ABD Dışişleri Bakanlığı raporunda Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin protestolarına polis müdahalesi ve gözaltılar geniş yer alıyor
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın dünyada insan haklarını irdelediği yıllık raporunun Türkiye kısmında “hükümetin 2018 yılında kabul edilen geniş kapsamlı terörle çaba yasası ile temel özgürlükleri kısıtlamaya devam ettiği ve hukukun üstünlüğünden ödün verdiği” kaydediliyor.
Bu yılki raporda ihlal olarak ele alınan örnekler içinde Boğaziçi Üniversitesi protestolarına yapılan müdahaleler, polisin çok güç kullandığı ve azap uyguladığı tezleri, cezaevleri ve gözaltı şartları, keyfi tutuklamalar, adil yargıya güvensizlik, Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş davaları var.
Ayrıyeten bu davalarla ilgili AİHM kararlarının uygulanmadığı için Avrupa Kurulu tarafınca başlatılan ihlal süreci de raporda yer alıyor.
Boğaziçi protestoları
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafınca hazırlanan 93 sayfalık raporda Ocak ayı başında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Boğaziçi Üniversitesi rektörlüğüne Melih Bulu’yu atamasının akabinde polisin şiddet kullanarak protestoları dağıttığı; polisin meskenlere baskın yaparak 45 öğrenciyi gözaltına aldığı hatırlatılıyor ve Memleketler arası Af Örgütü’ne nazaran öğrencilerin azap ve berbat muameleye maruz kaldıkları kaydediliyor.
Polisin güç kullanması
Bilhassa İstanbul’da yıl boyunca protestoların devam ettiği, İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne nazaran polisin Ocak ayından bu yana en az 38 kentte 700’den çok göstericinin gözaltına aldığını kestirim ettiği belirtiliyor.
İnsan hakları örgütlerinin, polisin gözaltılar sırasında çoğunlukla çok güç kullandığı şikayetlerine yer veriliyor.
Toplantı ve şov yürüyüşlerine müdahalelerde polisin çok güç kullandığına çeşitli örnekler sayılıyor
Raporda hükümetin azaba karşı sıfır tolerans siyasetini takip ettiğini sav ettiği ve azap hadiselerinde kısıtlama tüzüğünü kaldırdığı da hatırlatıldıktan daha sonra İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 2021 yılı raporundan şu alıntı aktarılıyor:
“Son dört yıl ortasında polis nezaretinde ve cezaevinde azap, makus muamele tezlerindeki artış Türkiye’nin bu alanda saha evvel sağlamış olduğu ilerlemeyi geriletti.”
Cezaevi ve gözaltı merkezleri
Raporda Türkiye’deki cezaevlerinin fizikî şartlar açısından standartları genel olarak karşıladığı fakat çok kalabalık olmasından kaynaklanan önemli problemler olduğuna dikkat çekiliyor.
İnsan hakları örgütleri ve Avrupa Kurulu Azabın Önlenmesi Kurulu raporlarına göde, mahkumların çoğunlukla pak içme suyu, düzgün ısınma ve havalandırma, ışık, besin ve sıhhat hizmetlerine kâfi erişim problemleri yaşadığı kaydediliyor. Covid salgını devrinde risklerin daha da arttığı ekleniyor.
Cezaevlerinin çok kalabalık olmasının sıhhat başta olmak üzere meselelere yol açtığı kaydediliyor
Mart ayında Medya ve Hukuk Araştırmaları Derneği’nin beş tesiste mahkumlarla yaptığı ankete katılanların yüzde 56’sının pandemi sırasında kâfi hijyen materyallerine erişimi olmadığını söylemiş oldukleri belirtiliyor.
Keyfi tutuklama ya da gözaltı
Türkiye’de maddelerin keyfi tutuklama ve gözaltıyı yasakladığı ve kişinin kanunsuz gözaltına mahkemede itiraz edebilme hakkının bulunduğu, fakat epeyce sayıda sağlam habere bakılırsa hükümetin her vakit bunları uygulamadığının anlaşıldığı kaydediliyor.
