celikci
Active member
Hindistan’da ayaklanmanın birinci yılı: Hengameli kastlar birlikte direniyor
Uzun bir müddetdir Hindistan’da yüz milyonlarca çiftçinin protesto şovlarına tanıklık ediyoruz. Ülkede milyonlarca köylü bir yılı aşkın müddettir, sağcı Narendra Modi hükümetinin neoliberal tarım ‘reformlarına’ karşı çıkıyor.
Ekonomik ‘serbestleşme’ ile tarımda sermayenin tesirini güçlendirecek üç husus geçtiğimiz yılın Eylül ayında yürürlüğe girdi. İki yüzü aşkın çiftçi örgütü de o gün bugündür kanunların geri çekilmesi talep ediyor. Bu mühlet içerisinde düzenledikleri mitinglerle, kapattıkları yollarla, verdikleri kayıplarla gündemimize gelen Hindistanlı çiftçiler hem ülkenin birebir vakitte dünyanın pek alışık olmadığı biçimde bir tarih yazıyor.
Biz de neoliberalizm ve emperyalizm üzerine çalışmalarıyla tanınan marksist ekonomist Prof. Prabhat Patnaik ile hem Hindistan’daki çiftçi gayretinin köklerini, hem aktüel durumunu tıpkı vakitte neoliberal ıslahatların ülkeye ve dünyaya tesirlerini konuştuk.
NEOFAŞİZMİN NEOLİBERALİZMLE İTTİFAKI
Kelama bugün Hindistan gündemindeki kriz ile başlayalım Narendra Modi hükümeti bir süre evvel neoliberal ıslahatları yürürlüğe koydu, bunlardan bir tanesi de tarım alanında yapılacak değişiklikleri içeriyordu. Tarım ‘reformunun’ akabinde Hindistanlı çiftçilerin devasa seferberliğine tanıklık ettik ve artık seferberliğin üzerinden bir yıl geçti. Size sorum niye geçtiğimiz yıl Hindistan’da karşılaştığımız çiftçi aksiyonları geniş iştirakli ve uzun soluklu olduğu? Bunun Hindistan ve dünya için manası nedir?
Modi hükümetinin iktidara gelişi, neoliberalizm ile neofaşizmin bir ittifakının kararı. Neoliberalizmin bu ittifaka gereksinimi var zira yüksek Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) büyümesi ile her insanın daha yeterli bir yere getireceğine dair destek, sürüncemeli bir kriz içerisinde yutularak eski cazibesini yitirdi. Bu durumda neofaşizm de telaffuzda bir değişiklik getiriyor: ‘Ötekiye’ nefret (bu örnekte Müslüman azınlık), insanları şiddetli bir acıya sürükleyen neoliberal rejime karşı duyulan öfkenin yerini alıyor, acıyı ‘hafifçeletiyor’. Şaşırtan olmayacak biçimde Hindistan’daki neofaşist parti büyük şirketlerin sağladığı fonların içerisinde yüzüyor ve karşılığında büyük şirketlerden yana olan neoliberal gündemi sadakatle yerine getiriyor.
Lokal monopoller ve memleketler arası tarım bölümünün çiftçilerin hakkına el uzatmasının üstü kapalı bir biçimde söylenişi olarak okunabilecek ‘tarımsal reformlar’ işte bu neoliberal gündemin bir modülüdür. Dirijist rejim daha evvel bu biçimdesi bir yaklaşıma karşı köylüyü korumuş ve sömürgecilik zıddı gayret devrinde verilen kelamları tutarak devlet yardımları ve fiyat takviyesi de dahil olmak üzere çeşitli yollarla desteklemiştir. Her ne kadar neoliberal rejim piyasa için üretilen eserlere fiyat takviyesini kaldırmış ve son 25 yıl içerisinde 4 yüz bin çiftçinin intiharına sebep olmuş olsa da tahıllar için fiyat dayanağı bir biçimde devam etmişti, Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) emperyalist baskısına rağmen! Aslında DTÖ görüşmelerinin Doha etabı, daha öncedenki Hindistan hükümetlerinin, sahip oldukları neoliberalist görüşe karşın taviz vermeye cüret edemedikleri için durduruldu. Emperyalizm, Hindistan’ın metropolden yiyecek ithal etmesini ve kıta büyüklüğündeki kara kesimini, talep edilen eserleri yetiştirmek için kullanımını istiyor; fakat Hindistan için bu köylüleri piyasa fiyatlarındaki dalgalanmaların insafına bırakma manasına geliyor. Köylüler borç batağına saplanıp, endüstriyel tarımın uşağı haline geliyor ve devlet kamu tahıl dağıtım sistemini kesimlere ayırıyor.
MÜSLÜMAN VE HİNDU KÖYLÜLER BİR ORTADA
Modi hükümeti, son vakit içinderda yürürlüğe giren tarım maddeleri aracılığıyla, tahıllar için fiyat takviyesini geri çekti ve ‘sözleşmeli çiftçiliği’ kolaylaştırdı. Modi hükümetine bu hamaseti 2019 yılında bir daha iktidar koltuğuna oturması verdi, ayrıyeten pandemi kisvesi altında kelam konusu adımı atmaya cüret edebildi. Köylü ayaklanması (ben ‘çiftçi’ yerine eski adap ‘köylü’ demeye alışkınım) işte bu maddelere karşı; köylüler yalnızca kendi çıkarları için değil, hem de ülkenin besin güvenliği ve ‘gıda emperyalizminden’ kurtuluş için de savaşıyor.
