Hüseyin GÖKÇE
Enflasyon sepeti ortasındaki hissesi yüzde 25.94 olan besinde, yıllık fiyat artışı yüzde 30’a yaklaşırken, fiyat artışını denetim altına almanın yolu, talebi karşılayabilecek ölçüde üretimden geçiyor. TOBB İdare Heyeti Üyesi ve Ankara Ticaret Borsası (ATB) Lideri Faik Yavuz, buzağı ölümlerinin önlenmesi, bitkisel üretimde verimliliğinin artırılması ve ziraî destekleme modelindeki değişiklikle, kıymetli ölçüde artışın önüne geçilebileceğini savunuyor.
Yavuz, tartışmalı et fiyatları konusunda besicilerin hatası olmadığını belirtirken, yemdeki maliyet artışının et fiyatına yansıtılamadığını kaydetti. Kesimde profesyonel işletmeler dahil besicilerin son üç yıldır ziyan ettiğini belirten Yavuz, bu noktada Et ve Süt Kurumu’nun fiyatı regüle etmek yerine ithalatla uğraştığını bildirdi. Yavuz, ziraî desteklemenin tamamının kaldırılarak, buraya harcanan paranın her yıl bir eserde altyapıyı değiştirmek üzere kullanılmasını önerdi.
Ankara Sohbetlerine konuk olan Faik Yavuz Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil’in sorularını yanıtlandırdı.
Bölümün ortasından birisi olarak bilhassa son birkaç yıldır et meblağlarında yaşanan artışı neye bağlıyorsunuz?
Hayvancılıkta, genel manada, son iki yıldır yem kaynaklı önemli bir maliyet artışı var. Aslında et fiyatı birebir oranda artmadı. Bir de perakende satışlarda özel bir durum var. Ekseriyetle bonfile, pirzola üzere hayvanda az bulunan ve fiyatı yüksek olan etler haberlere bahis oluyor ve 110-120 lira civarında fiyatlar söylem ediliyor.
Geriye dönük 1 yıl ortasında yem fiyatı yüzde 63 civarında arttı ve üstelik buna son yapılan artırım dahil değil. Etin maliyetinin yüzde 55-65’ini yemin oluşturduğunu göz önünde bulundurarak, et fiyatındaki artışın da yem fiyatındaki artışa yakın olması gerekir. Üretici, evvelce mera alanlarında hayvanlarını yayardı. Hayvan makul kiloya gelince besiciye satardı.
Artık niçin yapmıyorlar ?
Ne yazık ki son vakit içinderda mera alanları fazla kalmadı, tıpkı vakitte meralar kapandı. Terör dolayasıyla kapandı, köy muhtarları kapattı. Boş duran yaylada hayvan otlatmak isteyenler var lakin köylü vermiyor. Evvelce köylerde sürüler varken verilmemesini anlıyorum lakin artık köylerde hayvan da kalmadı aslında. Bırak diğeri kullansın niçin müsaade vermiyorsun?
Bakın 1960’lı senelerda 43 milyon hektar olan mera alanı bugün 12 milyon hektara kadar düşmüş. bu biçimde olunca da beşerler daha yüksek maliyetli yeme yük vermek durumunda kaldılar.
Türkiye, ırmak ve yeraltı su kaynaklarını projelerle daha uygun kıymetlendirebilir duruma getirerek, meraları ıslah ederse Güney Amerika, ABD, Kanada’da olduğu üzere fazlaca az yem ile 400-500 kg et alınabilecek düzeye gelebiliriz. Öteki bir söz ile et üretiminin maliyetini rahatlıkla yüzde 35 azaltabiliriz.
Pekala çiftçiler ve yetiştiricilerin kârlılık durumları nasıl değişiyor?
1 kg etin sofraya gelebilmesi için en az 20 ay lazım, ana karnında doğum hariç. Hayvan bu vakit diliminde daima yiyor, yani tüketiyor. Fakat bu ögeleri dikkate almadan, yalnızca eleştiriyoruz. Aslında son üç yıldır, profesyonel işletmeler dahil besici daima ziyan ediyor. tıpkı vakitte büyük ziyan ediyor. Kapanma periyodu dahil olmak üzere talepte düşüş var ve dal yüzde 50 kapasite ile çalışıyor. Bir sefer yıllık 40 milyon turist kıymetli ölçüde tüketim yapıyordu. Artık bunu yapamıyorlar. Aslında talebin düştüğü periyotta, maliyetler yüksek bulunmasına karşın et fiyatı düştü. Yani fiyatlar regüle edilemedi. Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) fiyatı regüle etmesi için piyasaya girmesini önerdik. halbuki ESK diğer kulvarda ve ithalatla uğraşıyor. Yani regülasyon nazaranvini fazla görmüyor.