Hukukun üstünlüğünü savunanların Türkiye’de yargılama öncesi gözaltının bilhassa siyasi temelli terör suçlamalarını içeren davalarda geniş biçimde kullanılmasının bir çeşit yargısız cezalandırma haline geldiğini not ettiği belirtiliyor.
Yargının fazlaca yavaş olduğu, duruşmaların içinden aylar geçtiği, yer yer yargılamanın, iddianamelerin hazırlanmasından yıllar daha sonra başladığı ve sonuçlanmasının yıllar aldığı kaydediliyor.
Raporda Adalet Bakanlığı’nın Mayıs 2021’de deklare ettiğı bilgilerine nazaran, 38 bin 34 kişinin, yargılama öncesi tutuklu bulunduğu ve toplam cezaevi nüfusunun yüzde 13’ünü oluşturduğu hatırlatılıyor.
Adil yargılama
Raporda geçen yılın Haziran ayında araştırma şirketi KONDA’nın anketine katılanların yüzde 64’ünün adalet sistemine güvenmediğini söylemiş olduği ve Kürt kökenliler içinde bu oranın yüzde 85’e yükseldiğinin görüldüğü aktarılıyor.
Gözlemcilerin kimi yargılamaların kararınun önce muhakkak olduğu konusunda kaygılarını lisana getirdikleri ve yargıda müdahaleye işaret ettikleri belirtiliyor.
“İnsan hakları örgütleri siyasi olarak hassas davalarda yargıçların çoğunlukla gazetecilerin ve gözlemcilerin mahkeme salonuna girmesini yasakladığını, sanıkların kelamlarını kestiğini, konuşmalarına müsaade vermediğini ya da sanığın açıklamasını dinlemeden karar verdiğini aktardığını bildiriyor” deniliyor.
Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş davaları
İşadamı Osman Kavala’nın, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) özgür bırakılması ve 2020 yılındaki beraat sonucuna karşın cezaevinde kalmaya devam ettiği ve Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin bu niçinle Türkiye’ye karşı ihlal sürecini başlatmış olduğu hatırlatılıyor.
Eski HDP eş genel lideri ve 2018 seçimlerinde cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş’ın, AİHM kararlarına karşın, Kobani davasıyla temaslı terör suçlaması sebebiyle cezaevinde kalmaya devam ettiği de hatırlatıldıktan daha sonra Anayasa Mahkemesi’nin 2020 yılında Demirtaş’ın uzun müddetli yargılama öncesi gözaltında tutulmasının hak ihlali olduğuna hükmettiği lakin Kobani davası hakkındaki soruşturma sebebiyle özgür bırakılmadığı belirtiliyor.
Geçen Aralık ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş davalarında AİHM kararlarını tanımadığını söylemiş olduği ve kararların kararı olmadığını savunduğu da hatırlatılıyor.
Alt mahkemelerin vakit zaman Anayasa Mahkemesi’nin aldığı kararları görmezden geldiği ya da kararların uygulanmasını önemli ölçüde geciktirdiği de kaydediliyor. Hükümetin Avrupa Kurulu üyesi olarak zarurî bulunmasına karşın AİHM kararlarını nadiren uyguladığı söz ediliyor.
Avrupa Uygulama Ağı isimli sivil toplum örgütüne göre, Türkiye’nin evvelki 10 yıl ortasında AİHM kararlarının yüzde 64’ünü uygulamadığı belirtiliyor.
Geçen Mart ayında parlamentonun, “terör örgütünün propagandasını” yaptığı nedeni öne sürülerek verilen kararın onanması üzerine HDP milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu’nu ihraç ettiği hatırlatılıyor.
2016 yılındaki toplumsal medya paylaşımları sebebiyle iki yıl altı ay mahpus cezasına çarptırılan Gergerlioğlu’nun geçen Nisan ayında tutuklandığı, Temmuz ayında ise Anayasa Mahkemesi’nin Gergerlioğlu’nun seçilme ve siyasi faaliyetlerde bulunma hakkının ihlal edildiğine hükmettiği, Gergerlioğlu’nun özgür bırakılarak parlamentoya bir daha girdiği kaydediliyor.
