Kimi tahlili memleketine dönmekte buluyor, kimi de tası tarağı toplayıp ailesiyle yaşamaya başlıyor. Kentlerde hayat çabası veren milyonların bir kısmı artan kira ve konut meblağları karşısında tutunmaya çalışırken bir kısmı da kentin çeperlerine göç etmek zorunda kalıyor, tıpkı E.T. ve M.A. üzere.
Medya bölümünde yönetici olarak çalışıyor E.T. Danışmanlık firması sahibi eşi ve oğullarıyla bu günlerde büyük bir çıkmazın arasındaler. “Yedi yıldır oturduğumuz Yeni Levent’teki konutumuzu, kendi oturacağı nedeni öne sürülerek boşaltmamızı istiyor mesken sahibimiz. Bu muhitte 10 bin liranın altında kiralık daire yok, bu bizim bütçemizin fazlaca üstünde” diyor. Tercih etmeseler de rotalarını Gültepe ve Gülbahar mahallelerine çeviriyorlar.
Kira artırımı telaşıyla aylardır kendini yiyip bitirenlerden biri de kamu çalışanı M.A.
Ailesiyle Ataşehir’de yaşayan M.A., nisanda bin 300 lira olan kiralarının 2 bin 800 liraya çıktığını, yasal prosedürün pek üzerinde olan bu sayısı ödeyemeyeceklerini tabir ettiklerinde konut sahiplerinin tehditlerine maruz kaldıklarını söylüyor. “Ne havuz istiyorum ne güvenlik. İstediğim sadece başımızı sokacağımız bir konut, nereye gideceğiz, bilmiyorum” diyor.
Konut krizinin niçinlerini ve doğuracağı sonuçları daha yeterli anlamak için uzmanlarla görüştük. Birinci kelam Kent Bölge Plancılar Odası İstanbul Şube Lideri Doç. Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu’nda:
– İnşaat firmalarının yeni projeler üretmesine karşın çözülemeyen konut sıkıntısının temelinde ne yatıyor?
Ülkemizde konut üretimi konusunda kamunun arz talep istikrarlarını gözetmemesi, kim için konut ürettiğinin farkında olmaması büyük sorun. Fakirlere ve üst gelir sınıfına hizmet ettiğini tabir eden TOKİ, niye orta sınıfı dikkate almıyor? Kaldı ki fakirler için üretilen konutlara erişebilecek kesim aslında orta sınıf Türkiye şartlarında.
YERİNDEN ETME PROJELERİ
Sosyal konut kamunun elinde olur, makul nitelikleri taşıyan beşerler, fazlaca küçük kiralarla bu meskenlerde oturtulur. bununla birlikte bu bireyler istihdam edilir, bayanlar ekonomik hayata kazandırılır, çocukların eğitimi sağlanır. Lakin bizde bu model giderek yükselen, lüksleşen yapılara dönüşüyor. Örneğin Alibeyköy Yeşilpınar bölgesine yıllar evvel Vialand Tema Park diye bir şey kondu. Birinci açıldığında giriş fiyatı 50 lira olan bu cümbüş merkezine o bölgede yaşayan kimse çocuğunu götüremedi. Bu yapının etrafında inanılmaz projeler inşa edildi. Değerlenen bölgeye göz diken müteahhitler, kiracıları rahatsız etti ve meskenlerinden çıkardı.
– Bu dönüşüm merkezlerde ne üzere sonuçlara yol açacak?
Merkezler süratle gökdelenlerle, lüks konutlarla doluyor. Günün sonunda ne gecekonduda yaşayan ne orta sınıf o konutlarda yaşayabiliyor ne de o bölgenin ekonomik maliyetlerini karşılayabiliyor.
– Pekala bu durum kent içi göçü doğuruyor diyebilir miyiz?