Diğer mesleklerden gelip de kesime yatırım yapanların tamamına yakını ziyan edip işi bıraktı. Ülkemizde IPARD dayanakları yanlış veriliyor. Takviye almış biroldukca projenin tesisleri boş ve satılık durumda bulunmasına karşın, hala yeni projelere dayanak veriliyor. Bitkisel üretimin olduğu tarlaların üzerine ahırlar yaparak bitkisel üretim alanlarını da yok ediyoruz.
Bu hususta tahlil için siz ne öneriyorsunuz ?
Bizim hayvancılıkta model değişikliğine gereksinimimiz var. En büyük problemimiz bu. Model değişikliğinden kastım, mesela İzmir’de yeni başlamışlar. Süt hayvancılığında 2-3 yerde, hayvanı yayarak yetiştirmeye başlamışlar.
Bizim şöyleki bir teklifimiz var. Hayvana büsbütün karma yem verip 30 kg süt almak yerine 2 kg karma yem verip, gerisini yayarak 24 kg süt almak çiftçi açısından daha kârlıdır. Öbür bir söz ile öteki yolla aslına bakarsan ziyan ediyorlar. Bugün Hollanda, ABD üzere ülkeler günlük 2-3 kg yem ile 30 kg süt alıyorlar. Üstelik 25-30 dönüm üzere küçük alanlarda, 100 inek ile hoş para kazanabiliyorlar.
Bir öteki sorun ise sütü fazla ürettirip, bunu süt tozuna çevirmeye takviye veriyoruz. halbuki ne kadar süte muhtaçlık var, ne kadar satılabilir, bunu planlayarak yapılacak üretim daha verimli ve kârlı olacaktır kuşkusuz.
Aslında tarım kesiminin tamamında yeni modele ve üretim planlamasına muhtaçlık var. Olağanda tarım bölümünde üretim fazlaca kolay. Stratejik eserler, fındık, kayısı, incir ve üzüm üzere uzun müddet gerektirenler hariç, bitkisel üretim ve hayvansal üretimde 1.5-2 sene ortasında istediğimiz üretim desenine ulaşabiliriz.
Fakat değerli olan bunun pazarlamasını yapmak, katma pahasını elde etmek. Pazarlayamazsan, eti epey fazla üretsen ne olacak ki? Arz talepten çok olursa, fiyat otomatikman düşecek. Lakin bu biçimde bir planlamamız da yok, ihracatı da yapamıyoruz. Değerli olan ürettiğini satan, satabildiği kadar da üreten bir model olmalı. Her sene plansız tarım üretimi. Soğana bakın, 10 liraya da soğan yedik, geçen sene devlet aldı parasız dağıttı. Patateste de gibisi oldu. Planlama yaparken de iç muhtaçlık ve ihracat potansiyeli dikkate alınmalı. Bunları yapmadan tarımı düzeltemezsiniz. Bir sene fiyat tavan yapar, bir sene yerde sürünür.
İşin ihracat boyutu da var, yani Türkiye’nin ihracat potansiyelini de gerektiği üzere değerlendiremediğini görüyoruz.
Tarım büsbütün stratejik bir dal ve önümüzdeki periyotta ehemmiyeti daha da artacak. Beşerler yiyecek ve içecek öbür yolu yok. Dünya nüfusu her gün artıyor. Ona karşılık, topraklarımız hem erozyon ile hem betonlaşarak yok oluyor. Çin üzere, Hindistan üzere daha evvel gelir düzeyi düşük olan ülkelerde, 300 milyon kişi sınıf atladı ve özel talepleri var. Gelirleri yükseldi. Bunların muhtaçlığını kim karşılayacak? Çin artık 1 yıllık stoklar yapıyor, lakin biz ithal etmezsek eser bulmakta kuvvetlik çekeriz. Dünyanın fazla üretimini Çin ve Hindistan çekiyor. Biz aslında üretip bunlara vermemiz gerekirken, hububatta kendi muhtaçlığımızı sıkıntı karşılar duruma geldik. Bir kısmı ihraç kaydıyla olmak üzere biz ithalat yapmak zorundayız.
“Hububatta verimliliği iki katına çıkarma potansiyeli var”
ABD, Kanada, Fransa, Almanya üzere gelişmiş ülkeler dönüm başına buğdayda 750 kg verimliliğe ulaştılar ve burada kaldılar. Öteki ülkeler, yani eski doğu bloku ülkeleri ile Türk Cumhuriyetleri üzere ülkeler ve Türkiye dahil ortalama 300 kg civarında. Şayet teknolojiyi âlâ kullanırsak biz de bu verimliliğe ulaşabiliriz. Yani verimliliği ve dolayasıyla üretim ölçüsünü iki katına çıkarabiliriz. Üstelik Ortadoğu ve Afrika ülkelerinin hepsinin de bu esere muhtaçlığı var. Yani biz Dubai üzere Singapur üzere terminal ülke olabiliriz. Bunu kaçırıyoruz.
