Mevlüt Büyükhelvacıgil: Şirketimize nepotizmi hiç sokmadık

Forexhaft

New member
DOĞAN SELÇUK ÖZTÜRK

• Mevlüt Beyefendi, Büyükhelvacıgil ve Zade isimlerinin kıssasıyla başlayalım mı?


Soyadı Kanunu çıktığında kayıtlar için gelen memurlar, Osmanlı’yı çağrıştıran soyadlarını kaydetmek istememişler. Biz de bu biçimde Konya’da Helvacızadeler olarak tanınırmışız. O tarihte Konya’da sekiz helvacı aile varmış. Hepsini çağıran memurlar kaç kilo ürettiklerini sormuşlar tek tek. Dedem günde 800 kilo helva üretiyormuş. Demişler ki “Senin ölçünün fazlaca büyük, senin soyadın Büyükhelvacıgil olsun.” Başkalarına de Helvacı, Helvacılar, Helvacıoğulları üzere soyadları vermişler. Babam ve amcam demişler ki, “Madem soyadımız Büyükhelvacıgil oldu, Helvacızade’yi ticarethane unvanı yapalım.”

Yağ fabrikası kuracağımız vakit da marka ismi arıyorduk. Konuşmalarımızı dinleyen annem “Zade khalbukinıza ismi, ailemizin ismi” dedi. Annem bizim şirkette markanın isim annesidir. Annemin ismini koyduğu Zade Yağ ile şu anda 100 ülkeye ihracat yapıyoruz.

“GÖZDEN GEÇİRİLEN DEĞİL GÖZDEN GEÇİREN BİZ OLMALIYIZ”

• İş ömrünüzün başında unutamadığınız bir anınız var mı?


Şirketimizin helvacılıkla başlayan 135 yıllık bir tarihçesi var. Helva, şeker, lokum, reçel imalatı yaptık. Babam bize işi fazlaca küçük yaşta öğretti. İmalat işimiz devam ederken P&G, Unilever, Ülker kümesi üzere büyük kümelerin İç Anadolu ve Türkiye geneli satış dağıtımlarını yapıyorduk.

Distribütörlük yaptığımız o periyotta, bir gün büyük bir kurumun satış mümessili bana gelmişti. Her vakit verdiğimiz üzere çek tarihini 2 gün uzun yazmıştım. Bana “Mevlüt Beyefendi, sizden çek tarihini 2 gün uzun alıyorum, sizinle çalışmayı gözden geçireceğiz” dedi. Kaç yıldır bu firmada çalıştığını sordum. “4,5 yıl oldu” dedi. “Biz sizin şirketinizle 35 yıldır çalışıyoruz, siz bu 35 yılı 4,5 yıllık emeğinizle nasıl gözden geçireceksiniz?” dedim. ondan sonrasında kendisini gönderdim. Biraz daha sonra o kümenin bölge müdürü beni aradı, hatta otomobile atlayıp Ankara’dan Konya’ya geldi, özür diledi, lakin bu kelam bana epey ağır gelmişti. O günden daha sonra daima uykularım kaçtı. Demek ki 35 yıl bir markaya hizmet edeceksiniz, ancak bir gün birisi gelip sizinle çalışmamızı gözden geçireceğiz diyecek dedim. Bir gece yarısı saat 3’te aile fertlerini kaldırıp konuşmak istediğimi söylemiş oldum. Çok dolmuştum, sabahı bekleyemezdim. Gözden geçirilen değil, gözden geçiren biz olmalıyız dedim. Mevzuyu aile meclisinde konuşarak, ağabeyim Tahir Beyefendi ile bir arada, endüstriye girmeye karar verdik.

“KIYAFETLERİMİZE UYMUYORDU”

• daha sonrası nasıl gelişti?


O karardan daha sonra Ankara’nın yolunu tuttum, gerçek Devlet Planlama Teşkilatına. Fabrika kurmak istiyorum dedim. Çok da gencim, 25-26 yaşındayım. Bana üç teklifte bulundular: Plastik masa ve sandalye, soya yağı ve krom manyezit.