Hareketleri tarihidir: Bayanların bu gayrette eşi gibisi görülmemiş bir biçimde yer aldığını gördük; Müslüman ve Hindu köylülerin birlikte yer aldığını gördük ve köylülerle gündelikçilerin bir ortaya geldiğini gördük -ki az rastlanılan bir durumdur. Neoliberalizmin özüne karşı cephe alınmıştır. Aslında bu yeryüzünün rastgele bir yerindeki neoliberal-neofaşist ittifaka karşı dünyadaki en büyük meydan okumadır. Çabanın kararı Hindistan’daki demokrasinin geleceğini belirleyeceği üzere öbür her yerde de tesiri olacaktır.
‘TALEPLERİN TEMEL OLUŞU KÖYLÜLERİN BİRLİĞİNİ SAĞLADI’
Hindistanlı çiftçilerin çabasına dair bir başka ilgi cazibeli gerçek ise çeşitli çiftçi örgütlerine rastlıyor oluşumuz. Anladığım kadarıyla bu örgütlerin hepsi birebir siyasi çizgiyi paylaşmıyor. bu biçimde farklı örgütleri bir ortaya getiren sosyo-ekonomik art plan nedir?
Köylü uğraşının bir başka dikkat cazibeli tarafı tam olarak budur. Hareket, makul bir siyasi görüşü paylaşmayan bir köylü örgütler konseyi tarafınca yönetiliyor. Buna karşın Hindistan Anayasası’nda kutsal bir yeri olan demokrasi, laiklik, haklara hürmet ve eşitlikçi toplum üzere pahaları paylaşıyorlar. Köylü hareketi, siyasi partilerin kendilerine sunduğu dayanağı memnuniyetle karşılarken, siyasi partilerin platformunu kullanımına mahzur oldu. Sol, büyük ölçüde hareketin modülüdür lakin yalnızca kimi köylü örgütleri vasıtasıyla, siyasi partiler olarak değil.
Kararlar şimdiye dek önde gelen köylü örgütleri içinde rastgele önemli görüş ayrılıkları olmaksızın birlik içerisinde andı, hükümetin kendi çıkarı için kullanmaya can atacağı kışkırtmalara mahal verilmedi. bu biçimdesi bir birliğin varlığını sürdürebilmesindeki niçinlerden biri de tek bir maksada, yani üç yasanın geri çekilmesine odaklanılması oldu. Hükümet ise neoliberal-neofaşist karakterine uygun bir biçimde bu talebi reddetmekte ısrarcı.
Öteki bir deyişle, çaba o kadar temel ve sıradan bir mevzuya yaslanmıştır ki bu yüzden köylü örgütleri içindeki siyasi farklılıkların kapsamı su yüzüne çıkmamıştır.
KÖYLÜLERİN EK ÇELİŞKİSİ TEKELLERE KARŞI
Köylülerin sosyo-ekonomik art planları farklıdır. Solda konumlanan bizler, köylülüğün farklı kesitleri içinde hudutlar çizmeye alışığız. örneğin varlıklı köylüler, orta köylüler ve fakir köylüler, vesaire… Bu Lenin’e kadar uzatılır ve Mao tarafınca ileri taşınır. Lakin bu bireyler köylülüğü ele alırken toprak sahipleri ile çelişkileri bağlamı üzerinden kelam ediyordu. Bu çelişki devam ediyor etmesine lakin artık köylülük ile tekelci yerli ve yabancı sermaye içinde öne çıkan bir ‘ek’ çelişki var. Bu çelişki o kadar ezici ve iki taraf içinde mahşeri bir ‘eşitsizliğe’ sahip ki, kıyaslama yapıldığında köylülük ‘arasındaki’ farklılıklar kıymetsiz hale geliyor. Köylülerin ajitasyonunu yaptığı konularda köylülük ‘arasındaki’ farklılıklar da yersizleşiyor.
birebir vakitte tarihi olarak bu bölgedeki köylülüğün içerisinde her vakit birtakım eşitlikçi gelenekler besbelli olmuştur. Sihizim üzere dinlerde hiç kimsenin dışlanmadan birliktece yemek yediği ‘langar‘ ismi verilen yapı üzere.
HENGAMELİ KASTLAR BİR ORTADA
Hindistan personel sınıfı tarihi bize bir fazlaca çiftçi hareketi sunuyor. Bize bugün karşımıza çıkan hareketin köklerine dair neler söyleyebilirsiniz? Hindistanlı çiftçilerin ekonomik yapısı tarih boyunca nasıl şekillendi?
Hindistan’daki köylü uğraşlarının tarihi gereğince araştırılmamıştır, bu kısmen birleşik çabaların olmamasından kaynaklanıyor. Hatta tıpkı anda meydana gelen gayretler bile koordine edilemeyen bir dizi ‘yerel’ çaba halini aldılar. Kısmen de ender bir biçimde sıradan köylü uğraşlarına rastlamamızdan dolayı; çeşitli dini kıyafete büründüler. Marksist araştırmalar bu dini uğraşların özünde köylü uğraşı olduğunu göstermiştir ve dini maskeyi kaldırdığımız vakit güçlü bir tarihi gün yüzüne çıkartabiliyoruz. Örnek vermek gerekirse Babür İmparatorluğu’nun çöküşü haddinden çok devlet hasılatının verdiği sorunla birlikte ortaya çıkan bir dizi köylü isyanıyla gerçekleşmiştir. Lakin dışarıdan bakarsanız bu isyanların mezhepsel ayaklanmalardan ibaret olduğunu bakılırsaceksinizdir.
Yapısal meseleyle başa çıkmanın en kolay yolu tarımda yalnızca üç sınıfın olduğunu düşünmektir: Toprak sahipleri (ağaları), köylüler ve gündelikçiler. Toprak ağaları toprakların sahibidir lakin ne kendi emeğini ne de ailelerinin emeğini tarıma dahil etmezler; köylüler de toprağa sahiptir lakin ağaların bilakis kendi emeklerini ve ailelerinin emeklerini tarıma dahil ederler. Gündelikçilerin ise fazlaca az toprağı vardır ve genelde öbürleri için çalışırlar. Neoliberalizm tarafınca uygulanan ve tarımı kâr edilemeyen bir alan haline getiren baskı, birden fazla toprak sahiplerinden oluşan daha varlıklı kesitlerin tarımdan çeşitli iş kollarına dönüşmesine niye oldu. Bu niçinle bugün yürütülen kampanya, gündelikçilerin takviyesi ile köylüler tarafınca yürütülüyor.