Tabir ve basın özgürlüğü
ABD Dışişleri Bakanlığı raporunda hükümetin muhalefet ve bağımsız medyadan gazeteciler hakkında soruşturma açması ve gazetecilerin cezaevine konulmasının tabir özgürlüğünü engellediği, medya çalışanları içinde otosansürün yaygın olduğu kaydediliyor.
Hassas konularda ya da hükümeti eleştiren biçimde yazan ya da konuşan bireylerin soruşturma, ceza, suçlama, işini kaybetme ya da mahpus cezası riskiyle karşı karşıya olduğu belirtiliyor.
8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü’ne müdahale eden polis göz yaşartıcı gaz da kullanmıştı
Ana akım medyanın büyük ölçüde hükümet yanlısı şirketler tarafınca denetim edildiğinin açıklandıği raporda, Press in Arrest isimli sivil toplum örgütüne göre savcıların 2018 yılından bu yana gazeteciler aleyhinde açılan davaların yüzde 10’unda ömür uzunluğu mahpus cezası talep ettiği aktarılıyor.
Gazeteci Levent Gültekin’e yönelik hücum, AFP foto muhabiri Bülent Kılıç’ın İstanbul’da Onur Yürüyüşü’nü takip edip haberleştirdiği sırada gözaltına alınması üzere örnekler de aktarılıyor.
Şov ve yürüyüş hakkı
Geçtiğimiz Mart ayında polisin İstanbul’da düzenlenen Dünya Bayanlar Günü yürüyüşüne yasaklama getirdiği ve 13 hanımın gözaltına alındığı hatırlatılıyor.
Savcıların şova ait imajları inceledikten daha sonra cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla gözaltı buyruğu verdiği kaydediliyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün bildirdiğine nazaran sorgular sırasında polisin “Tayyip, kaç kaç kaç bayanlar geliyor” sloganını cumhurbaşkanına hakaret olarak değerlendirdiği de hatırlatılıyor.
Raporda geçen yıl Mart ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İstanbul Mukavelesi olarak bilinen Bayana Karşı Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Uğraş Edilmesi Sözleşmesi’nden çekilme sonucunı deklare ettiğı ve bu durumun kitlesel protestolara yol açtığı anımsatılıyor.
Bunu protesto etmek için 1 Temmuz’da İstanbul’da valiliğin müsaadesiyle düzenlenen şova binlerce göstericinin katıldığı lakin polisin ikinci sıra polis bariyerini aşmaya çalışan protestocuları dağıtmak hedefiyle göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullandığı belirtiliyor.
“13 binden çok STK kapatıldı”
Raporda evvel art plan olarak 2016 yılındaki darbe teşebbüsü akabinde yaşanan gelişmeler özetleniyor ve onbinlerce kamu çalışanının hükümetçe temel olarak “darbe teşebbüsünün gerisinde olmakla suçlanan din adamı Fethullah Gülen’in hareketi ile alakalı oldukları iddiasıyla” işten çıkarıldığı yahut işten uzaklaştırıldığı, bunlar içinde 60 bin polis ve askerin, 4 binden çok yargıç ve savcının bulunduğu, 95 bin kişinin tutuklandığı ve 1300’den çok sivil toplum örgütünün kapatıldığı anlatılıyor.
2018 yılında yapılan son parlamento seçimlerinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT’in gönderdiği gözlemcilerin medyaya getirilen kısıtlamalar ve cumhurbaşkanlığı adaylarından birinin cezaevinde olması dahil olmak üzere kampanya ortamıyla ilgili kaygılar lisana getirdikleri hatırlatılıyor.
2016’daki darbe teşebbüsü daha sonrasında ortalarında siyasetçiler, eski milletvekilleri, avukatlar, gazeteciler, insan hakları savunucuları ve ABD diplomatik misyonunda çalışan şahısların de bulunduğu fazlaca sayıda bireye yönelik azap, yargısız infaz, gözaltında kuşkulu mevt, kayıp, haksız tutuklama, adam kaçırma ve uzun tutukluluk üzere insan hakları ihlallerinin gündeme geldiği kaydediliyor.