Şehirlerdeki tahliyelerin bir ayağını kentsel dönüşüm oluşturuyorsa, başka ayağını da bugün ortasında bulunduğumuz ekonomik kriz oluşturuyor. Hem satılık hem kiralık konutlar açısından epey değerli hale gelen merkezler sırf alt gelir kümesini değil, orta sınıfı da kentlerin dışına itiyor. bu biçimdece kent merkezleri varsılların gettolarına dönüşüyor. ötürüsıyla kentlerin demografik haritası, sınıfsal coğrafyası değişim göstermeye başlıyor.
SEMTİN SAHİPLERİ GİDİYOR
Nişantaşı, Ulus, Kadıköy üzere bölgelerde yüksek gelirlilerin yaşadığı algısı var. halbuki kentin bu semtleri vaktinde emekli ikramiyeleriyle alınmış meskenlerde yaşayanlarla dolu. bir süre daha sonra bu bölgeler için emekli maaşları yetmeyecek ve birçok kendine ilişkin konutlarda yaşayamayacak. ötürüsıyla o beşerler şimdiye kadar korudukları alanlarını yabancılara teslim etmek zorunda kalacaklar.
Başakşehir, İkitelli, Esenyurt üzere mimari yapısıyla, alışveriş merkezleriyle farklı bir sınıf için yaratılmış semtler var. Herkes Katarlıları konuşuyor ancak daha epey mülk alıp, kiralayanlar İranlılar ve Türkiye’nin her yerindeler.
SINIF TEMELLİ SİYASET YÜKSELECEK
Ankara Üni. Sosyoloji Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Melih Yeşilbağ’a bakılırsa AKP’li senelerda konut bir yatırım aracı haline geldi ve mekânsal dönüşüm hızlandı. Beyoğlu’nda özgün kültürel dokunun tahrip edilerek kişiliksiz bir cümbüş kompleksine bıraktığını belirten Yeşilbağ, kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Kent nüfusunun kıymetli bir kısmı okullardan, hastanelerden, yeşil alandan ve kentin sunduğu başka imkanlardan mahrum durumda. Merkezlerde yaşamayı yeğleyen beyaz yakalıların da mekânsal dinamikler ve hayat pahalılığı sebebiyle göç etmek zorunda kalması, kendi sınıf pozisyonuna dair yanılsamalarını geride bırakarak sınıf gerçeğiyle yüzleşmesi ve sınıf temelli siyasetin bir daha güç kazanması için son derece uygun şartlar oluşturuyor.”
KONUT SATIŞLARI KRİZ DİNLEMİYOR
Mimar ve gayrimenkul danışmanı Nevra Yılmaz, gayrimenkulün dünyada ve Türkiye’de enflasyona karşı bedelini en âlâ koruyan yatırım aracı olduğunu belirtiyor. Yılmaz, evvelki senelera göre bugünkü satışların yüzde 60’ın üzerinde arttığını tabir ederek “Aynı oranda fiyatlar da yükselmeye devam ediyor. Bunun yanında inşaat maliyetlerindeki artış yeni yapı oranını düşürdü. Yabancıya satışların artmasıyla da bilhassa İstanbul’da satılık yapı stoku azaldı. Bu sebeple bir apartmanda, tıpkı nitelikteki daireler bir ay ortayla yüzde 40 artışla satılıyor” dedi.
SEMTLER KABUK DEĞİŞTİRİYOR
– Feriköy Paşa Mahallesi Muhtarı Zeki Akgün: Son aylarda yüzde yüz üzerinde artış gösteren kiralar niçiniyle fakir ve fakirleşen kesim mahallemizden ayrılıyor. Gidenlerin yerine ise varlıklı İranlı bir geliyor.
– Meşrutiyet Mahallesi Muhtarı Mustafa Kemal Torun: Kiraların bir anda üç katına çıktığı mahallemizde mal sahiplerinin birçok kiracılarını meskenlerinden çıkartmak için direkt mahkemeye müracaat ediyorlar fakat bu kriz ortamında istedikleri kirayı iki ay alırlar, üçüncü ay biraz sıkıntı…
– Caferağa Mahallesi Muhtarı Zeynep Ayman: Son devirde kira paylaşma metotlarının yaygınlaştığı Moda’da ya birkaç kişi birleşip mesken tutuyor ya da oda kiralıyor. Yabancıların mülk edinmesiyle birlikte fiyatlar birkaç ayda mana veremediğimiz bir biçimde arttı. Bu süreç devam ederse semtimiz maalesef kabuk değiştirecek.