Lisanslı depo diyoruz, herkes kendine bakılırsa bir depo sistemi kuruyor. halbuki Karadeniz’i epey uygun kullanabiliriz. Karadeniz’de hayli büyük hacimli depolar kurabiliriz. Memleketler arası borsayı kesinlikle açmamız lazım. Ulusal borsayı açtık eser İhtisas Borsası (TÜRİB) lakin memleketler arası borsa açıp, oradaki üretimleri buradaki depoya çekip burada pazarlayabiliriz.
“Teknoloji muhtaçlık lakin onu üreteni de doyurmamız lazım”
Bir yandan nüfus artıyor, üretim niyet fiyat artacaktır. Tarıma daha hayli kıymet verip, stratejik kesim olarak nazaranrek yatırım yapmalıyız. Robot, İHA; SİHA üzere teknolojik aletleri de beşerler üretiyor ve bunların da yemeye içmeye gereksinimi var. Teknolojiye gereksinimimiz var lakin evvel o teknolojiyi üreten insanı doyurmamız lazım. Stratejik eserlere katma kıymet kazandırmamız lazım. Bunları işlemeden satıyoruz. Fındık şu an 3 dolar, çikolata içine katıldığında 23 dolara satılıyor.
Ziraî alanda, verimliliği ve katma pahası artırmalıyız. Çin ve Hindistan piyasasına ve dünyaya üretim yapmalıyız. Bu ülkelerde gelir düzeyi yükselen değerli bir kesim var ve bunlar da hayli tüketim yapıyorlar. Geçen sene soğan bizde çıktığında, Hindistan’da çabucak hemen çıkmadan talep vardı fakat ihracata müsaade çıkmadı. daha sonra, Hindistan ve Mısır’da eser çıkınca fiyat düştü ve bizim ihracat bahtımız da ortadan kalktı. Piyasayı âlâ koklayıp gerekli müdahaleyi yapmazsanız, dert olur.
Evvelce Türk Cumhuriyetlerinden buğday alırdık, artık oradaki bütün buğdayı Çin kapatmış. Biz Türkiye’nin tamamını havza bazlı planlayarak üretmeliyiz. Toplam 982 tane havzamız oldu ve bu sayı devasa yükseklikte.
“Yıllık 700 bin buzağı mevtini önlersek ithalata gerek kalmaz”
Ham malzeme ithal ediliyor hayvancılıkta. Biz daima ölen buzağı sayısını 450 bin biliyorduk. Sayın Bakan Eşref Fakıbaba, bakanlık yaptığı devirde yıllık 750 bin buzağının öldüğünü söylüyordu. Bunun otomatikman yüzde 50’si erkektir, demek ki yıllık 400 bin besilik buzağımız gidiyor. aslına bakarsanız ithal ettiğimiz hayvan sayısı da bu kadar. Sıhhat problemini çözsek besilik hayvan ithalatına gerek kalmaz.
Gençleri köyde tutabilmemiz lazım. Gençleri toplumsal donatı alanlarından yoksun bırakıyoruz kırsalda. İnternet ve TV’de kent hayatını görüyor. Yurt haricinde öbek öbek işletmeler var lakin bunların ortasında her türlü toplumsal donatısı olan, bilardo, müzik, cümbüş, spor olan kasaba üzere yerler var. Beşerler gün uzunluğu hayvanlara bakıp akşam duş alıp eğlenmeye gittiklerini söylüyor. halbuki bizde kırsal alanda yaşayan gençlere kız vermiyorlar.
Desteklemede radikal teklif: “Her yıl yalnızca bir esere dayanak verilebilir”
Tarım dalına her yıl önemli ölçüde takviye veriliyor lakin bu takviyeler kişi başına bölündüğünde epeyce da rasyonel olmuyor. Benim teklifim tüm destekleme ödemeleri kaldırılarak, buraya ayrılan bütçe ile her yıl bir eser belirlenip o eserin üretim altyapısının büsbütün değiştirilmesidir.
Örneğin hayvancılığın verimli olarak yapılabileceği bölgeler tespit edilip, optimum işletme büyüklüğü de belirlenerek, 20 yıl vade ile hayvan dağıtımı yapılabilir. Üstelik bunun geri ödemesi de her yıl yeni doğan hayvanlardan birer tane alınarak gerçekleştirilebilir. Yani bir yıl büyükbaş, bir yıl küçükbaş, takip eden yıl fındık üzere temel mamüllerin altyapısını büsbütün değiştirecek ölçüde dayanak verilmelidir.
“Polonya’dan toprak ithal edip denizi dolduran Hollanda bize gelmedi”
Biz tohumda Islahçı Hakları Kanunu çıkardıktan daha sonra ileri bir noktaya geldik .