Bunlara ek olarak yargı bağımsızlığı, önemli hak ihlaleriyle suçlanan Suriyeli muhalif kümelere verilen dayanak, tabir özgürlüğü, basın ve internet özgürlüğü konusunda epeyce ağır sınırlamalar, gazetecilere yönelik tehdit ve şiddet örnekleri, epeyce sayıda medya kurumunun kapatılması, gazetecilere açılan davalar, sansür, toplanma ve şov hürriyetiyle ilgil isınırlamaların korku yarattığı belirtiliyor.
Hükümetin mahallî insan hakları örgütlerine yönelik önemli baskısı olduğu öne sürülüyor.
Bayanlara ve ulusal, ırksal, etnik azınlık kümelerine, LGBTQ+ bireylere yönelik şiddetteki artışa dikkat çekiliyor.
Hükümetin insan hakları ihlalleriyle ilgili olarak güvenlik gücü mensupları ya da öbür yetkililerle ilgili soruşturma, yargılama ve cezalandırmaya yönelik adımlarının epeyce sonlu kaldığı, cezasızlık probleminin sürdüğü kaydediliyor. Ayrıyeten hükümetin üst seviye yolsuzluk tezleriyle ilgili adımlarının da epey yetersiz kaldığı kaydediliyor.
Memleketler arası Af Örgütü, Galip Küçüközyiğit’in durumunun ortaya çıkarılması talebiyle bir imza kampanyası başlatmıştı
“PKK ve bağlı örgütlerle güvenlik güçleri içindeki çatışmalar sürdü ve güvenlik mensuplarının, teröristlerin ve sivillerin mevti ya da faydalanması ve vefatlarıyla sonuçlandı. Hükümet terörle çaba harekatlarında sivillerin kazara ya da haksız bir biçimde hayatını yitirmesi konusunda güvenlik çalışanı hakkında soruşturma ya da hukuk süreci başlatılması gayretleriyle ilgili bilgi vermedi” deniyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın dünyada insan haklarını irdelediği yıllık raporunun Türkiye kısmında “hükümetin 2018 yılında kabul edilen geniş kapsamlı terörle çaba yasası ile temel özgürlükleri kısıtlamaya devam ettiği ve hukukun üstünlüğünden ödün verdiği” kaydediliyor.
Bu yılki raporda ihlal olarak ele alınan örnekler içinde Boğaziçi Üniversitesi protestolarına yapılan müdahaleler, polisin çok güç kullandığı ve azap uyguladığı tezleri, cezaevleri ve gözaltı şartları, keyfi tutuklamalar, adil yargıya güvensizlik, Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş davaları var.
Ayrıyeten bu davalarla ilgili AİHM kararlarının uygulanmadığı için Avrupa Kurulu tarafınca başlatılan ihlal süreci de raporda yer alıyor.
Boğaziçi protestoları
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafınca hazırlanan 93 sayfalık raporda Ocak ayı başında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Boğaziçi Üniversitesi rektörlüğüne Melih Bulu’yu atamasının akabinde polisin şiddet kullanarak protestoları dağıttığı; polisin meskenlere baskın yaparak 45 öğrenciyi gözaltına aldığı hatırlatılıyor ve Memleketler arası Af Örgütü’ne nazaran öğrencilerin azap ve berbat muameleye maruz kaldıkları kaydediliyor.
Polisin güç kullanması
Bilhassa İstanbul’da yıl boyunca protestoların devam ettiği, İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne nazaran polisin Ocak ayından bu yana en az 38 kentte 700’den çok göstericinin gözaltına aldığını kestirim ettiği belirtiliyor.
İnsan hakları örgütlerinin, polisin gözaltılar sırasında çoğunlukla çok güç kullandığı şikayetlerine yer veriliyor.
Toplantı ve şov yürüyüşlerine müdahalelerde polisin çok güç kullandığına çeşitli örnekler sayılıyor
Raporda hükümetin azaba karşı sıfır tolerans siyasetini takip ettiğini sav ettiği ve azap hadiselerinde kısıtlama tüzüğünü kaldırdığı da hatırlatıldıktan daha sonra İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 2021 yılı raporundan şu alıntı aktarılıyor:
“Son dört yıl ortasında polis nezaretinde ve cezaevinde azap, makus muamele tezlerindeki artış Türkiye’nin bu alanda saha evvel sağlamış olduğu ilerlemeyi geriletti.”
