Ülkemizde şayet bir yanılgı kolektif olarak yapılıyorsa yanılgı olarak tanımlanmıyor. Daha özeti kolektif kusur, kusur olarak görülmüyor. Buna en âlâ örneklerden birinin AKP’nin 2002’den bu yana nasıl iktidarda kaldığını yorumlayan muhalif kesitten geldiğine inanıyorum. Yakın geçmişte biz toplumsal demokratlar epey sayıda seçimi kaybettik ve çabucak akabinde bir ortaya gelerek “biz niye kaybettik onlar niye kazandı” (panellerin başlıkları bile şimdi buydu) tartışmaları yaptık.
çoğunlukla ortasında bulunduğum bu tartışmalarda, tahliller büyük oranda AKP’nin başkanı ve takımlarının muhafazakar olduğu, gereksinim halinde milliyetçi (kimine bakılırsa ırkçı) telaffuz ve siyasetler geliştirdiği üzerine ağırlaşırdı. Bu tahlillerin sonunda da toplumun sosyolojisinin bunları almaya hazır olduğu eklenir “halkımızı aydınlatmamız lazım” ile de bitirilirdi.
Türkiye solunun/muhalefetinin kendini aydın, toplumu aydınlatılması gereken bir insan topluluğu olarak görmesi sorununu öteki bir yazıya bırakmak gerektiğini düşünerek o bahse girmeyeceğim. Mevzumuza dönecek olursak, AKP ve başkanının muhafazakar ve milliyetçi siyasetler yürüttüğünde hemfikirim. Ayrıştığım yer, o genel kabulde olduğu üzere bunların tek başına seçim kazandırdığı var iseyımı. Ben Türkiye sağında ve hatta genel Türkiye’nin toplumsal yapısında inançlı olmayı, milliyetçi örüntüler içermeyi bir gerek şart olarak görürüm lakin kâfi şart olarak görmem. Şayet kâfi şart olsaydı bu kodları taşıyan her siyasi önderin tek tek iktidara gelmesi gerekirdi. Bana bakılırsa Erdoğan, bu iki temel şartın üzerine büyük bir kâfi şart ekledi. O da yöneteceğine/yönettiğine inandırmasıydı.
Yöneteceğine inandırmanın ne kadar değerli olduğunu bildiği için sistemli olarak kendisinin “ne kadar yeterli yönettiğine” dair telaffuz üretmekle birlikte, “muhalefetin de ne kadar yönetme yeteneğinden mahrum olduğuna” dair de telaffuz üretti. Bunu en başından bu yana yaptı. İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri olduğu periyotta cümleye çoğunlukla “Refahlı belediyeler” diye başlamasının sebebi de buydu. Biz yönetiriz üzerine heyeti bir stratejiydi. Zira biliyordu ki, insan sokakta satış yapan bir simitçi tablasını birine devrederken de, koca bir ülkenin iktidarını devrederken de birebir his, tıpkı arayış ile hareket ediyordu. O his “yönetebilecek olana devretme” duygusuydu.
2002 yılından bu yana Erdoğan’ın bu mevzuda sonuç aldığını kabul etmekle birlikte 2019 lokal seçimlerinden bu yana durumun değiştiğini ve hatta geldiğimiz yer itibariyle tam zıddı olduğunu net olarak tabir edebilirim. Yaklaşık 2018 yılından bu yana bitmeyen ekonomik kriz ortamında muhalefet durumu değiştiren iki kıymetli atılım yaptı. Birincisi toplumsal demokrat belediyeciliğin en kuvvetli örneklerini sergileyerek, yalnızca imar işlerine değil toplumun somut meselelerine karşı somut tahlillere odaklandı. Ülkede kamudaki çöken kurumsal kapasitenin boşta bıraktığı her gereksinime koştu. Başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere ilçe ve belde belediyeleriyle bir arada her gereksinim halinde süratli ve faal sonuçlar yarattı. Ve geldiğimiz yer itibariyle, artık ülkede orman yangını olsa toplum CHP’li belediyelere davet yapıyor. Sel taşkınlarında hayatların kurtulması için bir daha CHP’li belediyelere davet yapıyor. Öğrenci yurtlarında internet zayıfladığında bile CHP’li belediyelere davet yapıyor. Özetle toplum somut sıkıntılarına somut tahlilleri toplumsal demokrat belediyelerde arıyor.