Hollanda, denizi doldurup, Polonya’dan toprak ithal edip patates tohumu yetiştirdi. Bize niçin gelmiyorsunuz dediğimde, ülkemizde Islahçı Hakları Kanunu yok dedi. Ben bir tohum için 15 yıl çalışıyorum dedi. Takip eden yıl Islahçı Hakları Kanunu çıktı ve Antalya’ya o yıl 47 tane yabancı sermayeli şirket kuruldu. Dünya ile yarışacaksan bunun altyapısını oluşturmamız gerekiyor. Hollanda terminal ülke pozisyonunda. Hem üretip hem satıyor.
Hollanda üzere olamazsak, tarımımızı da büsbütün bitiririz.
Problem yalnızca kendiniz için değil, dünyaya üretim yapabilmektir.
Irak, İran, BAE, Mısır üzere ülkelere yönelik üretim yapmayacaksam, niçin bu kadar uğraşıyorum. Çin’e Hindistan’a büyük ihracat yapan ülke olmak zorundayız.
Tarımda model değişikliği gerekiyor
MARUF BUZCUGİL – DÜNYA ANKARA TEMSİLCİSİ
Ağustos ayı enfl asyon dataları besin fiyatlarındaki yüksek artışı bir daha gözümüze soktu. Geçen ay tüketici fiyatları endeksi kapsamında fiyatı en çok artan 20 eserden 15’inin besin ve tarım eseri olduğunu gördük. Besin fiyatlarındaki artış ağustos ayında aylık bazda yüze 3,12, yıllık bazda yüzde 29 artışla iktisat gündemindeki yerini perçinledi.
Besin fiyatlarındaki artışın niçinlerini, Türkiye’nin ziraî üretim ve bu mamüllerin pazarlanmasındaki meseleleri “Dünya Ankara Sohbetleri” kapsamında TOBB Başkanvekili ve Ankara Ticaret Borsası (ATB) Lideri Faik Yavuz ile konuştuk.
Türkiye, bir müddetdir yüksek seyreden besin fiyatlarını daha fazlaca tedarik zincirindeki tedbirler ve fiyat izleme komiteleri ile denetim altına almaya çalışıyor. Yüklü olarak tarıma dayalı besin mamüllerinin piyasalaştığı, el değiştirdiği ticaret borsalarının duayen ismi Faik Yavuz ise tarım ve besin alanında sıkıntılara vakit kaybetmeden, üretim ve ithalatın evvelde planlandığı, ihracatı hedefl eyen geniş bir bakış açısıyla yaklaşılması gerektiğini söylüyor.
Buzağılar ölmesin, mera alanları ıslah edilsin
Türkiye’de tarımda ve bu eserleri pazarlamada model değişikliğine gidilmesi gerektiğini vurgulayan Yavuz, bu modeli “ürettiğini satan ve satabildiğini üreten Türkiye” bakışıyla ortaya koyuyor.
Hayvancılık ve bitkisel üretimde, kısa ve orta vadede sonuç alınabilecek tedbirler öneren Faik Yavuz’a nazaran, -“Sadece yılda 750 bini bulan buzağı vefatlarını engellesek canlı hayvan ve et ithalatına muhtaçlık kalmaz.” -“Mera alanlarımız 43 milyon hektardan 12 milyon hektara düşse de ıslah edilirse elimizdeki bu alanlar yeteli olur ve hayvancılık maliyetleri yüzde 35 civarında azalır.”
Besinde, dünyanın terminal ülkelerinden biri olmalıyız
Türkiye’nin tarım ve besinde yalnızca kendi muhtaçlığı için değil dünya için üretim yapabilecek potansiyeli de Faik Yavuz’un ehemmiyetle vurguladığı hususlar içinde öne çıkıyor. “Türkiye niye Dubai, Singapur üzere terminal ülke olmasın?” “niçin Hollanda üzere tarım alanında dünya ticaretini yönlendiren ülke olmasın?” sorularını dillendiren Yavuz, ziraî alanda verimliliği ve katma bedeli artıran tedbirlerle bu hedefl ere ulaşılabileceğini savunuyor.
Çin ve Hindistan’ın her birinde yaklaşık 300 milyon kişinin sınıf atladığını ve daha nitelikli besin eserleri tüketmeye başladığına dikkati çeken Yavuz, amacın bu ülkelere ihracat olması gerektiğini ısrarla vurguluyor. Yavuz, “Bu amacı kaçırıyoruz. Karadeniz’e fazlaca büyük depolar kurabiliriz.” diyor. Süratle yükselen besin meblağlarını, Merkez Bankası’nın enfl asyon hedefl emesindeki “baş belalısı”, “para siyasetinin ayak bağı”, “enfl asyonun olağan şüphelisi” üzere bakılırsan, ülke idaresinin en yüksek kademelerinde fiyat izleme komiteleri kuran, lakin üretim ve planlama alanında işi ağırdan alan yaklaşımı bir an evvel terk etmemiz gerekiyor.
Aklın yolu tarımı ve ziraî üretimi öne çıkaran, üretim potansiyelinin sonlarını ihracatla zorlayan strateji ve siyasetleri bir an evvel uygulamaya koymaktan geçiyor.
