AYM’den cezaevinde intihara ihlal sonucu: hayatı müdafaa yükümlülüğü ihlal edilmiştir

ahmetbeyler

Active member
AYM, Tarsus T Tipi Kapalı Cezaevi’nde intihar eden A.B.’nin anne ve babası Fener ve Siraç Bozkurt’un gerekli muhafaza tedbirlerinin alınmaması ve vefatı takiben tesirli soruşturma yapılmaması niçiniyle hayat hakkının ihlal edildiği savıyla yaptğı müracaatta sonucunı verdi.

Kararda, olay şöyleki özetlendi:

“A.B., Adana 22. Asliye Ceza Mahkemesi’nin 28.6.2017 tarihindeki sonucu ile 13 yıl 22 ay 40 gün mahpus cezası almıştır. A.B., cezası için bulunduğu Tarsus 2 No’lu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde farklı niçinlerle 7 defa koğuş değiştirmiştir. Kurum tarafınca düzenlenen 28.11.2017 tarihindeki genel risk ve muhtaçlık raporunda, “A.B’nin depresyonda olduğu, intihar riskinin yüksek olduğu, psikoz ve ziyan verme riski ile ruhsal travma sorunu bulunduğu, açıklanamayan bedensel belirtiler yaşadığı, takıntılı davranışları olduğu, dikkat eksikliği-hiperaktivite rahatsızlığı olduğu, manik atak ve saldırganlık riski bulunduğu, bu niçinlerle yakın takip edilmesi ve acil psikiyatrik muayeneye tabi tutularak uygun müdahalelerde bulunulması gerektiği’ belirtilmiştir. A.B, farklı tarihlerde biroldukça sebepten ötürü Tarsus Devlet Hastanesi’nin farklı merkezlerine sevk edildi ve kendisi için reçete hazırlanmıştır. A.B. biroldukça defa olmak üzere hastanenin psikiyatri polikliniğine de sevk edilmiştir. 26.2.2018 tarihinde koğuş ortasında fazla ilaç aldığı başka mahkumlar tarafınca nazaranvli işçiye bildirilen A.B. kişisel görüşmelere tabi tutulmuştur.

Psikiyatri polikliniğinde nazaranvli hekimler tarafınca A.B. için 30.3.2018 tarihinde depresyon teşhisiyle reçeteler hazırlanmış ve denetim muayenesi önerilmiştir. 30.4.2018 tarihinde denetim muayenesine gdolayılen A.B.ye tabipler anksiyete bozukluğu tanısı koymuş ve tedavisi için ilaç reçete etmiştir. A.B. uyku bozukluğu niçiniyle 9.5.2018 tarihinde bir daha psikiyatri polikliniğine sevk edilmiştir. A.B. için 25.5.2018 tarihinde psikiyatri polikliniği tabipleri, 3.7.2018 tarihinde ise Kurum tabibi tarafınca anksiyete bozukluğu teşhisiyle ilaç reçete edilmiştir. A.B. 2018 yılının Nisan ve Mayıs aylarında Kurum Müdürlüğü’ne sunduğu dilekçelerle ilaçlarını kullanmak istemediğini beyan etmiştir. 26.2.2018 ve 5.7.2018 tarihlerinde gerçekleşen hareketleri kararı yönetim tarafınca alınan sıhhat tedbirlerine uymamak fiilinden A.B. Kurum Disiplin Kurulu’nca kınama cezası ile cezalandırılmıştır.

‘Sosyal yardımlar için müracaat yapmak istediğini beyan etti’

A.B. ile toplumsal hizmet uzmanı ve psikolog tarafınca çeşitli tarihlerde kurum bünyesinde görüşmeler yapılmıştır. A.B, bu üç toplantıda alınan notlara nazaran özetle akrabasının intihar ettiğini, babasının hastanede olduğunu, durumundan haberdar olmak istediğini, ailesinin ekonomik durumunun düzgün olmadığını, toplumsal yardımlar için müracaat yapmak istediğini beyan etmiştir.

‘Koğuş ve kurum değişikliği talep etmişti’

A.B. bir daha Kurum bünyesinde 22.8.2017 ve 19.1.2018 tarihleri içinde psikolog ile on iki farklı görüşme gerçekleştirmiştir. Bu görüşmelerin birinci altısında A.B. yakınının intihar ettiğini, babasının hasta olduğunu söz etmiş, hasımlarının bulunduğunu belirterek koğuş ve kurum değişikliği talep etmiştir.