Maddi çıkarlarında çelişkilerin olması ötürüsıyla köylülerin ve gündelikçilerin bir ortaya gelişi eşine az rastlanır bir durum; iki küme bununla birlikte farklı ve hasım kastlara mensuptur. Köylüler genelde ‘jat‘ topluluğundandır ki bunların içinde Sih ‘jatlar‘ ve Hindu ‘jatlar‘ bulunur. Gündelikçiler ise ‘dalit‘ kastındandır ve ‘dalitlerin‘ -en azından köylü hareketinin en kuvvetli olduğu Delhi’yi saran bölgelerde- tarihi olarak toprak sahibi bulunmasına müsaade yoktur. Lakin bugün karşımıza çıkan hareket, köylüleri ve gündelikçileri bir ortaya getirerek yeni bir çığır açmıştır: Klasik olarak toplumsal ve ekonomik alanda hengameli oldukları için bunun olağanüstü bir manası vardır.
‘NEOLİBERALİZMİN ÖZÜ HAKLARA SALDIRMAKTIR’
Dünya genelinde çalışanların ve çiftçilerin haklarına yönelik son devirde şiddetlenen bir neoliberal taarruza tanıklık ediyor oluşumuz tesadüf olmasa gerek. Bu akınlarla alakalı bir biçimde Covid-19 pandemisinin Hindistan’daki işçi kitleler için nasıl bir tesiri olduğunu söyleyebilirsiniz?
Neoliberalizm altında taarruzun bir tesadüften ibaret olması bir tarafa, neoliberalizmin tüm emeli esasen bu biçimdesi ataklara niye olmaktır. Neoliberalizm, ülke hudutlarını aşarak nispeten sınırsız meta ve sermaye akışını, bilhassa de finans akışını zarurî kılar. Bu, devlet bir ‘ulus devlet’ olarak kalırken finans kapitalin globalleşmesini sağlar, devleti finansın taleplerini kabul etmeye razı olur. Aksi takdirde kelam konusu ülkenin kıyılarını terk ederek burada bir finansal krize yol açar.
Bu niçinle tüm ulus devletler sermayenin nazına ve kaprislerine secde eder. Sermaye üstündeki tüm kısıtlamaların kaldırılması, hem de, ilkel sermaye birikimi -başka bir deyişle sermayenin ufak üretime el uzatma olanağının- üstündeki tüm kısıtlamaların kaldırılmasını da mecburî kılar. Tıpkı halde sermaye, emekçileri daha da sıkıştırarak inhisar kârı elde eder, bunun için bir daha emeğin tüm hak kırıntılarının da ortadan kaldırılması gerekir. Bunun kararında neoliberalizmin özü, emekçi ve köylü haklarına saldırmak, tekelci sermayenin ve bu sermayeden elde edilen muhteşem kârların yayılışını kolaylaştırmaktır.
Neoliberalizmin bir öteki ana özelliği de, eserler ve hizmetler kısmen özgür bir biçimde sonları aşıp sirkülasyona girdiğinden, ithalattan kaynaklanan rekabete dayanabilmek için her ülke üzerinde teknolojik-yapısal bir değişim baskısı oluşturmasıdır. bu biçimdesi bir değişim tipik olarak emek tasarrufu eğiliminde olduğu için, yüksek GSYİH büyüme oranlarına bile cılız iş alanı açma oranları eşlik eder, hatta işgücü kaynaklarının doğal oranının da altındadır -ki bu da ilkel sermaye birikimi tarafınca yerinden edilen köylülerin, bir bütün olarak çalışan nüfusun kişi başına hasılatını azaltarak yedek emek ordusunu taşırdığı manasına gelir.
İşte Hindistan’ın mutlak yoksulluğunu arttıran tam da budur. Hindistan’da tanıtılan neoliberal ıslahatlar 1991 yılında başladı. Kırsal nüfusun kişi başı günlük 2.200 kaloriden daha azına ulaşım oranı kıymetli bir artış göstererek 1993-4’te yüzde 58’den 2011-12’de yüzde 68’e yükseldi. Bu kalori oranı, yani 2.200, kırsal yoksulluk için resmi kriterdir. Kriterin 2.100 kalori olduğu kentsel Hindistan’da da bu oran yüzde 57’den yüzde 65’e çıktı. Yani pandemidilk evvel bile her şey pek kötüleşmişti.
‘PANDEMİDEN daha sonra EKONOMİK TOPARLANMA MEYYİT DOĞUMDUR’
bu biçimdelikle pandemidilk evvel bile yoksulluğun boyutunda bir artış vardı. Pandemi ve buna bağlı olarak kapanma uygulaması mevcut durumu daha da kötüleştirdi. 2019-20 devrine kıyasla 2020-21’de GSYİH yüzde 7.3 düşerken, bilhassa ‘kayıt dışı’ bölümdeki GSYİH gerilemesi istihdamdaki düşüş epeyce daha sert kıldı. Hindistan hükümeti, GSYİH’nin yüzde 2’sinden bile daha azına tekabül eden dünyadaki en küçük ölçekli yardım paketlerinden birine sahipti. Binlerce göçmen personelin, hasılattan ve kentlerde ikamet etmekten mahrum kaldıkları için köylerinden yüzlerce kilometre yolu kuvvetlikle kat ettiği fotoğrafları, artık tüm dünya yinea gerek kalmayacak biçimde yeterli biliniyor.