Enflasyon sepeti ortasındaki hissesi yüzde 25.94 olan besinde, yıllık fiyat artışı yüzde 30’a yaklaşırken, fiyat artışını denetim altına almanın yolu, talebi karşılayabilecek ölçüde üretimden geçiyor. TOBB İdare Heyeti Üyesi ve Ankara Ticaret Borsası (ATB) Lideri Faik Yavuz, buzağı ölümlerinin önlenmesi, bitkisel üretimde verimliliğinin artırılması ve ziraî destekleme modelindeki değişiklikle, kıymetli ölçüde artışın önüne geçilebileceğini savunuyor.
Yavuz, tartışmalı et fiyatları konusunda besicilerin hatası olmadığını belirtirken, yemdeki maliyet artışının et fiyatına yansıtılamadığını kaydetti. Kesimde profesyonel işletmeler dahil besicilerin son üç yıldır ziyan ettiğini belirten Yavuz, bu noktada Et ve Süt Kurumu’nun fiyatı regüle etmek yerine ithalatla uğraştığını bildirdi. Yavuz, ziraî desteklemenin tamamının kaldırılarak, buraya harcanan paranın her yıl bir eserde altyapıyı değiştirmek üzere kullanılmasını önerdi.
Ankara Sohbetlerine konuk olan Faik Yavuz Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil’in sorularını yanıtlandırdı.
Bölümün ortasından birisi olarak bilhassa son birkaç yıldır et meblağlarında yaşanan artışı neye bağlıyorsunuz?
Hayvancılıkta, genel manada, son iki yıldır yem kaynaklı önemli bir maliyet artışı var. Aslında et fiyatı birebir oranda artmadı. Bir de perakende satışlarda özel bir durum var. Ekseriyetle bonfile, pirzola üzere hayvanda az bulunan ve fiyatı yüksek olan etler haberlere bahis oluyor ve 110-120 lira civarında fiyatlar söylem ediliyor.
Geriye dönük 1 yıl ortasında yem fiyatı yüzde 63 civarında arttı ve üstelik buna son yapılan artırım dahil değil. Etin maliyetinin yüzde 55-65’ini yemin oluşturduğunu göz önünde bulundurarak, et fiyatındaki artışın da yem fiyatındaki artışa yakın olması gerekir. Üretici, evvelce mera alanlarında hayvanlarını yayardı. Hayvan makul kiloya gelince besiciye satardı.
Artık niçin yapmıyorlar ?
Ne yazık ki son vakit içinderda mera alanları fazla kalmadı, tıpkı vakitte meralar kapandı. Terör dolayasıyla kapandı, köy muhtarları kapattı. Boş duran yaylada hayvan otlatmak isteyenler var lakin köylü vermiyor. Evvelce köylerde sürüler varken verilmemesini anlıyorum lakin artık köylerde hayvan da kalmadı aslında. Bırak diğeri kullansın niçin müsaade vermiyorsun?
Bakın 1960’lı senelerda 43 milyon hektar olan mera alanı bugün 12 milyon hektara kadar düşmüş. bu biçimde olunca da beşerler daha yüksek maliyetli yeme yük vermek durumunda kaldılar.
Türkiye, ırmak ve yeraltı su kaynaklarını projelerle daha uygun kıymetlendirebilir duruma getirerek, meraları ıslah ederse Güney Amerika, ABD, Kanada’da olduğu üzere fazlaca az yem ile 400-500 kg et alınabilecek düzeye gelebiliriz. Öteki bir söz ile et üretiminin maliyetini rahatlıkla yüzde 35 azaltabiliriz.
Pekala çiftçiler ve yetiştiricilerin kârlılık durumları nasıl değişiyor?
1 kg etin sofraya gelebilmesi için en az 20 ay lazım, ana karnında doğum hariç. Hayvan bu vakit diliminde daima yiyor, yani tüketiyor. Fakat bu ögeleri dikkate almadan, yalnızca eleştiriyoruz. Aslında son üç yıldır, profesyonel işletmeler dahil besici daima ziyan ediyor. tıpkı vakitte büyük ziyan ediyor. Kapanma periyodu dahil olmak üzere talepte düşüş var ve dal yüzde 50 kapasite ile çalışıyor. Bir sefer yıllık 40 milyon turist kıymetli ölçüde tüketim yapıyordu. Artık bunu yapamıyorlar. Aslında talebin düştüğü periyotta, maliyetler yüksek bulunmasına karşın et fiyatı düştü. Yani fiyatlar regüle edilemedi. Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) fiyatı regüle etmesi için piyasaya girmesini önerdik. halbuki ESK diğer kulvarda ve ithalatla uğraşıyor. Yani regülasyon nazaranvini fazla görmüyor.