Plastik masa ve sandalye bu biçimdea kadar hiç görmemiştim. 86-87 yılı. Kilolu beşerler oturursa kırılır diye düşündüm. Bir sıhhat iletisi da yoktu. Kimyasal bir eserdi. Fizibilite bile yapmadan onu eledim. Krom manyezit maden işiydi. Dağda taşta dolaşacaksınız. Biz gömlek kravatla işe gelen adamlarız, dağda taşta ne yapacağız dedim. Bu işi de o denli eledim. Kıyafetlerimize uymuyordu. (Gülüyor)

O devirde taban fiyatın düşük olmasını başıma fazlaca takıyordum. Toplumsal adalet ve toplumsal sorumluluk anlayışımız niçiniyle dar gelirli beşerler için sağlıklı ve kaliteli bitkisel sıvı yağ üretme fikri cazip geldi. 88 yılında DPT’den onaylandı evraklarım. 89’da temel attık ve 91’de üretime başladık. Olağan fabrika kurulurken yalnızca soya yağıyla kurulmadı. Ayçiçek yağı, mısır yağı, zeytinyağı üzere 30 çeşit yağ üretimi yaptık.

• İlaca geçişiniz nasıl oldu?

Kalp ve damar cerrahı Prof. Dr. Bingür Sönmez aile dostumuzdur. Bir gün beni çağırıp “Mevlüt, kalp hastaları için keten tohumu, nar çekirdeği, üzüm çekirdeği yağı üretsene” dedi. Bingür Hoca’dan mevzuyu çalışmak için biraz vakit istedim. O yıl yazın kızım Sıdıka ile Cambridge’e lisan okuluna gittik. Orada bir markette bulduğum yağları numune olarak alıp etüt ettim. Döndükten daha sonra da soğuk pres yağların üretimi ile ilgili makine dizaynlarında bulundum. Bunun üzerine tohumları denedik ve eserleri ürettik.

sonrasındasında Kanser Hastalarına Yardım Derneği’nin bir aktifliği için Kıbrıs’a gitmiştik. Eserlerden dernek lideri Raziye Abla’ya da ikram götürmüştüm. Kendisi duygulanıp bu ilaçlara muhtaçlıkları olduğunu söyleyince bu tohumların kesinlikle ilaca dönüşmesi gerektiğine inancım bir kat daha arttı. O gün atlayıp Kıbrıs’tan Ankara’ya geldim ve İlaç Eczacılık Genel Müdürüyle görüştüm. Kendisi bunların üretimine dair bir yönetmelik olmadığını, Türkiye’de üreticilerin de olması gerektiğini, yoksa ülkenin ithal mamüllerin hakimiyeti altına girebileceğini söylemiş oldu. “Öyle mi, ben de üretmeye karar veriyorum, bugün burada” dedim. Bingür Hoca’nın istikamet göstermesi ve Raziye Abla’nın gözyaşları ortasında eserlerimize teşekkür etmesiyle bir yola çıkmış olduk.

“MAKİNE BANA BAKIYOR BEN MAKİNEYE”

• Teknolojiyle aranız nasıl? Yeniliklere açık mısınız?


Besin toptancılığı yaptığımız devirde, Mecidiyeköy’de bir dükkânda “OKI Faks geldi” yazısını görür görmez içeri girdim. Neymiş bu gelen dedim. Ne işe yaradığını anlattılar. Distribütörlüğünü yaptığımız firmaların fiyat değişiklikleri PTT ile bir haftada elimize ulaşıyordu, meblağları çabucak değiştiremeyince ziyan ediyorduk. Almaya karar verdim. Kucaklayıp Konya’ya geldim. Makineyi kurdum. Makine bana bakıyor, ben makineye bakıyorum. Tek tek mal aldığımız yerleri arayıp “Bize OKI Faks geldi, size de geldi mi?” diye sordum. Soruyorum ki faksı kullanabileyim. Onlar da vakit içinde aldılar da işlerimiz hızlandı.

1983’te gümrük vergilerinin yüksek olduğu bir periyotta birinci bilgisayarımızı aldım. Babam dedi ki “10 kişi çalışıyor dükkânda 8 milyara bilgisayar aldın -ki bu biçimde Doğan taksi 2,5 milyardı düşünün- gerek var mıydı bu kadar para vermeye?” İşimizi kolaylaştıracak baba, dedim. O devir babam hacca gitti. Biz hala bilgisayarı çalıştıramamıştık, uğraşıyorduk. Babam bana mektup yazmış, mektup otobüsle geldi Medine’den, herkese selam yazmış, altına da “Mevlüt, inşallah aldığın o bilgisayarı çalıştırabiliyorsundur” demiş. Çalışmıyorsa gelince seninle görüşeceğiz diyordu yani (Gülüyor.) daha sonra bilgisayarı çalıştırdık, hayli yararı oldu.