Bunun manası, alınan besin ölçüsünde zorlayıcı ek kısıtlamalar ve borçlanmadaki ek atıştır. Bu yüzden pandemiden daha sonra ekonomik güzelleşme bile meyyit doğar. Beşerler, olağan hareketliliğin bir daha başlaması niçiniyle bir ölçü gelir elde ettikleri vakit, bunun bir kısmını borcunu ödemek için kullanırlar. Bu, Keynesyen çarpanın pahasını düşürür ve statüko öncesine dönüşü pürüzler. Hükümetin neo-liberalizme olan inancının bir belirtisi olan mali kemer sıkma siyasetlerine sıkı sıkıya bağlılığı, ülkedeki işçilerin işlerini son derece zorlaştırıyor. Onları ayakta tutan tek şey, kâfi ölçüde tahılın ülke ortasında mevcudiyetidir ve şayet çiftlik maddeleri yürürlüğe girerse, gelecekte bu bile ortadan kalkacaktır.
‘DEVRİMİN ULUSAL DÜZEYDE ÖRGÜTLENMESİ GEREKİR’
Son sorum global neoliberalizmin bugününe dair. Sizin de özetlemek gerekirse bahsetmiş olduğuniz üzere yaklaşık son otuz yıldır işçi kitlelerin istikrarlı bir biçimde haklarını kaybedişine tanıklık ediyoruz. Zıt orantılı bir biçimde gezegenin sahip olduğu zenginliğin her gün daha küçük bir azınlığın elinde olduğunu görüyoruz. Sizce bulunduğumuz devir kapitalizmin artık kaçıncı düzeyine tekabül ediyor ve ezilenler için patlama anı nasıl gerçekleşebilir?
Kapitalizmin son etabı, her şeydilk evvel finans dahil olmak üzere sermayenin uluslararasılaştığı ve devletlerin ulus-devletler olarak kalmaya devam ettiği etaptır. Tüm emekçi ve köylü uğraşları ulusal olarak örgütlenmiştir ve en âlâ ihtimalle ulus-devletin tabiatını değiştirebilirler; lakin bir ‘dünya devleti’ ya da bir ‘dünya emekçi ve köylü hareketi’ olmadığına bakılırsa dünya çapında bir ihtilal gündemde değildir. Gerçekçi olmak gerekirse sermaye nizamına karşı ihtilalin ulusal düzeyde örgütlenmesi gerekecektir. Fakat neoliberal-neofaşist devleti devirmeyi başaran ülke, kendisini global sermaye hareketlerinden, bilhassa global finans hareketlerinden kopartmak zorunda kalacak, aksi takdirde devletin özerkliği ve hatta işçilerin-köylülerin devleti bir daha ele geçirilemez.
bu biçimdesi bir ihtilal emperyalizmin uçsuz bucaksız zorluklarıyla karşılaşacaktır. Sermayenin (özellikle finansın) kaçışını engellemek için gerekli olan sermaye denetiminin dayatılması, ülke içine akan sermayenin de kurumasına niye olacak ki bu da ticaret açığının finanse edilmesini zorlaştırıp ithalat denetimleri gerektirecektir. Bu tıp denetimler, çalışanlara ve köylülere de ziyan vererek ihtilale verilen dayanağın kaybolması tehdidini yaratırdı. Hindistan üzere büyük bir ülke, fazlaca sayıda alanda ithalatı ikame edecek mallar üretebilme avantajına sahiptir; daha küçük ülkeler öbür ülkelerle mahallî ittifaklar kurmak zorundadır. Lakin emperyalizm, Küba’dan İran’a biroldukca ülkede gördüğümüz üzere, yalnızca ticari yaptırımlar uygulamakla kalmayacak, öbür ülkeleri de bunu yapmaya zorlayacaktır.
‘ULUSLARARASI DAYANIŞMA EKSİKLİĞİ SONA ERMELİ’
bu biçimde bir ihtilalin muvaffakiyete ulaşması için ihtilali destekleyen emekçi ve köylülerin, ihtilal yolundaki zorlukların teorik olarak farkında olmaları gerekir. Ayrıyeten milletlerarası demokratik kamuoyunun, global finans kapitalin hegemonyasını sarsmayı arzulayan rastgele bir ülkede yaşanan ihtilalin yanında olması da bir koşuldur. şüphesiz bu da tüm dünya personel sınıfının teorik farkındalığını gerektiriyor.
Yunanistan’daki krizinin dikkate paha bir tarafı, kreditörler Yunanistan’a ‘bir kilo et’ için baskı kurarken, Avrupa’nın hiç bir yerinde Yunan halkını destekleyen bir emekçi gösterisinin şimdi hiç düzenlenmemesiydi. Memleketler arası dayanışma eksikliği artık sona ermeli ve bunun için neoliberalizmin gerçek global sonuçlarının şuuruna varılmalıdır.
Bir keresinde İspanyol emekçilerin bir buluşmada konuşma fırsatım oldu. Hindistanlı işçilerin de neoliberal globalleşme altında acı çekmekte olduğu ‘sürpriz’ tesiri yarattı; Sermaye üretimi ‘birinci’ dünyadan ‘üçüncü’ dünyaya kaydırdığından, Hindistan üzere ülkelerdeki meslektaşlarının kendi sefaletlerine eşlik eden bir biçimde dört başı mamur oldukları izlenimine kapılmışlardı. Bu külliyen yanlış bir fikirdi, sermayenin globalleşmesi her yerde emekçi sınıfına (ya da işçi kısımlara, öteki bir deyişle çalışanlara ve köylülere) sefalet getirir. Personeller içinde memleketler arası dayanışmanın inşa edilmesi ve muhakkak ülkelerde ihtilallerin muvaffakiyete ulaşması lakin bu biçimde gerçek bir anlayış temelinde olabilir.