‘Kendine ziyan verme ve intihar hareketine girişme ihtimali düşük olarak saptandı’

8.5.2018 tarihindeki dokuzuncu psikolog görüşmesi notunda A.B.’nin müdahale izleme raporu uyarınca yüksek risk intihar kümesinde olmasından kaynaklı görüşmeye çağrıIdığı, kendisine sorununun olup olmadığının sorulduğu, sorunu olmadığını, sürecin kendisi için âlâ gittiğini beyan ettiği, ilaç kullanmasının sürdüğü, intihar mümkünlüğünün düşük olarak değerlendirildiğini söz etmiştir.

17.5.2018 tarihindeki psikolog görüşme notunda ise A.B.’nin kendini düzgün hissetmediğini, tedaviye gereksinim duyduğunu beyan ettiği ve kurum revirine yönlendirildiği belirtilmiştir. Kaydedilen 19.6.2018 tarihindeki son görüşmenin notunda A.B.’nin kardeşinin vurulduğunu, ağır bakıma alındığını, merak ortasında olduğunu beyan ettiği ve babasının aranarak ondan bilgi alındığı tabir edilmiştir. Tarihi aşikâr olmayan lakin 8.5.2018 tarihindeki toplantıdan daha sonra düzenlendiği anlaşılan ve üç psikoloğun imzasını taşıyan rapora nazaran A.B.’nin kendine ziyan verme ve intihar hareketine girişme ihtimali düşük olarak saptanmıştır.

‘Kollarında ve göğsünde kesiler tespit edildi’

5.7.2018 tarihinde Kuruma çağrılan 112 Acil Servis takımı tarafınca gdolayıldüğü hastanenin acil servisinde denetim edilen A.B.’nin kollarında ve göğsünde kesiler tespit edilmiş, birinci etapta reddetse de sonrasındasında kabul etmesi üzerine tedavisi gerçekleştirilmiş, psikiyatri polikliniğine sevki yapılmıştır. 6.7.2018 tarihindeki tutanağa bakılırsa Kurum psikoloğu A.B. ile ruhsal yardım maksatlı görüşme yapmak istemiş lakin A.B. bu teklifi reddetmiştir.

‘Özel bir televizyon kanalını aramasını ve kendisine kurum tarafınca ilaçlarının verilmediğini söylemesini istediği anlaşıldı’

7.7.2018 tarihinde A.B., annesi ile saat 10.30 civarında telefon görüşmesi gerçekleştirmiştir. Görüşmenin dökümünden A.B.’nin annesinden ısrarla kardeşinin özel bir televizyon kanalını aramasını ve kendisine Kurum tarafınca ilaçlarının verilmediğini söylemesini istediği anlaşılmıştır.

‘Süngerli odaya yerleştirilmişti’

7.7.2018 tarihinde saat 16.45 sıralarında A.B.’nin koğuşunda bulunduğu sırada tıraş bıçağı/jilet ile bedenine kesiler attığı, öteki mahkumlar tarafınca ihbar edilmesi üzerine A.B.. Kurum çalışanına koğuş dışına alınmış ve 112 Acil Servis Kuruma çağrılmıştır. A.B. 112 Acil Servis çalışanı eşliğinde hastaneye gdolayılmüştür. 7.7.2018 tarihindeki tutanaklarda kesilerin intihar hedefli yapıldığı söz edilmiştir. Ayrıyeten tutanaklarda A.B.’nin tedaviyi reddettiği ve bu niçinle kendisine müdahale edilemediği, tetanos aşısı yapılması gerektiği kayıt altına alınmıştır.

Tedaviyi reddeden A.B. tıpkı gün Kuruma geri getirilmiş ve odasına yerleştirilmiştir. Koğuşunda bulunan öbür mahkumların can güvenliklerini münasebet göstererek kendisi ile birebir koğuşta kalmak istemediklerini beyan etmeleri üzerine saat 21.00 civarında doku ve travma önleyici odaya (süngerli odaya) yerleştirilmişti. Kurum kameralarının kaydettiği imajlara ilişkin Görüntü Çözümleme Tutanağı’ndan Kurum başmemurunun A.B. ile süngerli odada bulunduğu sırada görüştüğü, A.B.’nin sargı bandajlarını birkaç sefer çıkardığı lakin Kurum işçisine bir daha sargı bandajlarının takıldığı anlaşılmıştır. A.B. birebir gece süngerli odadan çıkarılarak tekli odaya yerleştirilmiştir.

