecek hoşlukta olanlarıda bulunmaktadır. Bu bilim kısımları içinde coğrafya, topografya, astronomi, mekanik, tıp, insan ve hayvan anatomisi, zooloji, botanik, astroloji vb bilim kısımları bulunur.
Türkler bilhassa coğrafya ve topografya konusunda fazlaca enteresan minyatürler yapmışlardır. Bu alanda en değerli örnek Piri Reis ‘tir. Onun ünlü Amerika ve Dünya haritası haricinde Kitab-ı Bahriye isimli yapıtında çeşitli kent ve limanların yalnız haritadaki yerleri gösterilmekle kalmamış binalarında fotoğrafları minyatür biçiminde nakşedilmiştir.
ondan sonrasında kitapları süslemek için yapılan resimlerede bu isim verilmiştir. Bir kitap sanatı olan bu fotoğraflarda minyatür ismi ile tanınmıştır. Minyatürü özetlemek gerekirse bir şahıs yahut eşyayı renkleri ile tanım eden derinliksiz sayfa tezyini olarak tanım edebiliriz.
İslam sanatında minyatüre ”tasvir” minyatür sanatçısınada ”musavvir” yahut ”nakkaş” ismi verilmiştir. Metni açıklamak emeliyle kitap sayfalarına yahut bir albüm ortasında toplanmak için tek yaprak halinde sulu boya ve altın gümüş yaldızla yapılan minyatürler ışık ve gölge oyunlarıyla derinlik duygusu kazandırılmamış küçük boyutlu fotoğraflardır.
Minyatür , öykü, şiir ve tarihin adeta canlı bir çevirisidir. Bir minyatüre bakıldığında o yapıtı ortaya koyan sanatkarın ortasında yetiştiği cemiyetin hayat ideolojisini, ahlak nizamını, örf ve adetlerini o bölüm beşerinin giyiniş üslubunu, tarihi olayları görmek mümkündür.
TÜRKLER ve MİNYATÜR SANATI
İslamiyettilk evvel Orta Asya’da Uygurların üstün bir düzeye çıkardıkları fotoğraf ve minyatür sanatı İslamiyetten daha sonrada çeşitli yollarla Anadoluya giriş yapmıştır.
İran, Mezopotamya ve Anadoluda 11. Yüzyılın ikinci yarısında 1258 Moğol İstilasına kadar İslam dünyasının hakimi Selçuklu Türkleriydi. Bağdat ta birinci İslam minyatür mektebini Selçuklu Türkleri açmıştır. Selçuklu ekolü formunda tabir edebileceğimiz bu mektebin minyatürleri Selçuklu sultan ve buyruklarının kâtip ve nakkaşları olan Uygurlu Türkler tarafınca geliştirilmiştir.
Osmanlı minyatürleri ise, III.Ahmed vaktine yani Lale evresine kadar İran ve Selçuklu biçiminde devam etmiştir. Osmanlılar birinci periyotlarda daha fazlaca tezhibe, hüsnühatta ve tezyini nakşa ehemmiyet vererek, insan suretleri yapmaktan kaçınmışlardır.
Osmanlılarda fotoğrafın ve minyatürün gelişmesi İstanbul’un fethinden daha sonra gerçekleşmiştir.İstanbulun fethinden daha sonra bütün hoş sanat alanlarında olduğu üzere , minyatür sanatı da Fatih Sultan Mehmet’in himayesi altında gelişmeye imkân bulmuştur. Fatih, sarayında bir nakışhane kurulmuş ve başına Özbek asıllı Baba Nakkaş getirilmiştir.
Periyodun minyatürlerinin her birinin estetik değerinin yanında, tarihi doküman özelliklerine sahip olduklarıda bilinmektedir. Bu minyatürler mevzularına bakılırsa; Şenlikler ve at meydanı, elçi kabulleri, padişah alayları, savaş sahneleri, ordu tasvirleri, av sahneleri, cülus merasimleri, kent tasvirleri, cenaze tasvirleri vb. üzere başlıklar altında sıralanabilir.
1750 daha sonrası Osmanlı minyatürü daha epey kıyafet albümleri ve padişah portreleriyle sürmüştür. Kıyafet albümleri giysi kuşam, duruş, oturuş, yürüme nizamı ve biçimsel imgesi ile minyatürler değerli kaynaklardır.
Türk İslam minyatürleri, çoklukla şematik ve bilimsel maksatlarla yapılmış olmakla bir arada içlerinde sanat yapıtı sayılabilecek hoşlukta olanlarıda bulunmaktadır. Bu bilim kısımları içinde coğrafya, topografya, astronomi, mekanik, tıp, insan ve hayvan anatomisi, zooloji, botanik, astroloji vb bilim kısımları bulunur.
Türkler bilhassa coğrafya ve topografya konusunda fazlaca enteresan minyatürler yapmışlardır. Bu alanda en değerli örnek Piri Reis ‘tir. Onun ünlü Amerika ve Dünya haritası haricinde Kitab-ı Bahriye isimli yapıtında çeşitli kent ve limanların yalnız haritadaki yerleri gösterilmekle kalmamış binalarında fotoğrafları minyatür biçiminde nakşedilmiştir.