ALINTIDIR
Uzun bir müddetdir Hindistan’da yüz milyonlarca çiftçinin protesto şovlarına tanıklık ediyoruz. Ülkede milyonlarca köylü bir yılı aşkın müddettir, sağcı Narendra Modi hükümetinin neoliberal tarım ‘reformlarına’ karşı çıkıyor.
Ekonomik ‘serbestleşme’ ile tarımda sermayenin tesirini güçlendirecek üç husus geçtiğimiz yılın Eylül ayında yürürlüğe girdi. İki yüzü aşkın çiftçi örgütü de o gün bugündür kanunların geri çekilmesi talep ediyor. Bu mühlet içerisinde düzenledikleri mitinglerle, kapattıkları yollarla, verdikleri kayıplarla gündemimize gelen Hindistanlı çiftçiler hem ülkenin birebir vakitte dünyanın pek alışık olmadığı biçimde bir tarih yazıyor.
Biz de neoliberalizm ve emperyalizm üzerine çalışmalarıyla tanınan marksist ekonomist Prof. Prabhat Patnaik ile hem Hindistan’daki çiftçi gayretinin köklerini, hem aktüel durumunu tıpkı vakitte neoliberal ıslahatların ülkeye ve dünyaya tesirlerini konuştuk.
NEOFAŞİZMİN NEOLİBERALİZMLE İTTİFAKI
Kelama bugün Hindistan gündemindeki kriz ile başlayalım Narendra Modi hükümeti bir süre evvel neoliberal ıslahatları yürürlüğe koydu, bunlardan bir tanesi de tarım alanında yapılacak değişiklikleri içeriyordu. Tarım ‘reformunun’ akabinde Hindistanlı çiftçilerin devasa seferberliğine tanıklık ettik ve artık seferberliğin üzerinden bir yıl geçti. Size sorum niye geçtiğimiz yıl Hindistan’da karşılaştığımız çiftçi aksiyonları geniş iştirakli ve uzun soluklu olduğu? Bunun Hindistan ve dünya için manası nedir?
Modi hükümetinin iktidara gelişi, neoliberalizm ile neofaşizmin bir ittifakının kararı. Neoliberalizmin bu ittifaka gereksinimi var zira yüksek Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) büyümesi ile her insanın daha yeterli bir yere getireceğine dair destek, sürüncemeli bir kriz içerisinde yutularak eski cazibesini yitirdi. Bu durumda neofaşizm de telaffuzda bir değişiklik getiriyor: ‘Ötekiye’ nefret (bu örnekte Müslüman azınlık), insanları şiddetli bir acıya sürükleyen neoliberal rejime karşı duyulan öfkenin yerini alıyor, acıyı ‘hafifçeletiyor’. Şaşırtan olmayacak biçimde Hindistan’daki neofaşist parti büyük şirketlerin sağladığı fonların içerisinde yüzüyor ve karşılığında büyük şirketlerden yana olan neoliberal gündemi sadakatle yerine getiriyor.
Lokal monopoller ve memleketler arası tarım bölümünün çiftçilerin hakkına el uzatmasının üstü kapalı bir biçimde söylenişi olarak okunabilecek ‘tarımsal reformlar’ işte bu neoliberal gündemin bir modülüdür. Dirijist rejim daha evvel bu biçimdesi bir yaklaşıma karşı köylüyü korumuş ve sömürgecilik zıddı gayret devrinde verilen kelamları tutarak devlet yardımları ve fiyat takviyesi de dahil olmak üzere çeşitli yollarla desteklemiştir. Her ne kadar neoliberal rejim piyasa için üretilen eserlere fiyat takviyesini kaldırmış ve son 25 yıl içerisinde 4 yüz bin çiftçinin intiharına sebep olmuş olsa da tahıllar için fiyat dayanağı bir biçimde devam etmişti, Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) emperyalist baskısına rağmen! Aslında DTÖ görüşmelerinin Doha etabı, daha öncedenki Hindistan hükümetlerinin, sahip oldukları neoliberalist görüşe karşın taviz vermeye cüret edemedikleri için durduruldu. Emperyalizm, Hindistan’ın metropolden yiyecek ithal etmesini ve kıta büyüklüğündeki kara kesimini, talep edilen eserleri yetiştirmek için kullanımını istiyor; fakat Hindistan için bu köylüleri piyasa fiyatlarındaki dalgalanmaların insafına bırakma manasına geliyor. Köylüler borç batağına saplanıp, endüstriyel tarımın uşağı haline geliyor ve devlet kamu tahıl dağıtım sistemini kesimlere ayırıyor.
MÜSLÜMAN VE HİNDU KÖYLÜLER BİR ORTADA
Modi hükümeti, son vakit içinderda yürürlüğe giren tarım maddeleri aracılığıyla, tahıllar için fiyat takviyesini geri çekti ve ‘sözleşmeli çiftçiliği’ kolaylaştırdı. Modi hükümetine bu hamaseti 2019 yılında bir daha iktidar koltuğuna oturması verdi, ayrıyeten pandemi kisvesi altında kelam konusu adımı atmaya cüret edebildi. Köylü ayaklanması (ben ‘çiftçi’ yerine eski adap ‘köylü’ demeye alışkınım) işte bu maddelere karşı; köylüler yalnızca kendi çıkarları için değil, hem de ülkenin besin güvenliği ve ‘gıda emperyalizminden’ kurtuluş için de savaşıyor.
Hareketleri tarihidir: Bayanların bu gayrette eşi gibisi görülmemiş bir biçimde yer aldığını gördük; Müslüman ve Hindu köylülerin birlikte yer aldığını gördük ve köylülerle gündelikçilerin bir ortaya geldiğini gördük -ki az rastlanılan bir durumdur. Neoliberalizmin özüne karşı cephe alınmıştır. Aslında bu yeryüzünün rastgele bir yerindeki neoliberal-neofaşist ittifaka karşı dünyadaki en büyük meydan okumadır. Çabanın kararı Hindistan’daki demokrasinin geleceğini belirleyeceği üzere öbür her yerde de tesiri olacaktır.