‘Kurum memuru Y.K., kapı mazgalından baktığında A.B.’yi asılı vaziyette gördü’

8.7.2018 tarihinde A.B.’nin bulunduğu tekli odaya sabah kahvaltısı ve öğlen yemeği servisi yapılmıştır. Akşam yemeği servisi sırasında (saat 18.20) nazaranvli Kurum memuru Y.K., kapı mazgalından baktığında A.B.’yi asılı vaziyette görmüş ve çabucak Kurum yöneticilerine haber vermiştir. Jandarma Olay Yeri İnceleme gruplarının gelmesinin akabinde A.B.’nin cansız vücudu odasından çıkarılmıştır.

‘Ölümün asıl kararı meydana geldiği söz edildi’

9.7.2018 tarihinde gerçekleştirilen otopsi sürecine dair 18.10.2018 tarihindeki raporun sonuç kısmında “göğüs sol önde ağır olmak üzere kollarında epeyce sayıda cilt altı seyirli kesik seyirli yaraların bulunduğu lakin bu yaraların mevte niçiniyet vermediği, ası telemi haricinde ayrıca travmatik lezyon bulunmadığı, kafatasında kırık, kanama, doku harabiyeti bulunmadığı, iç organlarda faydalanma tespit edilmediği bu niçinle vefatın travmatik etkiyle meydana gelmediğinin anlaşıldığı, kanda uyuşturucu husus bulunmadığı ve mevtin ası kararı meydana geldiği” söz edilmiştir.

Kurum disiplin amirliği 16.7.2018 tarihindeki süreci ile ceza verilmesine yer olmadığı istikametinde karar aldı

Olayın akabinde Kurum Müdürlüğü’nün 9.7.2018 tarihindeki buyruğu ile infaz ve müdafaa memurları M.G., Y.K. ve A.O. hakkında disiplin soruşturması açılmıştır. İnfaz ve muhafaza memuru M.G. savunmasında akşam yemeği dağıtımı sırasında tekli oda nöbetçi memuru Y.K.’nın koridora çıkarak “Gelin” diye bağırdığını, toplu biçimde odaya gidildiğini, A.B.’nin kendisini astığının anlaşıldığını, Kurum müdürüne ve 112 Acil Servis’e haber verildiğini, ilgili alanın güvenliğinin sağlandığını, tıpkı gün vakadan önce A.B.’nin nöbetçi personelden sigara istediğini ve sigara verilmesine sakınca olmadığını, gorevini ifasında bir dikkatsizliğinin bulunmadığını düşündüğünü ifade etmiştir.

Soruşturma kapsamında bazı mahkumların ifadelerine başvurulmuş, mahkumlar, birbirleriyle örtüşen ifadelerinde özetle A.B.’nin ailesi ile sıkıntılar yaşadığını, kendisine zarar vereceğini dediğini, zaman zaman lavaboya gittiğinde kendisine kesi atarak zarar verdiğini, kendilerinin ona nasihatte bulunduklarını, A.B.’nin bu davranışlarının koğuşta huzursuzluk yarattığını, bu niçinle A.B’nin koğuşunun değiştirilmesini talep ettiklerini ve A.B.’nin koğuştan ayrıldığını belirtmişti.

A.B.’nin ölümü ile sonuçlanan sürecin ayrıntılarına, mahkumlar ile infaz ve koruma memurlarının ifadelerine yer verilen 16.7.2018 tarihindeki disiplin soruşturması raporunun sonuç kısmında “nazaranvli personelin olayın yaşandığı tarihte herhangi bir ihmallerinin olmadığı, suç olarak nitelendirilebilecek herhangi bir emareye rastlanmadığı” ifade edildiştir. Söz konusu rapor üzerine Kurum Disiplin Amirliği 16.7.2018 tarihindeki işlemi ile ceza verilmesine yer olmadığı yönünde karar almıştır.