Cezaevi ve gözaltı merkezleri
Raporda Türkiye’deki cezaevlerinin fizikî şartlar açısından standartları genel olarak karşıladığı fakat çok kalabalık olmasından kaynaklanan önemli problemler olduğuna dikkat çekiliyor.
İnsan hakları örgütleri ve Avrupa Kurulu Azabın Önlenmesi Kurulu raporlarına göde, mahkumların çoğunlukla pak içme suyu, düzgün ısınma ve havalandırma, ışık, besin ve sıhhat hizmetlerine kâfi erişim problemleri yaşadığı kaydediliyor. Covid salgını devrinde risklerin daha da arttığı ekleniyor.
Cezaevlerinin çok kalabalık olmasının sıhhat başta olmak üzere meselelere yol açtığı kaydediliyor
Mart ayında Medya ve Hukuk Araştırmaları Derneği’nin beş tesiste mahkumlarla yaptığı ankete katılanların yüzde 56’sının pandemi sırasında kâfi hijyen materyallerine erişimi olmadığını söylemiş oldukleri belirtiliyor.
Keyfi tutuklama ya da gözaltı
Türkiye’de maddelerin keyfi tutuklama ve gözaltıyı yasakladığı ve kişinin kanunsuz gözaltına mahkemede itiraz edebilme hakkının bulunduğu, fakat epeyce sayıda sağlam habere bakılırsa hükümetin her vakit bunları uygulamadığının anlaşıldığı kaydediliyor.
Hukukun üstünlüğünü savunanların Türkiye’de yargılama öncesi gözaltının bilhassa siyasi temelli terör suçlamalarını içeren davalarda geniş biçimde kullanılmasının bir çeşit yargısız cezalandırma haline geldiğini not ettiği belirtiliyor.
Yargının fazlaca yavaş olduğu, duruşmaların içinden aylar geçtiği, yer yer yargılamanın, iddianamelerin hazırlanmasından yıllar daha sonra başladığı ve sonuçlanmasının yıllar aldığı kaydediliyor.
Raporda Adalet Bakanlığı’nın Mayıs 2021’de deklare ettiğı bilgilerine nazaran, 38 bin 34 kişinin, yargılama öncesi tutuklu bulunduğu ve toplam cezaevi nüfusunun yüzde 13’ünü oluşturduğu hatırlatılıyor.
Adil yargılama
Raporda geçen yılın Haziran ayında araştırma şirketi KONDA’nın anketine katılanların yüzde 64’ünün adalet sistemine güvenmediğini söylemiş olduği ve Kürt kökenliler içinde bu oranın yüzde 85’e yükseldiğinin görüldüğü aktarılıyor.
Gözlemcilerin kimi yargılamaların kararınun önce muhakkak olduğu konusunda kaygılarını lisana getirdikleri ve yargıda müdahaleye işaret ettikleri belirtiliyor.
“İnsan hakları örgütleri siyasi olarak hassas davalarda yargıçların çoğunlukla gazetecilerin ve gözlemcilerin mahkeme salonuna girmesini yasakladığını, sanıkların kelamlarını kestiğini, konuşmalarına müsaade vermediğini ya da sanığın açıklamasını dinlemeden karar verdiğini aktardığını bildiriyor” deniliyor.
Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş davaları
İşadamı Osman Kavala’nın, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) özgür bırakılması ve 2020 yılındaki beraat sonucuna karşın cezaevinde kalmaya devam ettiği ve Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin bu niçinle Türkiye’ye karşı ihlal sürecini başlatmış olduğu hatırlatılıyor.
Eski HDP eş genel lideri ve 2018 seçimlerinde cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş’ın, AİHM kararlarına karşın, Kobani davasıyla temaslı terör suçlaması sebebiyle cezaevinde kalmaya devam ettiği de hatırlatıldıktan daha sonra Anayasa Mahkemesi’nin 2020 yılında Demirtaş’ın uzun müddetli yargılama öncesi gözaltında tutulmasının hak ihlali olduğuna hükmettiği lakin Kobani davası hakkındaki soruşturma sebebiyle özgür bırakılmadığı belirtiliyor.