Medya bölümünde yönetici olarak çalışıyor E.T. Danışmanlık firması sahibi eşi ve oğullarıyla bu günlerde büyük bir çıkmazın arasındaler. “Yedi yıldır oturduğumuz Yeni Levent’teki konutumuzu, kendi oturacağı nedeni öne sürülerek boşaltmamızı istiyor mesken sahibimiz. Bu muhitte 10 bin liranın altında kiralık daire yok, bu bizim bütçemizin fazlaca üstünde” diyor. Tercih etmeseler de rotalarını Gültepe ve Gülbahar mahallelerine çeviriyorlar.
Kira artırımı telaşıyla aylardır kendini yiyip bitirenlerden biri de kamu çalışanı M.A.
Ailesiyle Ataşehir’de yaşayan M.A., nisanda bin 300 lira olan kiralarının 2 bin 800 liraya çıktığını, yasal prosedürün pek üzerinde olan bu sayısı ödeyemeyeceklerini tabir ettiklerinde konut sahiplerinin tehditlerine maruz kaldıklarını söylüyor. “Ne havuz istiyorum ne güvenlik. İstediğim sadece başımızı sokacağımız bir konut, nereye gideceğiz, bilmiyorum” diyor.
Konut krizinin niçinlerini ve doğuracağı sonuçları daha yeterli anlamak için uzmanlarla görüştük. Birinci kelam Kent Bölge Plancılar Odası İstanbul Şube Lideri Doç. Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu’nda:
– İnşaat firmalarının yeni projeler üretmesine karşın çözülemeyen konut sıkıntısının temelinde ne yatıyor?
Ülkemizde konut üretimi konusunda kamunun arz talep istikrarlarını gözetmemesi, kim için konut ürettiğinin farkında olmaması büyük sorun. Fakirlere ve üst gelir sınıfına hizmet ettiğini tabir eden TOKİ, niye orta sınıfı dikkate almıyor? Kaldı ki fakirler için üretilen konutlara erişebilecek kesim aslında orta sınıf Türkiye şartlarında.
YERİNDEN ETME PROJELERİ
Sosyal konut kamunun elinde olur, makul nitelikleri taşıyan beşerler, fazlaca küçük kiralarla bu meskenlerde oturtulur. bununla birlikte bu bireyler istihdam edilir, bayanlar ekonomik hayata kazandırılır, çocukların eğitimi sağlanır. Lakin bizde bu model giderek yükselen, lüksleşen yapılara dönüşüyor. Örneğin Alibeyköy Yeşilpınar bölgesine yıllar evvel Vialand Tema Park diye bir şey kondu. Birinci açıldığında giriş fiyatı 50 lira olan bu cümbüş merkezine o bölgede yaşayan kimse çocuğunu götüremedi. Bu yapının etrafında inanılmaz projeler inşa edildi. Değerlenen bölgeye göz diken müteahhitler, kiracıları rahatsız etti ve meskenlerinden çıkardı.
– Bu dönüşüm merkezlerde ne üzere sonuçlara yol açacak?
Merkezler süratle gökdelenlerle, lüks konutlarla doluyor. Günün sonunda ne gecekonduda yaşayan ne orta sınıf o konutlarda yaşayabiliyor ne de o bölgenin ekonomik maliyetlerini karşılayabiliyor.
– Pekala bu durum kent içi göçü doğuruyor diyebilir miyiz?
Şehirlerdeki tahliyelerin bir ayağını kentsel dönüşüm oluşturuyorsa, başka ayağını da bugün ortasında bulunduğumuz ekonomik kriz oluşturuyor. Hem satılık hem kiralık konutlar açısından epey değerli hale gelen merkezler sırf alt gelir kümesini değil, orta sınıfı da kentlerin dışına itiyor. bu biçimdece kent merkezleri varsılların gettolarına dönüşüyor. ötürüsıyla kentlerin demografik haritası, sınıfsal coğrafyası değişim göstermeye başlıyor.