‘TALEPLERİN TEMEL OLUŞU KÖYLÜLERİN BİRLİĞİNİ SAĞLADI’
Hindistanlı çiftçilerin çabasına dair bir başka ilgi cazibeli gerçek ise çeşitli çiftçi örgütlerine rastlıyor oluşumuz. Anladığım kadarıyla bu örgütlerin hepsi birebir siyasi çizgiyi paylaşmıyor. bu biçimde farklı örgütleri bir ortaya getiren sosyo-ekonomik art plan nedir?
Köylü uğraşının bir başka dikkat cazibeli tarafı tam olarak budur. Hareket, makul bir siyasi görüşü paylaşmayan bir köylü örgütler konseyi tarafınca yönetiliyor. Buna karşın Hindistan Anayasası’nda kutsal bir yeri olan demokrasi, laiklik, haklara hürmet ve eşitlikçi toplum üzere pahaları paylaşıyorlar. Köylü hareketi, siyasi partilerin kendilerine sunduğu dayanağı memnuniyetle karşılarken, siyasi partilerin platformunu kullanımına mahzur oldu. Sol, büyük ölçüde hareketin modülüdür lakin yalnızca kimi köylü örgütleri vasıtasıyla, siyasi partiler olarak değil.
Kararlar şimdiye dek önde gelen köylü örgütleri içinde rastgele önemli görüş ayrılıkları olmaksızın birlik içerisinde andı, hükümetin kendi çıkarı için kullanmaya can atacağı kışkırtmalara mahal verilmedi. bu biçimdesi bir birliğin varlığını sürdürebilmesindeki niçinlerden biri de tek bir maksada, yani üç yasanın geri çekilmesine odaklanılması oldu. Hükümet ise neoliberal-neofaşist karakterine uygun bir biçimde bu talebi reddetmekte ısrarcı.
Öteki bir deyişle, çaba o kadar temel ve sıradan bir mevzuya yaslanmıştır ki bu yüzden köylü örgütleri içindeki siyasi farklılıkların kapsamı su yüzüne çıkmamıştır.
KÖYLÜLERİN EK ÇELİŞKİSİ TEKELLERE KARŞI
Köylülerin sosyo-ekonomik art planları farklıdır. Solda konumlanan bizler, köylülüğün farklı kesitleri içinde hudutlar çizmeye alışığız. örneğin varlıklı köylüler, orta köylüler ve fakir köylüler, vesaire… Bu Lenin’e kadar uzatılır ve Mao tarafınca ileri taşınır. Lakin bu bireyler köylülüğü ele alırken toprak sahipleri ile çelişkileri bağlamı üzerinden kelam ediyordu. Bu çelişki devam ediyor etmesine lakin artık köylülük ile tekelci yerli ve yabancı sermaye içinde öne çıkan bir ‘ek’ çelişki var. Bu çelişki o kadar ezici ve iki taraf içinde mahşeri bir ‘eşitsizliğe’ sahip ki, kıyaslama yapıldığında köylülük ‘arasındaki’ farklılıklar kıymetsiz hale geliyor. Köylülerin ajitasyonunu yaptığı konularda köylülük ‘arasındaki’ farklılıklar da yersizleşiyor.
birebir vakitte tarihi olarak bu bölgedeki köylülüğün içerisinde her vakit birtakım eşitlikçi gelenekler besbelli olmuştur. Sihizim üzere dinlerde hiç kimsenin dışlanmadan birliktece yemek yediği ‘langar‘ ismi verilen yapı üzere.
HENGAMELİ KASTLAR BİR ORTADA
Hindistan personel sınıfı tarihi bize bir fazlaca çiftçi hareketi sunuyor. Bize bugün karşımıza çıkan hareketin köklerine dair neler söyleyebilirsiniz? Hindistanlı çiftçilerin ekonomik yapısı tarih boyunca nasıl şekillendi?
Hindistan’daki köylü uğraşlarının tarihi gereğince araştırılmamıştır, bu kısmen birleşik çabaların olmamasından kaynaklanıyor. Hatta tıpkı anda meydana gelen gayretler bile koordine edilemeyen bir dizi ‘yerel’ çaba halini aldılar. Kısmen de ender bir biçimde sıradan köylü uğraşlarına rastlamamızdan dolayı; çeşitli dini kıyafete büründüler. Marksist araştırmalar bu dini uğraşların özünde köylü uğraşı olduğunu göstermiştir ve dini maskeyi kaldırdığımız vakit güçlü bir tarihi gün yüzüne çıkartabiliyoruz. Örnek vermek gerekirse Babür İmparatorluğu’nun çöküşü haddinden çok devlet hasılatının verdiği sorunla birlikte ortaya çıkan bir dizi köylü isyanıyla gerçekleşmiştir. Lakin dışarıdan bakarsanız bu isyanların mezhepsel ayaklanmalardan ibaret olduğunu bakılırsaceksinizdir.
Yapısal meseleyle başa çıkmanın en kolay yolu tarımda yalnızca üç sınıfın olduğunu düşünmektir: Toprak sahipleri (ağaları), köylüler ve gündelikçiler. Toprak ağaları toprakların sahibidir lakin ne kendi emeğini ne de ailelerinin emeğini tarıma dahil etmezler; köylüler de toprağa sahiptir lakin ağaların bilakis kendi emeklerini ve ailelerinin emeklerini tarıma dahil ederler. Gündelikçilerin ise fazlaca az toprağı vardır ve genelde öbürleri için çalışırlar. Neoliberalizm tarafınca uygulanan ve tarımı kâr edilemeyen bir alan haline getiren baskı, birden fazla toprak sahiplerinden oluşan daha varlıklı kesitlerin tarımdan çeşitli iş kollarına dönüşmesine niye oldu. Bu niçinle bugün yürütülen kampanya, gündelikçilerin takviyesi ile köylüler tarafınca yürütülüyor.