Geçen Aralık ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş davalarında AİHM kararlarını tanımadığını söylemiş olduği ve kararların kararı olmadığını savunduğu da hatırlatılıyor.
Alt mahkemelerin vakit zaman Anayasa Mahkemesi’nin aldığı kararları görmezden geldiği ya da kararların uygulanmasını önemli ölçüde geciktirdiği de kaydediliyor. Hükümetin Avrupa Kurulu üyesi olarak zarurî bulunmasına karşın AİHM kararlarını nadiren uyguladığı söz ediliyor.
Avrupa Uygulama Ağı isimli sivil toplum örgütüne göre, Türkiye’nin evvelki 10 yıl ortasında AİHM kararlarının yüzde 64’ünü uygulamadığı belirtiliyor.
- Avrupa Toplumsal Haklar Komitesi: Türkiye vadettiği kimi toplumsal hakları sağlayamadı
- Osman Kavala: Avrupa Kurulu ihlâl prosedürünün resmen başlatılmasına dair orta sonucu kabul etti
- Avrupa Kurulu’nun Türkiye için başlatmış olduğu ‘ihlal prosedürü’ nasıl işleyecek?
Geçen Mart ayında parlamentonun, “terör örgütünün propagandasını” yaptığı nedeni öne sürülerek verilen kararın onanması üzerine HDP milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu’nu ihraç ettiği hatırlatılıyor.
2016 yılındaki toplumsal medya paylaşımları sebebiyle iki yıl altı ay mahpus cezasına çarptırılan Gergerlioğlu’nun geçen Nisan ayında tutuklandığı, Temmuz ayında ise Anayasa Mahkemesi’nin Gergerlioğlu’nun seçilme ve siyasi faaliyetlerde bulunma hakkının ihlal edildiğine hükmettiği, Gergerlioğlu’nun özgür bırakılarak parlamentoya bir daha girdiği kaydediliyor.
Tabir ve basın özgürlüğü
ABD Dışişleri Bakanlığı raporunda hükümetin muhalefet ve bağımsız medyadan gazeteciler hakkında soruşturma açması ve gazetecilerin cezaevine konulmasının tabir özgürlüğünü engellediği, medya çalışanları içinde otosansürün yaygın olduğu kaydediliyor.
Hassas konularda ya da hükümeti eleştiren biçimde yazan ya da konuşan bireylerin soruşturma, ceza, suçlama, işini kaybetme ya da mahpus cezası riskiyle karşı karşıya olduğu belirtiliyor.
8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü’ne müdahale eden polis göz yaşartıcı gaz da kullanmıştı
Ana akım medyanın büyük ölçüde hükümet yanlısı şirketler tarafınca denetim edildiğinin açıklandıği raporda, Press in Arrest isimli sivil toplum örgütüne göre savcıların 2018 yılından bu yana gazeteciler aleyhinde açılan davaların yüzde 10’unda ömür uzunluğu mahpus cezası talep ettiği aktarılıyor.
Gazeteci Levent Gültekin’e yönelik hücum, AFP foto muhabiri Bülent Kılıç’ın İstanbul’da Onur Yürüyüşü’nü takip edip haberleştirdiği sırada gözaltına alınması üzere örnekler de aktarılıyor.
Şov ve yürüyüş hakkı
Geçtiğimiz Mart ayında polisin İstanbul’da düzenlenen Dünya Bayanlar Günü yürüyüşüne yasaklama getirdiği ve 13 hanımın gözaltına alındığı hatırlatılıyor.
Savcıların şova ait imajları inceledikten daha sonra cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla gözaltı buyruğu verdiği kaydediliyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün bildirdiğine nazaran sorgular sırasında polisin “Tayyip, kaç kaç kaç bayanlar geliyor” sloganını cumhurbaşkanına hakaret olarak değerlendirdiği de hatırlatılıyor.
