Biden-Şi görüşmesi: Yapan lakin çığır açıcı değil

celikci

Active member
Biden-Şi görüşmesi: Yapan lakin çığır açıcı değil
ABD Lideri Joe Biden ve Çin Devlet Lideri Şi Jinping videokonferans yoluyla yapılan ikili tepede bir ortaya geldi. İki başkanın 3. görüşmesi olan tepenin gündeminde Tayvan, ticaret ve insan hakları üzere kuvvetli bahisler vardı fakat görüşme tarafların birinci açıklamalarına nazaran olumlu bir havada geçti.

‘YAPICI LAKİN ÇIĞIR AÇICI DEĞİL’

BBC Türkçe’nin haberine nazaran üst seviye bir ABD’li yetkili, görüşmenin planlanandan uzun bir biçimde yaklaşık 3 buçuk saat sürdüğünü ve biroldukça hususta ‘sağlıklı müzakereler’ yapıldığını bildirdi. Yetkili, beklendiği üzere tepede rastgele bir bahiste çığır açacak bir gelişme yaşanmadığını da ekledi.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying de ‘yapıcı ve verimli’ olarak nitelediği görüşmenin, karşılıklı anlayışı geliştirmeye yardımcı olduğunu tabir etti. ABD Lideri Biden, iki ülke içindeki rekabetin ‘açık çatışmaya’ dönüşmemesini garantilemenin, iki ülkenin de sorumluluğu olduğunu belirtti.

‘ESKİ DOSTUM BİDEN’

Görüşmenin başında Şi, Pekin’in ABD-Çin bağlantılarını olumlu istikamette ilerletmek üzere çalışmaya hazır olduğu bildirisini verirken, iki ülkenin birbirine hürmet duymasının ve ‘sağlam’ bağlara sahip olmanın kıymetine vurgu yaptı. Şi ayrıyeten ‘eski dostu Biden’ı bir daha gördüğüne sevindiğini’ de söylemiş oldu.

Reuters haber ajansına bakılırsa Biden da “Belki de daha resmi bir tonda başlamalıyım ancak ikimiz birbirimize karşı hiç bir vakit o kadar resmi de olmadık” dedi. Biden ayrıyeten karşılıklı olarak daima ‘oldukca samimi ve açık sözlü’ olduklarını belirterek “hiç bir vakit giderken, bir öbürümüzün aklından neler geçtiğine dair soru işaretlerimiz olmaz” dedi.

Ocak ayında bakılırsavi devralan Biden’la Şi şu ana kadar 3 defa konuştu, lakin bu tepe birinci ikili görüşme oldu. Çin başkanı Şi, koronavirüs salgınının başlamasından bu yana ülkesinden çıkmadı.

NELER KONUŞULDU?

BBC News Washington’dan Zhaoyin Feng’e göre ABD basını görüşme öncesi, Biden’ın evrakında siber güvenlik, ticaret ve silahsızlanma bahisleri olduğunu yazdı. Beyaz Saray’dan geçen Cuma yapılan açıklamada da “İki önder ABD ile Çin Halk Cumhuriyeti içindeki rekabeti sorumlu biçimde direktörün yollarını ve çıkarlarımızın örtüştüğü konularda da iş birliği imkanlarını arayacak” dendi.

ABD’deki “ABD-Çin bağlarıyla ilgili Ulusal Komite”ye geçen hafta gönderdiği mektupta Şi, ABD ile bağlantıları rayına oturtmaya hazır olduklarını belirtti ve “İş birliği tek gerçek seçenek” yazdı. İki üstün güç içinde tansiyonu artıran Tayvan üzere mevzular olsa da, iki ülke Glasgow’daki COP26 İklim Değişikliği Konferansı’nda ortak deklarasyon yayınlayarak milletlerarası toplumu şaşırtmıştı.

BİDEN’IN TALEPLERİ

Başka taraftan BBC News Şangay’dan Robin Brant ise karşı tarafın isteklerini yazdı: Beklentiler düşük lakin doruğun gerçekleşiyor olması bile başlı başına değerli bir sonuç olacak. İki ülke de son senelerda baş aşağı giden ikili ilgileri onarmaya istekli. Gündemin birinci hususu muhtemelen Tayvan olacak. Çin Tayvan’a yönelik askeri baskısını artırmak istediğinin işaretlerini verirken, Biden, Şi’den Tayvan Boğazı’nda barışı sürdürmesini isteyecek. Biden bunun karşılığında Tayvan’ın bağımsızlığı ile ilgili rastgele hal almayacağının garantisini vermek zorunda kalacak.

Tepe ayrıyeten Biden’ın, mevcut ABD idaresinin Çin stratejisinin ikili bağlantılar için sağlam bir çerçeve oluşturabileceği konusunda Şi’yi ikna edebilmesi için bir fırsat olacak. Biden’ın Çin doktrini, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken tarafınca “gerektiğinde rekabetçi, mümkün olduğunda işbirlikçi ve gerektiğinde de hasım olunmasını” öngoren bir strateji olarak özetlenmişti.

Şİ’NİN TALEPLERİ

Tayvan ve diyalog – Çin’in tasalarını özetleyen iki söz. Çin’in doğu kıyısında, kendi demokratik seçilmiş lideri olan ada, Asya haricindekiler için anlaşılması güç bir mevzu olarak görülebilir. Lakin Pekin için Tayvan, daima ‘ana kara’ ile bir daha birleştirmek istediği ‘kaçak bir bölge’. Şi bunun kaçınılmaz olduğu iletisini veriyor ve bunu gerçekleştiren başkan olarak ‘azizlik’ mertebesine ulaşmak istiyor.

Lakin birkaç hafta evvel Biden, Çin’in Tayvan’a saldırması durumunda Tayvan’ı savunacaklarını söyleyerek “ABD’nin bu istikamette bir taahhüdü bulunuyor” demişti. Şi’nin bu hususta Biden’dan açıklama istemesi bekleniyor. İkili alakalar güç bir yerde. Beyaz Saray, istihbarat kurumlarından istediği Covid-19 soruşturmalarına iki kere “Çin’in Covid-19’un kaynağına dair soruşturma yapılmasına açık olmadığı” karşılığını aldı. Daha geçen hafta Biden Çin telekom şirketine yönelik yaptırımları da artırdı. (Kaynak: BBC Türkçe)

ALINTIDIR
 
Üst