Maddi çıkarlarında çelişkilerin olması ötürüsıyla köylülerin ve gündelikçilerin bir ortaya gelişi eşine az rastlanır bir durum; iki küme bununla birlikte farklı ve hasım kastlara mensuptur. Köylüler genelde ‘jat‘ topluluğundandır ki bunların içinde Sih ‘jatlar‘ ve Hindu ‘jatlar‘ bulunur. Gündelikçiler ise ‘dalit‘ kastındandır ve ‘dalitlerin‘ -en azından köylü hareketinin en kuvvetli olduğu Delhi’yi saran bölgelerde- tarihi olarak toprak sahibi bulunmasına müsaade yoktur. Lakin bugün karşımıza çıkan hareket, köylüleri ve gündelikçileri bir ortaya getirerek yeni bir çığır açmıştır: Klasik olarak toplumsal ve ekonomik alanda hengameli oldukları için bunun olağanüstü bir manası vardır.
‘NEOLİBERALİZMİN ÖZÜ HAKLARA SALDIRMAKTIR’
Dünya genelinde çalışanların ve çiftçilerin haklarına yönelik son devirde şiddetlenen bir neoliberal taarruza tanıklık ediyor oluşumuz tesadüf olmasa gerek. Bu akınlarla alakalı bir biçimde Covid-19 pandemisinin Hindistan’daki işçi kitleler için nasıl bir tesiri olduğunu söyleyebilirsiniz?
Neoliberalizm altında taarruzun bir tesadüften ibaret olması bir tarafa, neoliberalizmin tüm emeli esasen bu biçimdesi ataklara niye olmaktır. Neoliberalizm, ülke hudutlarını aşarak nispeten sınırsız meta ve sermaye akışını, bilhassa de finans akışını zarurî kılar. Bu, devlet bir ‘ulus devlet’ olarak kalırken finans kapitalin globalleşmesini sağlar, devleti finansın taleplerini kabul etmeye razı olur. Aksi takdirde kelam konusu ülkenin kıyılarını terk ederek burada bir finansal krize yol açar.
Bu niçinle tüm ulus devletler sermayenin nazına ve kaprislerine secde eder. Sermaye üstündeki tüm kısıtlamaların kaldırılması, hem de, ilkel sermaye birikimi -başka bir deyişle sermayenin ufak üretime el uzatma olanağının- üstündeki tüm kısıtlamaların kaldırılmasını da mecburî kılar. Tıpkı halde sermaye, emekçileri daha da sıkıştırarak inhisar kârı elde eder, bunun için bir daha emeğin tüm hak kırıntılarının da ortadan kaldırılması gerekir. Bunun kararında neoliberalizmin özü, emekçi ve köylü haklarına saldırmak, tekelci sermayenin ve bu sermayeden elde edilen muhteşem kârların yayılışını kolaylaştırmaktır.
Neoliberalizmin bir öteki ana özelliği de, eserler ve hizmetler kısmen özgür bir biçimde sonları aşıp sirkülasyona girdiğinden, ithalattan kaynaklanan rekabete dayanabilmek için her ülke üzerinde teknolojik-yapısal bir değişim baskısı oluşturmasıdır. bu biçimdesi bir değişim tipik olarak emek tasarrufu eğiliminde olduğu için, yüksek GSYİH büyüme oranlarına bile cılız iş alanı açma oranları eşlik eder, hatta işgücü kaynaklarının doğal oranının da altındadır -ki bu da ilkel sermaye birikimi tarafınca yerinden edilen köylülerin, bir bütün olarak çalışan nüfusun kişi başına hasılatını azaltarak yedek emek ordusunu taşırdığı manasına gelir.
İşte Hindistan’ın mutlak yoksulluğunu arttıran tam da budur. Hindistan’da tanıtılan neoliberal ıslahatlar 1991 yılında başladı. Kırsal nüfusun kişi başı günlük 2.200 kaloriden daha azına ulaşım oranı kıymetli bir artış göstererek 1993-4’te yüzde 58’den 2011-12’de yüzde 68’e yükseldi. Bu kalori oranı, yani 2.200, kırsal yoksulluk için resmi kriterdir. Kriterin 2.100 kalori olduğu kentsel Hindistan’da da bu oran yüzde 57’den yüzde 65’e çıktı. Yani pandemidilk evvel bile her şey pek kötüleşmişti.
‘PANDEMİDEN daha sonra EKONOMİK TOPARLANMA MEYYİT DOĞUMDUR’
bu biçimdelikle pandemidilk evvel bile yoksulluğun boyutunda bir artış vardı. Pandemi ve buna bağlı olarak kapanma uygulaması mevcut durumu daha da kötüleştirdi. 2019-20 devrine kıyasla 2020-21’de GSYİH yüzde 7.3 düşerken, bilhassa ‘kayıt dışı’ bölümdeki GSYİH gerilemesi istihdamdaki düşüş epeyce daha sert kıldı. Hindistan hükümeti, GSYİH’nin yüzde 2’sinden bile daha azına tekabül eden dünyadaki en küçük ölçekli yardım paketlerinden birine sahipti. Binlerce göçmen personelin, hasılattan ve kentlerde ikamet etmekten mahrum kaldıkları için köylerinden yüzlerce kilometre yolu kuvvetlikle kat ettiği fotoğrafları, artık tüm dünya yinea gerek kalmayacak biçimde yeterli biliniyor.