İkinci kıymetli atak ise başta Sayın Kılıçdaroğlu olmak üzere muhalefetteki başkanlar iktidarın tüm gayretine karşın, iktidarın yapay gündemlerine karşın inat ve ısrarla toplumun gerçek gündemine bağlı kaldı. İktidar istedi ki, muhalefet inancı konuşsun kimliği konuşsun hatta iktidar muhalefeti yargılasın bunun karşısında muhalefet de “ama”lı, “fakat”lı cümlelerle kendini tabir etmeye, savunmaya çalışsın. Bu sayede ne işsizlik, ne yoksulluk, ne eğitim ne de ülkenin makus gidişatı konuşulmasın. Biz aylardır haftalık küme konuşmalarının metinlerini tahlil ediyoruz. şimdi her hafta iktidarın muhalefeti millet, zillet, illet vb tekerlemeden hallice yaftalama telaffuzlarına karşı muhalefetin yoksulluk, işsizlik üzere bahisleri telaffuzlarına taşıdığını görüyoruz.
İşte tüm bu hem lokal idareler üzerinden toplumun yaralarını sarma eforu birebir vakitte parti önderlerinin toplumun gerçek gündemine bağlı kalarak sözcülüğünü üstlenmesi vatandaşta muhalefetin genel iktidara gelmesi halinde yöneteceğine dair inancı yükseltti. Bu durumu kademe kademe izledik. Seçmen davranışını etkileyen 6 başlıkta daima olarak iktidarın nasıl yönettiğini muhalefetin en büyük partisinin önderi olan Kılıçdaroğlu’nun ise iktidara gelmesi halinde nasıl yöneteceğini sorduk. Evvelce Erdoğan’ın altı başlıkta önde çıktığını görürdük. daha sonra 2019 daha sonrası süreçte Kılıçdaroğlu’nun 6 başlığın 3’ünde öne geçtiğini gördük. Bu başlıklar iktisat, adalet ve eğitimdi. Artık ise 6 başlığın 6’sında da öne geçtiğini görüyoruz. Gelin tahlili biraz daha genişleterek iktidarın ve muhalefetin iki büyük partisinin başkanları üzerinden inceleyelim.
Bu hafta yaptığımız ölçümde Cumhur İttifakından Erdoğan’ın 6 başlıkta nasıl yönettiğini, bir daha birebir ittifaktan Bahçeli’nin ise nasıl yöneteceğini sorduk. Sonuçlar tablolardaki üzere.
Gördüğünüz üzere 1 epey berbat ve 5 epeyce âlâ olmak üzere 5 üzerinden değerlendirildiğinde iktisat en makus başlığı oluşturmakta. Örneğin sıhhatte düzgün yönettiğini söz edenlerin oranı % 34,8 iken iktisatta bu oran %19,6’ya geriliyor. Şunu da eklemem gerekir ki Ukrayna/Rusya savaşı çıkmadan evvel dış siyaset ve güvenlik bahislerindeki puanı eğitimin puanına benzeriydi. Bu manada savaştaki süreç idaresinin olumlu bakışı bu iki başlıkta artırdığını söylemeliyiz.
İttifakın öbür temsilcisi Bahçeli’nin güvenlik konusunda başka bahislere bakılırsa epey az daha fazla aldığı anlaşılmakta. Güvenlik konusunu uygun yöneteceğini tabir edenlerin oranı %23,3 iken ekonomiyi âlâ yöneteceğini düşünenlerin oranı %17,5’te kalıyor.
Gelelim muhalefet bloğuna. bir daha seçmenin oy tercihini en çok etkileyen 6 başlıkta muhalefetin nasıl yöneteceğini sorduğumuzda tablo iktidara nazaran daha âlâ çıkıyor.