Raporda geçen yıl Mart ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İstanbul Mukavelesi olarak bilinen Bayana Karşı Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Uğraş Edilmesi Sözleşmesi’nden çekilme sonucunı deklare ettiğı ve bu durumun kitlesel protestolara yol açtığı anımsatılıyor.
Bunu protesto etmek için 1 Temmuz’da İstanbul’da valiliğin müsaadesiyle düzenlenen şova binlerce göstericinin katıldığı lakin polisin ikinci sıra polis bariyerini aşmaya çalışan protestocuları dağıtmak hedefiyle göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullandığı belirtiliyor.
“13 binden çok STK kapatıldı”
Raporda evvel art plan olarak 2016 yılındaki darbe teşebbüsü akabinde yaşanan gelişmeler özetleniyor ve onbinlerce kamu çalışanının hükümetçe temel olarak “darbe teşebbüsünün gerisinde olmakla suçlanan din adamı Fethullah Gülen’in hareketi ile alakalı oldukları iddiasıyla” işten çıkarıldığı yahut işten uzaklaştırıldığı, bunlar içinde 60 bin polis ve askerin, 4 binden çok yargıç ve savcının bulunduğu, 95 bin kişinin tutuklandığı ve 1300’den çok sivil toplum örgütünün kapatıldığı anlatılıyor.
2018 yılında yapılan son parlamento seçimlerinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT’in gönderdiği gözlemcilerin medyaya getirilen kısıtlamalar ve cumhurbaşkanlığı adaylarından birinin cezaevinde olması dahil olmak üzere kampanya ortamıyla ilgili kaygılar lisana getirdikleri hatırlatılıyor.
2016’daki darbe teşebbüsü daha sonrasında ortalarında siyasetçiler, eski milletvekilleri, avukatlar, gazeteciler, insan hakları savunucuları ve ABD diplomatik misyonunda çalışan şahısların de bulunduğu fazlaca sayıda bireye yönelik azap, yargısız infaz, gözaltında kuşkulu mevt, kayıp, haksız tutuklama, adam kaçırma ve uzun tutukluluk üzere insan hakları ihlallerinin gündeme geldiği kaydediliyor.
Bunlara ek olarak yargı bağımsızlığı, önemli hak ihlaleriyle suçlanan Suriyeli muhalif kümelere verilen dayanak, tabir özgürlüğü, basın ve internet özgürlüğü konusunda epeyce ağır sınırlamalar, gazetecilere yönelik tehdit ve şiddet örnekleri, epeyce sayıda medya kurumunun kapatılması, gazetecilere açılan davalar, sansür, toplanma ve şov hürriyetiyle ilgil isınırlamaların korku yarattığı belirtiliyor.
Hükümetin mahallî insan hakları örgütlerine yönelik önemli baskısı olduğu öne sürülüyor.
Bayanlara ve ulusal, ırksal, etnik azınlık kümelerine, LGBTQ+ bireylere yönelik şiddetteki artışa dikkat çekiliyor.
Hükümetin insan hakları ihlalleriyle ilgili olarak güvenlik gücü mensupları ya da öbür yetkililerle ilgili soruşturma, yargılama ve cezalandırmaya yönelik adımlarının epeyce sonlu kaldığı, cezasızlık probleminin sürdüğü kaydediliyor. Ayrıyeten hükümetin üst seviye yolsuzluk tezleriyle ilgili adımlarının da epey yetersiz kaldığı kaydediliyor.
Memleketler arası Af Örgütü, Galip Küçüközyiğit’in durumunun ortaya çıkarılması talebiyle bir imza kampanyası başlatmıştı
“PKK ve bağlı örgütlerle güvenlik güçleri içindeki çatışmalar sürdü ve güvenlik mensuplarının, teröristlerin ve sivillerin mevti ya da faydalanması ve vefatlarıyla sonuçlandı. Hükümet terörle çaba harekatlarında sivillerin kazara ya da haksız bir biçimde hayatını yitirmesi konusunda güvenlik çalışanı hakkında soruşturma ya da hukuk süreci başlatılması gayretleriyle ilgili bilgi vermedi” deniyor.