Bunun manası, alınan besin ölçüsünde zorlayıcı ek kısıtlamalar ve borçlanmadaki ek atıştır. Bu yüzden pandemiden daha sonra ekonomik güzelleşme bile meyyit doğar. Beşerler, olağan hareketliliğin bir daha başlaması niçiniyle bir ölçü gelir elde ettikleri vakit, bunun bir kısmını borcunu ödemek için kullanırlar. Bu, Keynesyen çarpanın pahasını düşürür ve statüko öncesine dönüşü pürüzler. Hükümetin neo-liberalizme olan inancının bir belirtisi olan mali kemer sıkma siyasetlerine sıkı sıkıya bağlılığı, ülkedeki işçilerin işlerini son derece zorlaştırıyor. Onları ayakta tutan tek şey, kâfi ölçüde tahılın ülke ortasında mevcudiyetidir ve şayet çiftlik maddeleri yürürlüğe girerse, gelecekte bu bile ortadan kalkacaktır.
‘DEVRİMİN ULUSAL DÜZEYDE ÖRGÜTLENMESİ GEREKİR’
Son sorum global neoliberalizmin bugününe dair. Sizin de özetlemek gerekirse bahsetmiş olduğuniz üzere yaklaşık son otuz yıldır işçi kitlelerin istikrarlı bir biçimde haklarını kaybedişine tanıklık ediyoruz. Zıt orantılı bir biçimde gezegenin sahip olduğu zenginliğin her gün daha küçük bir azınlığın elinde olduğunu görüyoruz. Sizce bulunduğumuz devir kapitalizmin artık kaçıncı düzeyine tekabül ediyor ve ezilenler için patlama anı nasıl gerçekleşebilir?
Kapitalizmin son etabı, her şeydilk evvel finans dahil olmak üzere sermayenin uluslararasılaştığı ve devletlerin ulus-devletler olarak kalmaya devam ettiği etaptır. Tüm emekçi ve köylü uğraşları ulusal olarak örgütlenmiştir ve en âlâ ihtimalle ulus-devletin tabiatını değiştirebilirler; lakin bir ‘dünya devleti’ ya da bir ‘dünya emekçi ve köylü hareketi’ olmadığına bakılırsa dünya çapında bir ihtilal gündemde değildir. Gerçekçi olmak gerekirse sermaye nizamına karşı ihtilalin ulusal düzeyde örgütlenmesi gerekecektir. Fakat neoliberal-neofaşist devleti devirmeyi başaran ülke, kendisini global sermaye hareketlerinden, bilhassa global finans hareketlerinden kopartmak zorunda kalacak, aksi takdirde devletin özerkliği ve hatta işçilerin-köylülerin devleti bir daha ele geçirilemez.
bu biçimdesi bir ihtilal emperyalizmin uçsuz bucaksız zorluklarıyla karşılaşacaktır. Sermayenin (özellikle finansın) kaçışını engellemek için gerekli olan sermaye denetiminin dayatılması, ülke içine akan sermayenin de kurumasına niye olacak ki bu da ticaret açığının finanse edilmesini zorlaştırıp ithalat denetimleri gerektirecektir. Bu tıp denetimler, çalışanlara ve köylülere de ziyan vererek ihtilale verilen dayanağın kaybolması tehdidini yaratırdı. Hindistan üzere büyük bir ülke, fazlaca sayıda alanda ithalatı ikame edecek mallar üretebilme avantajına sahiptir; daha küçük ülkeler öbür ülkelerle mahallî ittifaklar kurmak zorundadır. Lakin emperyalizm, Küba’dan İran’a biroldukca ülkede gördüğümüz üzere, yalnızca ticari yaptırımlar uygulamakla kalmayacak, öbür ülkeleri de bunu yapmaya zorlayacaktır.
‘ULUSLARARASI DAYANIŞMA EKSİKLİĞİ SONA ERMELİ’
bu biçimde bir ihtilalin muvaffakiyete ulaşması için ihtilali destekleyen emekçi ve köylülerin, ihtilal yolundaki zorlukların teorik olarak farkında olmaları gerekir. Ayrıyeten milletlerarası demokratik kamuoyunun, global finans kapitalin hegemonyasını sarsmayı arzulayan rastgele bir ülkede yaşanan ihtilalin yanında olması da bir koşuldur. şüphesiz bu da tüm dünya personel sınıfının teorik farkındalığını gerektiriyor.
Yunanistan’daki krizinin dikkate paha bir tarafı, kreditörler Yunanistan’a ‘bir kilo et’ için baskı kurarken, Avrupa’nın hiç bir yerinde Yunan halkını destekleyen bir emekçi gösterisinin şimdi hiç düzenlenmemesiydi. Memleketler arası dayanışma eksikliği artık sona ermeli ve bunun için neoliberalizmin gerçek global sonuçlarının şuuruna varılmalıdır.
Bir keresinde İspanyol emekçilerin bir buluşmada konuşma fırsatım oldu. Hindistanlı işçilerin de neoliberal globalleşme altında acı çekmekte olduğu ‘sürpriz’ tesiri yarattı; Sermaye üretimi ‘birinci’ dünyadan ‘üçüncü’ dünyaya kaydırdığından, Hindistan üzere ülkelerdeki meslektaşlarının kendi sefaletlerine eşlik eden bir biçimde dört başı mamur oldukları izlenimine kapılmışlardı. Bu külliyen yanlış bir fikirdi, sermayenin globalleşmesi her yerde emekçi sınıfına (ya da işçi kısımlara, öteki bir deyişle çalışanlara ve köylülere) sefalet getirir. Personeller içinde memleketler arası dayanışmanın inşa edilmesi ve muhakkak ülkelerde ihtilallerin muvaffakiyete ulaşması lakin bu biçimde gerçek bir anlayış temelinde olabilir.
ALINTIDIR