Tablolardan da gördüğümüz üzere Sayın Kılıçdaroğlu 6 başlığın tamamında Erdoğan’ı da Bahçeli’yi de geride bırakıyor. Bu altı başlıkta bir hususa bilhassa dikkat çekmek istiyorum. İktisat konusunda toplumun %19,6’sı Erdoğan’ın yeterli yönettiğini tabir ederken Sayın Kılıçdaroğlu’nun âlâ yöneteceğini tabir edenlerin oranı %36,7’ye denk geliyor. Bu tabloların neyi söz ettiğini daha yanlışsız anlamak açısından, iktisat konusunda Erdoğan’ın ortalamasının 5 üzerinden 2.2 olmasının yüzlük sistemdeki karşılığının 44 olduğunu, bir daha Sayın Kılıçdaroğlu’nun ortalamasının 2.8 ile yüzlük sistemde 56’lık bir takviyeye denk geldiğini belirtmek isterim. ötürüsıyla bu manalı bir farktır. Elbet ki farkın daha epey açılması hem mümkün hem gerekli. Ama bugün itibariyle toplumun muhalefete olan inancındaki artışı göstermesi açısından değerli olduğuna inanıyorum.
bir daha muhalif blokta bulunan bir öteki başkanın yöneteceğine dair inancı incelediğimizde Sayın Akşener’in de iktidarda bulunan başkanlara bakılırsa bakılırsace daha kuvvetli bir sonuç aldığını görmekteyiz.
Sayın Akşener’e has bir durum da tüm başlıklarda tıpkı puanı alabilmesi.
İktidarın yeterli yönettiğine dair inancın kaybolması sürecine dair katkı veren kurmay takımlar da var. İktisattaki toparlanma faaliyetlerine motivasyon konuşmalarını ekleyen Bakan Nebati’nin açıklamaları toplumu motive etmediği üzere iktidarın yöneteceğine dair inancı da kırmakta. Ekonomik gidişatı gözlerden saçılan ışık üzerinden okumayı yeğleyen Bakan Nebati’nin bu haftaki açıklamasını Türkiye temsili deneklere izlettik ve katılıyor musunuz diye sorduk. Karşılıkları birlikte inceleyelim.
Açıklamayı izleyen deneklerin iştirak seviyeleri aşağıdaki üzeredir.
Sonuçlardan da anlayacağınız üzere Bakan Nebati hem AKP seçmeninin birebir vakitte MHP seçmeninin yarısını bile ikna edememiş. Türkiye genelinde katıldığını söz edenlerin oranı ise sadece %26,5’te kalmakta.
Özetle siyasal yapıda ve toplumun bakışında büyük bir sınır değişimi kelam konusu. İnanç ve bedel siyasetine sıkıştırılmış, daima savunmada olan bir muhalefet yerine toplumun problemlerini önceleyen, yarasını şimdilik tedavi edemese de pansuman yapan, iktidarı savunmaya düşüren ve de yeterli yöneteceğine dair inancı artırmış bir muhalefet var.
Gün ağarıyor, umut yeşeriyor…
çoğunlukla ortasında bulunduğum bu tartışmalarda, tahliller büyük oranda AKP’nin başkanı ve takımlarının muhafazakar olduğu, gereksinim halinde milliyetçi (kimine bakılırsa ırkçı) telaffuz ve siyasetler geliştirdiği üzerine ağırlaşırdı. Bu tahlillerin sonunda da toplumun sosyolojisinin bunları almaya hazır olduğu eklenir “halkımızı aydınlatmamız lazım” ile de bitirilirdi.
Türkiye solunun/muhalefetinin kendini aydın, toplumu aydınlatılması gereken bir insan topluluğu olarak görmesi sorununu öteki bir yazıya bırakmak gerektiğini düşünerek o bahse girmeyeceğim. Mevzumuza dönecek olursak, AKP ve başkanının muhafazakar ve milliyetçi siyasetler yürüttüğünde hemfikirim. Ayrıştığım yer, o genel kabulde olduğu üzere bunların tek başına seçim kazandırdığı var iseyımı. Ben Türkiye sağında ve hatta genel Türkiye’nin toplumsal yapısında inançlı olmayı, milliyetçi örüntüler içermeyi bir gerek şart olarak görürüm lakin kâfi şart olarak görmem. Şayet kâfi şart olsaydı bu kodları taşıyan her siyasi önderin tek tek iktidara gelmesi gerekirdi. Bana bakılırsa Erdoğan, bu iki temel şartın üzerine büyük bir kâfi şart ekledi. O da yöneteceğine/yönettiğine inandırmasıydı.