Diğer mesleklerden gelip de kesime yatırım yapanların tamamına yakını ziyan edip işi bıraktı. Ülkemizde IPARD dayanakları yanlış veriliyor. Takviye almış biroldukca projenin tesisleri boş ve satılık durumda bulunmasına karşın, hala yeni projelere dayanak veriliyor. Bitkisel üretimin olduğu tarlaların üzerine ahırlar yaparak bitkisel üretim alanlarını da yok ediyoruz.
Bu hususta tahlil için siz ne öneriyorsunuz ?
Bizim hayvancılıkta model değişikliğine gereksinimimiz var. En büyük problemimiz bu. Model değişikliğinden kastım, mesela İzmir’de yeni başlamışlar. Süt hayvancılığında 2-3 yerde, hayvanı yayarak yetiştirmeye başlamışlar.
Bizim şöyleki bir teklifimiz var. Hayvana büsbütün karma yem verip 30 kg süt almak yerine 2 kg karma yem verip, gerisini yayarak 24 kg süt almak çiftçi açısından daha kârlıdır. Öbür bir söz ile öteki yolla aslına bakarsan ziyan ediyorlar. Bugün Hollanda, ABD üzere ülkeler günlük 2-3 kg yem ile 30 kg süt alıyorlar. Üstelik 25-30 dönüm üzere küçük alanlarda, 100 inek ile hoş para kazanabiliyorlar.
Bir öteki sorun ise sütü fazla ürettirip, bunu süt tozuna çevirmeye takviye veriyoruz. halbuki ne kadar süte muhtaçlık var, ne kadar satılabilir, bunu planlayarak yapılacak üretim daha verimli ve kârlı olacaktır kuşkusuz.
Aslında tarım kesiminin tamamında yeni modele ve üretim planlamasına muhtaçlık var. Olağanda tarım bölümünde üretim fazlaca kolay. Stratejik eserler, fındık, kayısı, incir ve üzüm üzere uzun müddet gerektirenler hariç, bitkisel üretim ve hayvansal üretimde 1.5-2 sene ortasında istediğimiz üretim desenine ulaşabiliriz.
Fakat değerli olan bunun pazarlamasını yapmak, katma pahasını elde etmek. Pazarlayamazsan, eti epey fazla üretsen ne olacak ki? Arz talepten çok olursa, fiyat otomatikman düşecek. Lakin bu biçimde bir planlamamız da yok, ihracatı da yapamıyoruz. Değerli olan ürettiğini satan, satabildiği kadar da üreten bir model olmalı. Her sene plansız tarım üretimi. Soğana bakın, 10 liraya da soğan yedik, geçen sene devlet aldı parasız dağıttı. Patateste de gibisi oldu. Planlama yaparken de iç muhtaçlık ve ihracat potansiyeli dikkate alınmalı. Bunları yapmadan tarımı düzeltemezsiniz. Bir sene fiyat tavan yapar, bir sene yerde sürünür.
İşin ihracat boyutu da var, yani Türkiye’nin ihracat potansiyelini de gerektiği üzere değerlendiremediğini görüyoruz.
Tarım büsbütün stratejik bir dal ve önümüzdeki periyotta ehemmiyeti daha da artacak. Beşerler yiyecek ve içecek öbür yolu yok. Dünya nüfusu her gün artıyor. Ona karşılık, topraklarımız hem erozyon ile hem betonlaşarak yok oluyor. Çin üzere, Hindistan üzere daha evvel gelir düzeyi düşük olan ülkelerde, 300 milyon kişi sınıf atladı ve özel talepleri var. Gelirleri yükseldi. Bunların muhtaçlığını kim karşılayacak? Çin artık 1 yıllık stoklar yapıyor, lakin biz ithal etmezsek eser bulmakta kuvvetlik çekeriz. Dünyanın fazla üretimini Çin ve Hindistan çekiyor. Biz aslında üretip bunlara vermemiz gerekirken, hububatta kendi muhtaçlığımızı sıkıntı karşılar duruma geldik. Bir kısmı ihraç kaydıyla olmak üzere biz ithalat yapmak zorundayız.
“Hububatta verimliliği iki katına çıkarma potansiyeli var”
ABD, Kanada, Fransa, Almanya üzere gelişmiş ülkeler dönüm başına buğdayda 750 kg verimliliğe ulaştılar ve burada kaldılar. Öteki ülkeler, yani eski doğu bloku ülkeleri ile Türk Cumhuriyetleri üzere ülkeler ve Türkiye dahil ortalama 300 kg civarında. Şayet teknolojiyi âlâ kullanırsak biz de bu verimliliğe ulaşabiliriz. Yani verimliliği ve dolayasıyla üretim ölçüsünü iki katına çıkarabiliriz. Üstelik Ortadoğu ve Afrika ülkelerinin hepsinin de bu esere muhtaçlığı var. Yani biz Dubai üzere Singapur üzere terminal ülke olabiliriz. Bunu kaçırıyoruz.