• X, Y ve Z Jenerasyonunu Anlamak kitabınız yeni çıktı. Sizin iş hayatında üst ve alt neslinizle münasebetleriniz nasıl gelişti?

Babam 2. kuşak. Ben ve ağabeyim aile şirketimizin 3. kuşağıyız. 4. kuşak şu an imza yetkili ve işin başında. 5. kuşak de okula gidiyor. Yani 4 jenerasyonu bir ortada yaşayan bir aile şirketiyiz.

çabucak hemen 15 yaşındaydım, ağabeyim 18 yaşına girmişti. Babam mal almaya kimi vakit İzmir’e gidiyordu. bu biçimde dükkân yalnız kalıyor, bir yere çek vermek gerekiyor, çeklerin gününde verilmesi lazım. Dedi ki “Çocuklar ben size imza yetkisi vereceğim. Ben yokken çeki imzalayın verin.” Noterin tüm itirazına karşın onu ikna edip bana 15 yaşında imza yetkisi verdi babam. Demek ki ona o itimadı verebilmişim. bu biçimde da sorumluluğu daha fazla hissettim. Evvelce mal alırken “2 kamyon gönder, 3 kamyon gönder” diyordum, imza atmaya başlayınca “Aman bir kamyon gönder” demeye başladım. (Gülüyor)

Şirketimize nepotizmi hiç sokmadık. Kimyacı kızım bizde staj yaptı. Bir ay servisle gidip geldi. Otomobille gdolayıp getirmeyi uygun bulmadım. Oğlum da evvel fabrikaya iş müracaatında bulundu. Eğitiminiz uygun değil, burası teknik, siz pazarlamaya gidin demişler. daha sonra şirket tarafında taban fiyatla çalışmaya başladı.

Babam benim önümü hayli açmıştı ve özgür bir biçimde çalışabilmiştim. Ben de oğlum için birebirini yapmaya çalışıyorum. Keyif alıyorum gençlerin muvaffakiyetlerini seyrederken, bu ülkenin gençleri bu ülkeye refah getirecekler. Onlara güvenmemiz gerek.

TAŞLAŞMIŞ NAR YAĞINI MAKİNELERDEN KAZIDIK

• Eser geliştirmede başarısız olduğunuz bir müddetç oldu mu?


Nar çekirdeği yağı dünyada hiç rafine edilmemişti. Yapmak istedik. Lakin literatürü bile yoktu. Nasıl rafine edeceksiniz, kaç saat rafine edeceksiniz, bilmiyoruz. Bir sürü teknik basamakları var. Fabrikada çalışmaya başladık. Peroksit oranını düşürmek için bir 15 dakika, bir 15 dakika daha derken reaktörümüzün ortasında nar yağları taşlaşıverdi. Makinelerimizi neredeyse üç ay hiç kullanamadık. Beton kırıcılarla taşlaşmış nar yağını makinelerden kazıdık. Tesis üç ay durduğu için canımız hayli yandı. Lakin sonuçta literatürü çıkardık, nar yağı rafinasyonu nasıl yapılır, hangi sıcaklıkta yapılır artık biliyoruz.

GETİR BAKAYIM KUTUYU

Zade Vital’in çalışmalarını yapan ajansa gitmiştim. Stajyer bir arkadaşımız vardı, ismi Eda. Gidip geldikçe elindeki bir kutuyu gösteriyordu bana. Bir kutu tasarımı yapmış kızımız. bu biçimde açılıyor, bu biçimde kapanıyor. (Kutuyu gösteriyor) İçine de küçük cam şişeler konacak bir tasarım.

Lakin kutunun kapanmasını sağlayamamış. Yöneticileri demişler ki “Bunu her geldiğinde Mevlüt Bey’e artık gösterme, bak kapatamıyoruz.” O gün gittiğimde sakinliğini fark edince sordum, o da durumu anlattı. “Getir bakayım kutuyu” dedim. Aldım kutuyu, bizim 40 yıllık bir matbaa ustamız var, ona götürdüm. Bir hafta müsaade istedi. Bir hafta daha sonra beni çağırıp kapanmış kutuyu gösterdi. Ustamız iki tarafa mıknatıs yerleştirerek tahlili bulmuş. O stajyer kızımızın heyecanını o gün görmenizi isterdim. Hayalinin peşinden gittik ve o kutuyu üretime sunduk. daha sonra o kutu 2 yıl üst üste ambalaj ve yenilikçi eser mükafatı aldı.
 
Üst