Yöneteceğine inandırmanın ne kadar değerli olduğunu bildiği için sistemli olarak kendisinin “ne kadar yeterli yönettiğine” dair telaffuz üretmekle birlikte, “muhalefetin de ne kadar yönetme yeteneğinden mahrum olduğuna” dair de telaffuz üretti. Bunu en başından bu yana yaptı. İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri olduğu periyotta cümleye çoğunlukla “Refahlı belediyeler” diye başlamasının sebebi de buydu. Biz yönetiriz üzerine heyeti bir stratejiydi. Zira biliyordu ki, insan sokakta satış yapan bir simitçi tablasını birine devrederken de, koca bir ülkenin iktidarını devrederken de birebir his, tıpkı arayış ile hareket ediyordu. O his “yönetebilecek olana devretme” duygusuydu.
2002 yılından bu yana Erdoğan’ın bu mevzuda sonuç aldığını kabul etmekle birlikte 2019 lokal seçimlerinden bu yana durumun değiştiğini ve hatta geldiğimiz yer itibariyle tam zıddı olduğunu net olarak tabir edebilirim. Yaklaşık 2018 yılından bu yana bitmeyen ekonomik kriz ortamında muhalefet durumu değiştiren iki kıymetli atılım yaptı. Birincisi toplumsal demokrat belediyeciliğin en kuvvetli örneklerini sergileyerek, yalnızca imar işlerine değil toplumun somut meselelerine karşı somut tahlillere odaklandı. Ülkede kamudaki çöken kurumsal kapasitenin boşta bıraktığı her gereksinime koştu. Başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere ilçe ve belde belediyeleriyle bir arada her gereksinim halinde süratli ve faal sonuçlar yarattı. Ve geldiğimiz yer itibariyle, artık ülkede orman yangını olsa toplum CHP’li belediyelere davet yapıyor. Sel taşkınlarında hayatların kurtulması için bir daha CHP’li belediyelere davet yapıyor. Öğrenci yurtlarında internet zayıfladığında bile CHP’li belediyelere davet yapıyor. Özetle toplum somut sıkıntılarına somut tahlilleri toplumsal demokrat belediyelerde arıyor.
İkinci kıymetli atak ise başta Sayın Kılıçdaroğlu olmak üzere muhalefetteki başkanlar iktidarın tüm gayretine karşın, iktidarın yapay gündemlerine karşın inat ve ısrarla toplumun gerçek gündemine bağlı kaldı. İktidar istedi ki, muhalefet inancı konuşsun kimliği konuşsun hatta iktidar muhalefeti yargılasın bunun karşısında muhalefet de “ama”lı, “fakat”lı cümlelerle kendini tabir etmeye, savunmaya çalışsın. Bu sayede ne işsizlik, ne yoksulluk, ne eğitim ne de ülkenin makus gidişatı konuşulmasın. Biz aylardır haftalık küme konuşmalarının metinlerini tahlil ediyoruz. şimdi her hafta iktidarın muhalefeti millet, zillet, illet vb tekerlemeden hallice yaftalama telaffuzlarına karşı muhalefetin yoksulluk, işsizlik üzere bahisleri telaffuzlarına taşıdığını görüyoruz.
İşte tüm bu hem lokal idareler üzerinden toplumun yaralarını sarma eforu birebir vakitte parti önderlerinin toplumun gerçek gündemine bağlı kalarak sözcülüğünü üstlenmesi vatandaşta muhalefetin genel iktidara gelmesi halinde yöneteceğine dair inancı yükseltti. Bu durumu kademe kademe izledik. Seçmen davranışını etkileyen 6 başlıkta daima olarak iktidarın nasıl yönettiğini muhalefetin en büyük partisinin önderi olan Kılıçdaroğlu’nun ise iktidara gelmesi halinde nasıl yöneteceğini sorduk. Evvelce Erdoğan’ın altı başlıkta önde çıktığını görürdük. daha sonra 2019 daha sonrası süreçte Kılıçdaroğlu’nun 6 başlığın 3’ünde öne geçtiğini gördük. Bu başlıklar iktisat, adalet ve eğitimdi. Artık ise 6 başlığın 6’sında da öne geçtiğini görüyoruz. Gelin tahlili biraz daha genişleterek iktidarın ve muhalefetin iki büyük partisinin başkanları üzerinden inceleyelim.
Bu hafta yaptığımız ölçümde Cumhur İttifakından Erdoğan’ın 6 başlıkta nasıl yönettiğini, bir daha birebir ittifaktan Bahçeli’nin ise nasıl yöneteceğini sorduk. Sonuçlar tablolardaki üzere.