SEMTİN SAHİPLERİ GİDİYOR
Nişantaşı, Ulus, Kadıköy üzere bölgelerde yüksek gelirlilerin yaşadığı algısı var. halbuki kentin bu semtleri vaktinde emekli ikramiyeleriyle alınmış meskenlerde yaşayanlarla dolu. bir süre daha sonra bu bölgeler için emekli maaşları yetmeyecek ve birçok kendine ilişkin konutlarda yaşayamayacak. ötürüsıyla o beşerler şimdiye kadar korudukları alanlarını yabancılara teslim etmek zorunda kalacaklar.
Başakşehir, İkitelli, Esenyurt üzere mimari yapısıyla, alışveriş merkezleriyle farklı bir sınıf için yaratılmış semtler var. Herkes Katarlıları konuşuyor ancak daha epey mülk alıp, kiralayanlar İranlılar ve Türkiye’nin her yerindeler.
SINIF TEMELLİ SİYASET YÜKSELECEK
Ankara Üni. Sosyoloji Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Melih Yeşilbağ’a bakılırsa AKP’li senelerda konut bir yatırım aracı haline geldi ve mekânsal dönüşüm hızlandı. Beyoğlu’nda özgün kültürel dokunun tahrip edilerek kişiliksiz bir cümbüş kompleksine bıraktığını belirten Yeşilbağ, kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Kent nüfusunun kıymetli bir kısmı okullardan, hastanelerden, yeşil alandan ve kentin sunduğu başka imkanlardan mahrum durumda. Merkezlerde yaşamayı yeğleyen beyaz yakalıların da mekânsal dinamikler ve hayat pahalılığı sebebiyle göç etmek zorunda kalması, kendi sınıf pozisyonuna dair yanılsamalarını geride bırakarak sınıf gerçeğiyle yüzleşmesi ve sınıf temelli siyasetin bir daha güç kazanması için son derece uygun şartlar oluşturuyor.”
KONUT SATIŞLARI KRİZ DİNLEMİYOR
Mimar ve gayrimenkul danışmanı Nevra Yılmaz, gayrimenkulün dünyada ve Türkiye’de enflasyona karşı bedelini en âlâ koruyan yatırım aracı olduğunu belirtiyor. Yılmaz, evvelki senelera göre bugünkü satışların yüzde 60’ın üzerinde arttığını tabir ederek “Aynı oranda fiyatlar da yükselmeye devam ediyor. Bunun yanında inşaat maliyetlerindeki artış yeni yapı oranını düşürdü. Yabancıya satışların artmasıyla da bilhassa İstanbul’da satılık yapı stoku azaldı. Bu sebeple bir apartmanda, tıpkı nitelikteki daireler bir ay ortayla yüzde 40 artışla satılıyor” dedi.
SEMTLER KABUK DEĞİŞTİRİYOR
– Feriköy Paşa Mahallesi Muhtarı Zeki Akgün: Son aylarda yüzde yüz üzerinde artış gösteren kiralar niçiniyle fakir ve fakirleşen kesim mahallemizden ayrılıyor. Gidenlerin yerine ise varlıklı İranlı bir geliyor.
– Meşrutiyet Mahallesi Muhtarı Mustafa Kemal Torun: Kiraların bir anda üç katına çıktığı mahallemizde mal sahiplerinin birçok kiracılarını meskenlerinden çıkartmak için direkt mahkemeye müracaat ediyorlar fakat bu kriz ortamında istedikleri kirayı iki ay alırlar, üçüncü ay biraz sıkıntı…
– Caferağa Mahallesi Muhtarı Zeynep Ayman: Son devirde kira paylaşma metotlarının yaygınlaştığı Moda’da ya birkaç kişi birleşip mesken tutuyor ya da oda kiralıyor. Yabancıların mülk edinmesiyle birlikte fiyatlar birkaç ayda mana veremediğimiz bir biçimde arttı. Bu süreç devam ederse semtimiz maalesef kabuk değiştirecek.