Lisanslı depo diyoruz, herkes kendine bakılırsa bir depo sistemi kuruyor. halbuki Karadeniz’i epey uygun kullanabiliriz. Karadeniz’de hayli büyük hacimli depolar kurabiliriz. Memleketler arası borsayı kesinlikle açmamız lazım. Ulusal borsayı açtık eser İhtisas Borsası (TÜRİB) lakin memleketler arası borsa açıp, oradaki üretimleri buradaki depoya çekip burada pazarlayabiliriz.
“Teknoloji muhtaçlık lakin onu üreteni de doyurmamız lazım”
Bir yandan nüfus artıyor, üretim niyet fiyat artacaktır. Tarıma daha hayli kıymet verip, stratejik kesim olarak nazaranrek yatırım yapmalıyız. Robot, İHA; SİHA üzere teknolojik aletleri de beşerler üretiyor ve bunların da yemeye içmeye gereksinimi var. Teknolojiye gereksinimimiz var lakin evvel o teknolojiyi üreten insanı doyurmamız lazım. Stratejik eserlere katma kıymet kazandırmamız lazım. Bunları işlemeden satıyoruz. Fındık şu an 3 dolar, çikolata içine katıldığında 23 dolara satılıyor.
Ziraî alanda, verimliliği ve katma pahası artırmalıyız. Çin ve Hindistan piyasasına ve dünyaya üretim yapmalıyız. Bu ülkelerde gelir düzeyi yükselen değerli bir kesim var ve bunlar da hayli tüketim yapıyorlar. Geçen sene soğan bizde çıktığında, Hindistan’da çabucak hemen çıkmadan talep vardı fakat ihracata müsaade çıkmadı. daha sonra, Hindistan ve Mısır’da eser çıkınca fiyat düştü ve bizim ihracat bahtımız da ortadan kalktı. Piyasayı âlâ koklayıp gerekli müdahaleyi yapmazsanız, dert olur.
Evvelce Türk Cumhuriyetlerinden buğday alırdık, artık oradaki bütün buğdayı Çin kapatmış. Biz Türkiye’nin tamamını havza bazlı planlayarak üretmeliyiz. Toplam 982 tane havzamız oldu ve bu sayı devasa yükseklikte.
“Yıllık 700 bin buzağı mevtini önlersek ithalata gerek kalmaz”
Ham malzeme ithal ediliyor hayvancılıkta. Biz daima ölen buzağı sayısını 450 bin biliyorduk. Sayın Bakan Eşref Fakıbaba, bakanlık yaptığı devirde yıllık 750 bin buzağının öldüğünü söylüyordu. Bunun otomatikman yüzde 50’si erkektir, demek ki yıllık 400 bin besilik buzağımız gidiyor. aslına bakarsanız ithal ettiğimiz hayvan sayısı da bu kadar. Sıhhat problemini çözsek besilik hayvan ithalatına gerek kalmaz.
Gençleri köyde tutabilmemiz lazım. Gençleri toplumsal donatı alanlarından yoksun bırakıyoruz kırsalda. İnternet ve TV’de kent hayatını görüyor. Yurt haricinde öbek öbek işletmeler var lakin bunların ortasında her türlü toplumsal donatısı olan, bilardo, müzik, cümbüş, spor olan kasaba üzere yerler var. Beşerler gün uzunluğu hayvanlara bakıp akşam duş alıp eğlenmeye gittiklerini söylüyor. halbuki bizde kırsal alanda yaşayan gençlere kız vermiyorlar.
Desteklemede radikal teklif: “Her yıl yalnızca bir esere dayanak verilebilir”
Tarım dalına her yıl önemli ölçüde takviye veriliyor lakin bu takviyeler kişi başına bölündüğünde epeyce da rasyonel olmuyor. Benim teklifim tüm destekleme ödemeleri kaldırılarak, buraya ayrılan bütçe ile her yıl bir eser belirlenip o eserin üretim altyapısının büsbütün değiştirilmesidir.
Örneğin hayvancılığın verimli olarak yapılabileceği bölgeler tespit edilip, optimum işletme büyüklüğü de belirlenerek, 20 yıl vade ile hayvan dağıtımı yapılabilir. Üstelik bunun geri ödemesi de her yıl yeni doğan hayvanlardan birer tane alınarak gerçekleştirilebilir. Yani bir yıl büyükbaş, bir yıl küçükbaş, takip eden yıl fındık üzere temel mamüllerin altyapısını büsbütün değiştirecek ölçüde dayanak verilmelidir.
“Polonya’dan toprak ithal edip denizi dolduran Hollanda bize gelmedi”
Biz tohumda Islahçı Hakları Kanunu çıkardıktan daha sonra ileri bir noktaya geldik .