Gördüğünüz üzere 1 epey berbat ve 5 epeyce âlâ olmak üzere 5 üzerinden değerlendirildiğinde iktisat en makus başlığı oluşturmakta. Örneğin sıhhatte düzgün yönettiğini söz edenlerin oranı % 34,8 iken iktisatta bu oran %19,6’ya geriliyor. Şunu da eklemem gerekir ki Ukrayna/Rusya savaşı çıkmadan evvel dış siyaset ve güvenlik bahislerindeki puanı eğitimin puanına benzeriydi. Bu manada savaştaki süreç idaresinin olumlu bakışı bu iki başlıkta artırdığını söylemeliyiz.
İttifakın öbür temsilcisi Bahçeli’nin güvenlik konusunda başka bahislere bakılırsa epey az daha fazla aldığı anlaşılmakta. Güvenlik konusunu uygun yöneteceğini tabir edenlerin oranı %23,3 iken ekonomiyi âlâ yöneteceğini düşünenlerin oranı %17,5’te kalıyor.
Gelelim muhalefet bloğuna. bir daha seçmenin oy tercihini en çok etkileyen 6 başlıkta muhalefetin nasıl yöneteceğini sorduğumuzda tablo iktidara nazaran daha âlâ çıkıyor.
Tablolardan da gördüğümüz üzere Sayın Kılıçdaroğlu 6 başlığın tamamında Erdoğan’ı da Bahçeli’yi de geride bırakıyor. Bu altı başlıkta bir hususa bilhassa dikkat çekmek istiyorum. İktisat konusunda toplumun %19,6’sı Erdoğan’ın yeterli yönettiğini tabir ederken Sayın Kılıçdaroğlu’nun âlâ yöneteceğini tabir edenlerin oranı %36,7’ye denk geliyor. Bu tabloların neyi söz ettiğini daha yanlışsız anlamak açısından, iktisat konusunda Erdoğan’ın ortalamasının 5 üzerinden 2.2 olmasının yüzlük sistemdeki karşılığının 44 olduğunu, bir daha Sayın Kılıçdaroğlu’nun ortalamasının 2.8 ile yüzlük sistemde 56’lık bir takviyeye denk geldiğini belirtmek isterim. ötürüsıyla bu manalı bir farktır. Elbet ki farkın daha epey açılması hem mümkün hem gerekli. Ama bugün itibariyle toplumun muhalefete olan inancındaki artışı göstermesi açısından değerli olduğuna inanıyorum.
bir daha muhalif blokta bulunan bir öteki başkanın yöneteceğine dair inancı incelediğimizde Sayın Akşener’in de iktidarda bulunan başkanlara bakılırsa bakılırsace daha kuvvetli bir sonuç aldığını görmekteyiz.
Sayın Akşener’e has bir durum da tüm başlıklarda tıpkı puanı alabilmesi.
İktidarın yeterli yönettiğine dair inancın kaybolması sürecine dair katkı veren kurmay takımlar da var. İktisattaki toparlanma faaliyetlerine motivasyon konuşmalarını ekleyen Bakan Nebati’nin açıklamaları toplumu motive etmediği üzere iktidarın yöneteceğine dair inancı da kırmakta. Ekonomik gidişatı gözlerden saçılan ışık üzerinden okumayı yeğleyen Bakan Nebati’nin bu haftaki açıklamasını Türkiye temsili deneklere izlettik ve katılıyor musunuz diye sorduk. Karşılıkları birlikte inceleyelim.
Açıklamayı izleyen deneklerin iştirak seviyeleri aşağıdaki üzeredir.
Sonuçlardan da anlayacağınız üzere Bakan Nebati hem AKP seçmeninin birebir vakitte MHP seçmeninin yarısını bile ikna edememiş. Türkiye genelinde katıldığını söz edenlerin oranı ise sadece %26,5’te kalmakta.
Özetle siyasal yapıda ve toplumun bakışında büyük bir sınır değişimi kelam konusu. İnanç ve bedel siyasetine sıkıştırılmış, daima savunmada olan bir muhalefet yerine toplumun problemlerini önceleyen, yarasını şimdilik tedavi edemese de pansuman yapan, iktidarı savunmaya düşüren ve de yeterli yöneteceğine dair inancı artırmış bir muhalefet var.
Gün ağarıyor, umut yeşeriyor…