‘Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karara yönelik itiraz Tarsus 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 23.5.2019 tarihindeki sonucu ile reddedildi’

Tarsus Cumhuriyet Başsavcılığı, A.B.’nin ölümüne ilişkin olarak hem ilgili kamu gorevlileri hakkında (gorevi kötüye kullanma suçundan) aynı zamanda olayın oluş biçimi (intihar/teşvik) ile ilgili iki ayrı soruşturma yürütmüştür. Kurumdan olayla ilgili detaylı araştırma yapılmasını talep eden ve disiplin soruşturması dahil ilgili belgeler ile kamera görüntülerinin gönderilmesini isteyen Başsavcılık, Tarsus Jandarma Komutanlığı tarafınca toplanan delilleri, olay yeri krokisini, olay yeri inceleme raporunu, müteveffanın sağlık dosyasını, olay anına ait Görüntü İzleme Tutanağı’nı ilgili birimlerden edinmiş; Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ile Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü başta olmak üzere biroldukça kurumla farklı tarihlerde yazışmalar yapmıştır. Başsavcılık intihara yönlendirme/yardım suçuna ilişkin olarak meçhul sanık üzerinden yürüttüğü soruşturma kararında 9.11.2018 tarihindeki sonucuyla “ölümün an niçiniyle gerçekleştiği ve vefat edenin intihara yönlendirildiğine dair delil bulunmadığı” öne sürülen nedenine yer vererek kovuşturmaya yer olmadığı kararına ulaşmıştır. Karara yapılan itiraz Tarsus 2. Sulh Ceza Hakimliği tarafınca 1.3.2019 tarihinde reddedilmiştir.

Başsavcılık, Kurum personeline ilişkin soruşturma sonunda ilgili kamu bakılırsavlileri hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar vermiştir. Başsavcılık 7.2.2019 tarihindeki sonucunda olaya ilişkin öne sürülen nedeninde “Kurum personellerinin üzerlerine atık suçu işlediklerine dair haklarında kamu davası açılmasını gerektirir, somut hukuki her türlü şüpheden uzak, kovuşturmaya yetecek kadar delilin bulunmadığının tüm dosta kapsamından anlaşıldığını” ifade etmiştir. Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karara yönelik itiraz Tarsus 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 23.5.2019 tarihindeki sonucu ile reddedilmiştir”

AYM: Yaşam hakkını koruma yükümlülüğü ihlal edildi


AYM, başvuruyla ilgili verdiği kararda yaşama hakkını koruma yükümlüğünün ihlal edildiğine hükmetti. bir daha soruşturma yapılmasına da karar veren AYM’nin öne sürülen sebebi şu biçimde:

“A.B.’nin 2018 yılının Şubat ayından -Mayıs ayından itibaren yoğun olmak üzere- intihar ettiği döneme kadar sık sayılabilecek ölçüde hem Kurum hekimlerine aynı zamanda hastanenin psikiyatri kliniğine gdolayıldüğü ve bu süreçte A.B. için depresyon, anksiyete bozukluğu gibi tanılarla ilaç reçete edildiği görülmektedir. Başvurucunun son dönemde kendisine zarar vermeye başladığı ve bu niçinle 5.7.2018 ile 7.7.2018 tarihinde hastaneye sevk edildiği anlaşılmıştır. aynı zamanda A.B.’nin psikiyatri kliniği ziyaretlerinin arttığı, ailesine ilişkin kaygılarını dile getirmeye başladığı, kendisine hastaneye sevk edilecek kadar zarar vermeye başladığı dönemde, intihar ettiği güne kadar aynı koğuşta barındırıldığı, sağlık hizmetine erişimin sağlanması haricinde -gözetim, denetim altında, kontrol altında bulundurma gibi- başkaca etkin önleyici bir tedbir alınmadığı görülmüştür.

A.B., 5.7.2018 tarihinde hastaneye sevk edilecek kadar kendisine kesi suretiyle zarar vermesinin ardından 7.7.2018 tarihinde aynı eylemi yinelamış ve bir daha hastaneye sevk edilmiş olması halinin psikolojik durumuna dair açık bir belirti olması karşısında -kaldı ki bu durum 30.5.2018 tarihindeki kurumun riskli mahkum listesi ile tevsik edilmiştir- Kurumdan tedavi sürecinin sıkı bir biçimde takip edilmesi, kendisine zarar vermek veya intihar etmek için kullanabileceği nesneleri temin etmesinin engellenmesi ve günlük hayatının buna bakılırsa düzenlenmesi gibi daha sıkı tedbirler alınması beklenecektir.