Hollanda, denizi doldurup, Polonya’dan toprak ithal edip patates tohumu yetiştirdi. Bize niçin gelmiyorsunuz dediğimde, ülkemizde Islahçı Hakları Kanunu yok dedi. Ben bir tohum için 15 yıl çalışıyorum dedi. Takip eden yıl Islahçı Hakları Kanunu çıktı ve Antalya’ya o yıl 47 tane yabancı sermayeli şirket kuruldu. Dünya ile yarışacaksan bunun altyapısını oluşturmamız gerekiyor. Hollanda terminal ülke pozisyonunda. Hem üretip hem satıyor.
Hollanda üzere olamazsak, tarımımızı da büsbütün bitiririz.
Problem yalnızca kendiniz için değil, dünyaya üretim yapabilmektir.
Irak, İran, BAE, Mısır üzere ülkelere yönelik üretim yapmayacaksam, niçin bu kadar uğraşıyorum. Çin’e Hindistan’a büyük ihracat yapan ülke olmak zorundayız.
Tarımda model değişikliği gerekiyor
MARUF BUZCUGİL – DÜNYA ANKARA TEMSİLCİSİ
Ağustos ayı enfl asyon dataları besin fiyatlarındaki yüksek artışı bir daha gözümüze soktu. Geçen ay tüketici fiyatları endeksi kapsamında fiyatı en çok artan 20 eserden 15’inin besin ve tarım eseri olduğunu gördük. Besin fiyatlarındaki artış ağustos ayında aylık bazda yüze 3,12, yıllık bazda yüzde 29 artışla iktisat gündemindeki yerini perçinledi.
Besin fiyatlarındaki artışın niçinlerini, Türkiye’nin ziraî üretim ve bu mamüllerin pazarlanmasındaki meseleleri “Dünya Ankara Sohbetleri” kapsamında TOBB Başkanvekili ve Ankara Ticaret Borsası (ATB) Lideri Faik Yavuz ile konuştuk.
Türkiye, bir müddetdir yüksek seyreden besin fiyatlarını daha fazlaca tedarik zincirindeki tedbirler ve fiyat izleme komiteleri ile denetim altına almaya çalışıyor. Yüklü olarak tarıma dayalı besin mamüllerinin piyasalaştığı, el değiştirdiği ticaret borsalarının duayen ismi Faik Yavuz ise tarım ve besin alanında sıkıntılara vakit kaybetmeden, üretim ve ithalatın evvelde planlandığı, ihracatı hedefl eyen geniş bir bakış açısıyla yaklaşılması gerektiğini söylüyor.
Buzağılar ölmesin, mera alanları ıslah edilsin
Türkiye’de tarımda ve bu eserleri pazarlamada model değişikliğine gidilmesi gerektiğini vurgulayan Yavuz, bu modeli “ürettiğini satan ve satabildiğini üreten Türkiye” bakışıyla ortaya koyuyor.
Hayvancılık ve bitkisel üretimde, kısa ve orta vadede sonuç alınabilecek tedbirler öneren Faik Yavuz’a nazaran, -“Sadece yılda 750 bini bulan buzağı vefatlarını engellesek canlı hayvan ve et ithalatına muhtaçlık kalmaz.” -“Mera alanlarımız 43 milyon hektardan 12 milyon hektara düşse de ıslah edilirse elimizdeki bu alanlar yeteli olur ve hayvancılık maliyetleri yüzde 35 civarında azalır.”
Besinde, dünyanın terminal ülkelerinden biri olmalıyız
Türkiye’nin tarım ve besinde yalnızca kendi muhtaçlığı için değil dünya için üretim yapabilecek potansiyeli de Faik Yavuz’un ehemmiyetle vurguladığı hususlar içinde öne çıkıyor. “Türkiye niye Dubai, Singapur üzere terminal ülke olmasın?” “niçin Hollanda üzere tarım alanında dünya ticaretini yönlendiren ülke olmasın?” sorularını dillendiren Yavuz, ziraî alanda verimliliği ve katma bedeli artıran tedbirlerle bu hedefl ere ulaşılabileceğini savunuyor.
Çin ve Hindistan’ın her birinde yaklaşık 300 milyon kişinin sınıf atladığını ve daha nitelikli besin eserleri tüketmeye başladığına dikkati çeken Yavuz, amacın bu ülkelere ihracat olması gerektiğini ısrarla vurguluyor. Yavuz, “Bu amacı kaçırıyoruz. Karadeniz’e fazlaca büyük depolar kurabiliriz.” diyor. Süratle yükselen besin meblağlarını, Merkez Bankası’nın enfl asyon hedefl emesindeki “baş belalısı”, “para siyasetinin ayak bağı”, “enfl asyonun olağan şüphelisi” üzere bakılırsan, ülke idaresinin en yüksek kademelerinde fiyat izleme komiteleri kuran, lakin üretim ve planlama alanında işi ağırdan alan yaklaşımı bir an evvel terk etmemiz gerekiyor.
Aklın yolu tarımı ve ziraî üretimi öne çıkaran, üretim potansiyelinin sonlarını ihracatla zorlayan strateji ve siyasetleri bir an evvel uygulamaya koymaktan geçiyor.