Buna karşın 7.7.2018 tarihinde kendisine zarar veren ve tedaviyi dahi kabul etmeyen A.B. hastane dönüşü kaldığı koğuşta barındırılmaya devam etmiş ve koğuş arkadaşlarının -can güvenliği endişesi- yakınması ile süngerli odaya alınmıştır. A.B.’nin kendisine zarar verme ihtimalinin düşük olduğu süngerli odaya alınması önleyici tedbirlerin hayata geçirilmesi bağlamında etkin bir adım olarak değerlendirilebilir ise de A.B. sadece dört saat daha sonra süngerli odadan çıkartılarak tek kişilik -ranza ve eşya dolabının sabit olmadığı-odaya alınmıştır. İnfaz koruma memurunun A.B. ile görüşmesi daha sonrası A.B.’nin süngerli odadan çıkarıldığı, bu eylemin bir hekim görüşmesine veya uzman görüşüne dayalı olmadığı anlaşılmaktadır. Bu durum koruma yükümlülüğü bağlamında açık bir eksiklik olarak ele alınabilecektir. Zira infaz kurumunda bir kişinin sağlığı ve güvenliği açısından gerekli tedavi çeşidinin ve kalması uygun olan yerin belirlenmesinin-o kişinin bu mevzulardaki muhakeme yeteneğinin somut olayın şartları arasında sağlıklı olmadığının açık olduğu durumlarda- sadece kişinin tercihlerine gore yapılması mümkün değildir. A.B.’nin yukarıda aktarılan ve Kurum idaresinin de bilgisi dahilinde olan ruh hali itibarıyla tek kişilik odada kaldığı kısa süre zarfında (bir günden daha az) daha sıkı bir gözetim ve denetim altında tutulması, kendi iradesine bırakılmadan kendisine zarar verme ihtimalini en aza indirecek tedbirlerin alınması -gerekirse odasındaki eşyaların sabitlenmesi- açık bir gerekliliktir. Ancak A.B.’nin tek kişilik odada kaldığı kısa süre zarfında daha sıkı bir gözetim ve denetime tabi tutulduğu yönünde herhangi bir veri/kayıt bulunmamaktadır. A.B.’nin intihar için odada bulunan eşyaları uygun pozisyona getirmiş olması, intihar etmiş olduğunun kontrol/denetim sırasında değil akşam yemeği servisi sırasında anlaşılması da gözetim/denetim eksikliğini doğrular niteliktedir.

Bu tespitler ve açıklamalar ışığında Kurum yetkililerinin A.B’nin yaşamının korunması için gerekli olan makul ve etkili tedbirleri almadıkları kararına ulaşılmıştır. Açıklanan gerekçelerle A.B’nin yaşamının kendi eylemlerine karşı korunamaması sebebiyle hayatı koruma yükümlülüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir. A.B’nin intiharında hayatı koruma yükümlülüğünün ihlali kararınu doğuran olgular yukarıda aktarılmıştır. Başsavcılığın soruşturma sürecinde alınan-hayatı koruma yükümlülüğünün ihlal edilmesine niçin olan- hususlara ilişkin bir değerlendirmede bulunmadığı gözlemlenmiştir. Bu bağlamda ciddi/yakın riskin varlığına karşın etkin ve pratik önlemlerin alınmasında yetersiz kalındığı, özetle kamu nazaranvlilerinin eylemleri/ eylemsizlikleri ile bağlantılı olarak hayatı koruma yükümlülüğünün ihlal edildiği kararına ulaşıldığından kamu bakılırsavlileri hakkında -ihlale niçin olan hususlara dair herhangi bir değerlendirme yapılmadan- takipsizlik sonucu verilmesinin ve bu bağlamda sorumluların ortaya çıkarılmasının engellenmesinin yaşam hakkı kapsamında etkili ceza soruşturması yürütülmesi yükümlülüğü bakımından ihlal kararı doğurduğu kanaatine varılmıştır”
 
Üst